فناوری‌های نوین کشاورزی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین عوامل توسعه پایدار و افزایش بهره‌وری در این بخش، نقش حیاتی ایفا می‌کنند. بسیاری از کشورهای پیشرفته توانسته‌اند با استفاده از فناوری‌های مدرن، کشاورزی خود را به سطحی بالا و پیشرفته برسانند؛ اما ایران همچنان با فاصله‌ای قابل‌توجه از این کشورها قرار دارد. این فاصله نه‌تنها به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب و محدودیت‌های مالی است، بلکه مقاومت در برابر تغییر و نپذیرفتن نوآوری‌ها نیز از عوامل اصلی این شکاف به شمار می‌رود.
برای کاهش این فاصله و ارتقای سطح فناوری در کشاورزی کشور، نیازمند اقدامات جامع و هماهنگ در سطح کلان کشور هستیم. برای برون‌رفت از این وضعیت، پیشنهاد می‌شود که اقدامات زیر به‌صورت هم‌زمان و هماهنگ انجام شود:
توسعه آموزش‌های مهارتی: برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی و کاربردی برای کشاورزان، با تمرکز بر فناوری‌های نوین کشاورزی.
تسهیل دسترسی به فناوری: ارائه تسهیلات مالی و اعتباری برای خرید ماشین‌آلات و تجهیزات مدرن کشاورزی و همچنین ایجاد مراکز خدمات فنی و مهندسی در مناطق روستایی.
حمایت از تحقیق و توسعه: افزایش بودجه پژوهش‌های کاربردی در حوزه کشاورزی، حمایت از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی برای توسعه فناوری‌های نوین، و ایجاد شبکه‌های دانش‌بنیان در این حوزه.
ترویج کشاورزی هوشمند: گسترش استفاده از سنسورها، پهپادها، و نرم‌افزارهای هوشمند در کشاورزی برای مدیریت دقیق مزارع، کاهش مصرف آب، و افزایش بهره‌وری.
توجه به اقتصاد آب: با توجه به محدودیت منابع آب، مدیریت بهینه آب در بخش کشاورزی اهمیت ویژه‌ای دارد. استفاده از روش‌های آبیاری نوین، اصلاح الگوی کشت، و توسعه کشت محصولات کم‌آب‌بر ازجمله اقدامات ضروری در این زمینه است.
تغییر رویکرد در سیاست‌گذاری: تدوین سیاست‌های حمایتی از تولیدکنندگان محصولات با کیفیت و متنوع، ایجاد بازارهای مناسب برای محصولات کشاورزی، و حمایت از صادرات محصولات با ارزش‌افزوده بالا.
بهینه‌سازی زنجیره ارزش: با شناسایی نقاط ضعف و قوت در هر مرحله از زنجیره ارزش کشاورزی، می‌توان بهره‌وری را افزایش داد، هزینه‌ها را کاهش داد و درآمد کشاورزان را ارتقا بخشید. تمرکز بر فرآوری محصولات کشاورزی و ایجاد محصولات با ارزش‌افزوده بالاتر، می‌تواند نقش مهمی در توسعه کشاورزی پایدار ایفا کند.
بازاریابی و صادرات: توسعه زیرساخت‌های بازاریابی و صادرات محصولات کشاورزی، برندسازی محصولات ایرانی، شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی، و ایجاد شبکه‌های توزیع جهانی ازجمله اقدامات ضروری برای افزایش صادرات محصولات کشاورزی است.
علاوه بر این، ایجاد یک اکوسیستم نوآوری در بخش کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است. این اکوسیستم باید شامل موارد زیر باشد:
-شتاب‌دهنده‌ها و مراکز نوآوری: برای حمایت از ایده‌های نوآورانه در حوزه کشاورزی
-تأمین مالی طرح‌های نوآورانه: برای تأمین مالی طرح‌های نوآورانه
-شبکه‌سازی بین کشاورزان، محققان و بخش خصوصی.
درنهایت، باید توجه داشت که تغییر در بخش کشاورزی فرآیندی تدریجی و زمان‌بر است. موفقیت در این مسیر نیازمند همکاری همه دستگاه‌های دولتی، بخش خصوصی و کشاورزان است.
موارد دیگری که باید مدنظر قرار گیرد
-تنوع‌بخشی به محصولات کشاورزی: کاهش وابستگی به محصولات سنتی و افزایش تولید محصولات با ارزش‌افزوده بالا.
-توجه به مسائل زیست‌محیطی: استفاده از روش‌های کشاورزی پایدار و کاهش اثرات منفی کشاورزی بر محیط‌زیست.
-ایجاد زیرساخت‌های مناسب: توسعه شبکه‌های آبیاری، راه‌های دسترسی به مزارع و سردخانه‌ها.
-توسعه کشت فراسرزمینی: با توجه به محدودیت منابع آبی و اراضی کشاورزی در ایران، کشت فراسرزمینی می‌تواند راهکاری مناسب برای تأمین امنیت غذایی و افزایش تولید محصولات کشاورزی باشد.
با اجرای این راهکارها، می‌توان شاهد تحولی چشمگیر در بخش کشاورزی کشور بود و به خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی دست‌یافت.