نرخ تشکیل سرمایه از مصرف سرمایه عقب افتاده است

اقتصاد ایران در سال 98 شاهد روزهای سختی بود؛ برای نخستین بار در طول تاریخ، میزان تشکیل سرمایه از مصرف سرمایه عقب افتاد؛ یعنی بیشتر از آنچه سرمایه‌گذاری کنیم، از سرمایه‌های گذشته مصرف کرده‌ایم. این اتفاق اگرچه در یک خط شاید ترسیم‌کننده بحران نباشد، اما واقعیت آن است که هشداری جدی است و می‌تواند اقتصاد کشور را در وضعیت خطیری قرار دهد.

محمدقلی یوسفی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» می‌گوید: شرایط اقتصاد ایران به‌گونه‌ای است که نشان از وضعیت سخت دارد. اقتصاد ما با فشار تحریم‌های سخت روزگار سپری می‌کند. یعنی در شرایط تحریم انتقال تکنولوژی، انتقال کالاهای سرمایه‌ای به داخل صورت نمی‌گیرد.

یوسفی می‌گوید: اگر تشکیل سرمایه را یکی از معیارهای اصلی رشد، شکوفایی و رونق اقتصادی قرار دهیم، سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران عملاً صورت نمی‌گیرد. ما مجبور هستیم تکنولوژی موردنیاز صنعت و تولید را از کشورهای دیگر وارد کنیم و این عملاً اتفاق نمی‌افتد.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه می‌دهد: اگر لازم به سرمایه‌گذاری در اقتصاد باشد، ما بیشتر در حوزه فعالیت‌های غیرمولد و خدماتی سرمایه‌گذاری می‌کنیم؛ این‌ها اگرچه زودبازده هستند ولی کمکی درنهایت به اقتصاد تولیدمحور نمی‌کنند و تاثیری در بالا بردن حجم سرمایه‌گذاری اقتصادی ندارد.

یوسفی معتقد است: تا زمانی که ما نتوانیم تکنولوژی و کالای سرمایه‌ای و ماشین آلات و قطعات صنعتی وارد کنیم معلوم است که نه تولید داخلی رونق می‌گیرد و نه شرکت جدیدی تأسیس می‌شود. آن شرکت‌هایی که از دهه 40 در ایران تأسیس شده‌اند ماشین الات شان در حال استهلاک است، و حتی کارایی اصلی خود را از دست داده‌اند و نیاز به بازسازی و نوسازی و تجدید ساختار دارند. یعنی نرخ تشکیل سرمایه از مصرف سرمایه عقب افتاده است و این وضعیت محصول شرایط تحریم است.

به گفته یوسفی محصولات شرکت‌های قدیمی با دستگاه‌های قدیمی به درد نیاز دنیای امروز نمی‌خورد. در نتیجه باید فکری به حال این صنایع بشود.

او تصریح می‌کند: مثلاً این روزها تقاضا برای تلفن ثابت کمتر شده است، تقاضا برای برخی کالاها مثل کولر آبی که قبلاً در ایران تولید می‌شد کمتر شده است؛ این کالاها جایگزین زیادی پیدا کرده و هنوز هم کالای تولید شده در ایران خود را به علم جدید مجهز نکرده است. الان سبد خرید شهروندان از کالای سنتی خالی شده و تقاضای مصرف کننده متحول شده است.

یوسفی تاکید می‌کند: صنعت در ایران به تکنولوژی نوین نیاز دارد ولی صنایع ما به تکنولوژی قدیمی متکی هستند. در این شرایط استهلاک سرمایه بیشتر شده است، در نتیجه آن سرمایه‌ای که باید جایگزین سرمایه قدیمی شود، با افت تولید و سرمایه‌گذاری، تأثیر منفی بر اقتصاد روبرو هستیم. کاهش سرمایه مولد بر روی اشتغال و بالا بردن نرخ بیکاری اثر مستقیمی دارد.