وقتی مراکز قدرت متعدد میشوند، شفافیت در اقتصاد کاهش مییابد. در واقع روزنههایی که مراکز قدرت به وجود میآورند، زمینه را برای تشکیل فساد ایجاد میکنند. هرچند که ممکن است درگیری و تنشهای سیاسی هم پشت این جریانها باشد، اما آنچه در نهایت رخ میدهد، در سایه «تو در تویی نهادی» است. گزارش اخیر سازمان شفافیت جهانی که از کاهش دوپلهای رتبه ایران خبر میدهد، اگرچه نشان میدهد که وضعیت ایران رو به بهبود است، اما این روند کند و کافی نیست. در واکاوی آنچه باعث کندی این روند شده، میتوان به موارد زیادی اشاره کرد که هر کدام از آنها مانع کاهش رتبه جهانی ایران در بین کشورهای دنیا شده است.
باید توجه داشت که شفافیت، شاخصی است که اقتصاد کشورها را برمبنای آن میسنجند. بانک جهانی برای حکمرانی خوب شاخص تعریف کرده که شامل؛ توانایی دولتها در مبارزه با فساد، کارایی قوه قضاییه و اثربخشی مقررات دولتی، پاسخگویی دستگاههای اجرایی در قبال فعالیتهای خود، مشارکت فعال مردم در امور اجتماعی و سیاسی و نیز برابری همه افراد در برابر قانون در این دستهبندی جای میگیرند.
مادامی که دولتها توانایی لازم را برای مبارزه با فساد نداشته باشند، به این معناست که حکمرانی نمره کمتری میگیرد. اگر دولتها در حاکمیت قانون مشکل داشته باشند یا نظام حکمرانی در تامین عدالت قضایی و قانونی مشکل داشته باشد، این نمره به مراتب کمتر میشود.
یکی از موانع عدم شفافیت در اقتصاد در تعریف سازمانهای بینالمللی و بانک جهانی وجود مراکز قانونی متعدد است. در ایران مراکز متعددی از قانونگذاری داریم. دستگاه در دستگاه و مقررات در مقررات موازیکاریها را افزایش دادهاند. نتیجه این شده که مسوولیتپذیری بسیار کم شده است. امکان دورزدن قوانین و مقررات و بروز فساد با تشکیل باندهای فسادی خیلی قویتر شده است.
هربخش از اقتصاد را که ورق بزنید، فساد وجود دارد. این اتفاق البته فقط مختص به ایران نیست. حتی در کشورهای اسکاندیناوی که سالمترین اقتصادها را دارند، فساد رخ میدهد. حتی ممکن است مقامات سیاسی آن کشورها هم درگیر فساد شوند. با این حال شدت آن از یک اقتصاد به اقتصاد دیگر متفاوت است. متاسفانه در کشور ما این فساد در همه جا ریشه دوانده و در واقع قبح درگیر شدن در فساد از بین رفته است.