رادیو مجازی اتاق ایران : 17 خرداد 1404

یادداشت رضا حاجی کریم، رئیس فدراسیون صنعت آب ایران

تیغ بحران آب بر گلوی اقتصاد و تمدن

رضا حاجی کریم، رئیس فدراسیون صنعت آب ایران در یادداشتی به تشریح ابعاد بحران آب، آینده پیش روی کشور و الزامات علاج این بحران قبل از رسیدن به نقطه بی‌بازگشت پرداخته است.

رضا حاجی کریم

رئیس فدراسیون صنعت آب ایران
29 مرداد 1404 - 08:01
کد خبر : 86603
اشتراک گذاری
اشتراک گذاری با
تلگرام واتس اپ
لینک

دو سال پیش در همین تریبون به تفضیل با عدد و رقم و گراف و چارت از بحران آب گفتم. ۲ سال پیش عرض کردم که بحران در پیش است و اگر تدبیر نکنیم سیلاب بحران آب, ما را با خود خواهد برد. در آن تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌ها و با فرض خطی بودن متغیرهایی نظیر بارش، افزایش دما و مصرف، از بروز نقطه ناترازی قطعی و به چشم آمدن بحران آب در شئون مختلف زندگی در سال ۱۴۱۲ گفتم اما همان زمان خدمت هیات نمایندگان عرض شد که بنا بر تحقیقات مختلف من‌جمله مرکز ملی مطالعات آب و کشاورزی اتاق ایران، این متغیرها رفتار خطی ندارند و ما بسیار زودتر از آن زمان با بحران مواجه خواهیم شد.

اما نکته مهم اینجاست: کدام بحران؟

بحران آب یا بحران حکمرانی آب؟

کشوری که ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب تجدید پذیر دارد و اگر تا سقف ۵۱ میلیارد مترمکعب از آن را مصرف کند هیچ نگرانی از حیث پایداری سرزمین ندارد و در شرایطی که کل مصرف شرب کشور تنها ۹ میلیارد مترمکعب و کل مصرف صنعت کمتر از ۴ میلیارد مترمکعب است چگونه می‌شود با بحران آب مواجه باشد؟

در کشوری که کل مصرف صنعت ۳.۷ میلیارد مترمکعب است و آب کشت یونجه ۸.۵ میلیارد مترمکعب آیا بحران آب داریم یا بحران درایت و تدبیر؟

بر اساس پایه‌ترین اصول اقتصاد خرد در چنین شرایطی، انتظار طبیعی ــ و منطقی ــ اقتصاد این است که قدر و قیمت آب افزایش یابد تا سیگنال کمیابی به جامعه منتقل شود و رفتار مصرفی تغییر کند

اما در عمل چه اتفاقی افتاده؟ دولت به‌عنوان بزرگ‌ترین بازیگر این بازار، با اقتصاد دستوری و قیمت‌گذاری غیرواقعی، مانع از شکل‌گیری این مکانیسم طبیعی شده است. نتیجه آن است که ما امروز در کشوری زندگی می‌کنیم که آب کمیاب‌ترین منبع است، اما قیمت آن تقریباً رایگان است. اگر در سوخت سخن از یارانه مخرب می‌کنیم که پرداخت این یارانه سبب تضییع اقتصادی می‌شود، بهای یارانه یا بهتر بگویم بهای ناکارآمدی حکمرانی آب نه از جیب شهروند که از شیره جان کشور پرداخت می‌شود.

در این فضا هم اقتصاد را می‌بازیم و خدای‌ناکرده هم تمدن را!

بر اساس مطالعات مرحله دوم قانون جامع آب کشور تا سال ۱۴۲۵ ما نیاز به ۶۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت آب کشور داریم و ناگفته پیداست که دولت در تأمین بخش کوچکی از این مبلغ هم قاصر خواهد بود. مادامی‌که چرخ بر این مدار بچرخد حصول این سرمایه‌گذاری رؤیایی بیش نخواهد بود.

صنعت آب ایران علیرغم مشکلات حادی که به‌واسطه حکمرانی ناکارآمد آب به آن تحمیل شده و امروز در شرایط بحرانی شدید به سر می‌برد اما با قاطعیت عرض می‌کنم که این صنعت به لحاظ فنی، مهندسی و دانش فرایندی از هندوستان تا آفریقا بدون رقیب است. فعالین این صنعت در ۴ قاره دنیا در امر صادرات خدمات فنی مهندسی فعال و موفق هستند و سال‌هاست با افتخار تأسیسات و پروژه‌های مختلف زنجیره صنعت آب اعم از آب‌رسانی، شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب، تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب را در جای‌جای کشور و به‌طور کاملاً بومی اجرا می‌کنند. ما در کشور نه مشکل کمی آب داریم و نه مشکل مهندسی و فنی. ما تنها و تنها یک مشکل داریم و آن‌هم ضعف مفرط ساختار حکمرانی آب است.

اجازه می‌خواهم از تریبون اتاق به‌عنوان پارلمان بخش خصوصی در پاسخ به ادعاهای اخیر که توسط نخست‌وزیر اسراییل اعلام شده عرض کنم که در شرایطی که هنوز داغدار به خون غلتیدن بیش از ۱۰۰۰ نفر از عزیزان ‌هم‌وطنمان هستیم، نیاز به این نداریم رژیم مسبب این سفاکی و خونریزی که وسعتش از استان کرمانشاه ما کوچک‌تر است برای ما نسخه بپیچد. ایران قاره‌ای از اقلیم‌هاست، نه جزیره‌ای مثل اسرائیل. هیچ نسخه وارداتی از تل‌آویو برای زاگرس و کویر کار نمی‌کند. ایران را با وسعت و تنوعش باید فهمید، نه با کپی‌برداری از یک کشور کوچک. در این کشور ما نه کوچک‌ترین نیازی به نسخه مهندسی وارداتی داریم و نه الگوی وارداتی حکمرانی آب برای ما کارآمد است.

به‌عنوان یک شهروند، به‌عنوان یک فعال اقتصادی عضو پارلمان بخش خصوصی و به‌عنوان یک فعال صنعت آب امید دارم که در نوبت بعدی که در محضر اعضای این پارلمان سخن میگویم بر حکمرانی آب این کشور تعقلی حاکم شده باشد تا نه نگرانی برای پایداری سرزمین وجود داشته باشد و نه این بی‌تدبیری سبب خیالات و توهمات برای دشمنان قسم خورده این خاک پاک باشد.

در همین رابطه