پتروشیمی
در بولتن تیرماه مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، به تحلیل چشم‌انداز 5 ساله صنعت پتروشیمی ایران از نظر موسسه فیچ پرداخته شده است. صنعتی که از بیرون با تحریم‌های ظالمانه مواجه شده و از درون هدف‌گذاری‌های قابل‌توجهی برای افزایش ظرفیت و تولیدات آن مدنظر قرار گرفته است.
صنعت پتروشیمی ایران با ریسک‌های بالای ناشی از همه‌گیری کووید-19 مواجه است که فعالیت‌های پتروشیمی را شدیداً مختل کرده، به‌گونه‌ای که محصولات شیمیایی و پلیمرها، به‌خصوص اتیلن و پلی‌اتیلن، با افت قیمت و کاهش تقاضای داخلی و خارجی روبرو شده‌اند. محدودیت‌های ملی باعث آسیب به فعالیت‌های صنعتی شده؛ اما پس از دورهٔ محدودیت‌ها، به دلیل تحریم‌های ایالات‌متحده که برخی از تولیدکنندگان پتروشیمیایی و کاهش در درآمدهای نفتی را هدف گرفته، سقوط در زنجیره‌های ارزش به‌خصوص صنعت خودرو را پیش‌بینی می‌کنیم. در نتیجه، بر این باوریم که هدف‌گذاری سالانه 130 میلیون تن تولید پتروشیمی تا سال 2025 قابل‌دستیابی نخواهد بود.
کم‌بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و همچنین محدودیت‌های خوراک، همچنان مشکلاتی هستند که با توسعهٔ کشور، بدتر هم می‌شوند، درحالی‌که بادهای مخالف رکود در بازارهای خارجی یعنی چین و هند را هم احساس می‌کنند.
با توجه به اینکه کشور با یک بازیابی طولانی و کُند از رکود عمیق سال‌های 2019 و 2020 مواجه است، بازار داخلی نخواهد توانست کاهش فروش صادراتی را جبران کند. این مشکلات باعث کاهش شدید در تعداد پروژه‌های جدید می‌شود که حاکی از کاهش رشد ظرفیت به‌خصوص از سال 2023 است.
رکود در سرمایه‌گذاری بالادستی و افول بازار انرژی، می‌تواند باعث عدم توفیق شرکت ملی نفت در دستیابی به اهداف خود مبنی بر افزایش خوراک اختصاص‌یافته به مجتمع‌های پتروشیمی از 33 میلیون تن در سال در 2019 به 62 میلیون تن در سال در 2021 و 86 میلیون تن در سال تا 2025 شود.
عدم دستیابی به این اهداف باعث محدود شدن فعالیت داخلی تولید محصولات پتروشیمی گردیده و به‌طور مؤثری باعث بلااستفاده ماندن مجتمع‌ها خواهد شد.
در صورت تکمیل پروژه‌هایی که در حال حاضر در دست اجرا هستند، پیش‌بینی می‌شود در سال 2024 حدود 15.5 میلیون تن اتیلن، 10.7 میلیون تن پلی‌اتیلن و 2.4 میلیون تن پلی‌پروپیلن توسط صنعت پتروشیمی ایران تولید شود. این ظرفیت‌ها با تکمیل پروژه‌های اولفین 11 و 12 پشتیبانی خواهند شد که به ترتیب 2 و 1.2 میلیون تن در سال ظرفیت دارند.
همچنین برآورد می‌شود رشد سایر حوزه‌های اصلی شامل متانول با 24 میلیون تن در سال و کودهای شیمیایی شامل سالانه 9.8 میلیون تن آمونیاک و 15.4 میلیون تن اوره نیز محقق شود. بااین‌حال، بسیاری از مجتمع‌های جدید با تأخیر در تکمیل مواجه خواهند بود؛ ازاین‌رو سطوح پایینی از بهره‌گیری از ظرفیت را به دلیل چالش‌های بازار خارجی و رکود بازار داخلی انتظار داریم و بر این اساس، رشد ظرفیت نمی‌تواند نشانگر سلامت بخش باشد.
در این گزارش تأکید شده است که یک ریسک قابل‌توجه، صرف‌نظر از ریسک ژئوپلیتیک که رشد بخش پتروشیمی ایران را خدشه‌دار می‌کند، مشکلات دیرپای کمبود آب است؛ به‌گونه‌ای که پیش‌بینی می‌شود حداقل 5 میلیون تن از ظرفیت سالانه صنعت پتروشیمی به دلیل عدم دسترسی مجتمع‌های در حال ساخت به آب، محقق نشود.
متن کامل بولتن مسائل روز اقتصادی تیرماه 1399 با عنوان «گزارش پتروشیمی ایران» را از اینجا دریافت کنید.