لزوم کاهش تصدی‌گری دولت در بخش‌های مختلف اقتصادی

حسن روحانی، شامگاه یکشنبه ۱۲ دی در شبکه دو با مردم گفتگو کرد. نکات اقتصادی صحبت‌های او در این گفتگوی زنده تلویزیونی به شرح زیر است:

1. در میان همه مسائلی که حائز اهمیت است، اشتغال مهم‌ترین مسئله است و بیکاری می‌تواند معضلی بسیار بزرگ برای جامعه ما باشد.

2. بسیار نگران‌کننده است که در خانواده‌ای یک یا دو یا سه جوان بیکار وجود داشته باشد. یک جوان ۲۰ تا ۳۰ ساله که توان مالی برای ازدواج و شروع زندگی ندارد و علت آن نیز عمدتاً نبود اشتغال است، برای جامعه ما بسیار حیاتی است و باید برای افزایش اشتغال برنامه مشخصی داشته باشیم.

3. جمعیت محصل دانشگاهی در طول چند سال گذشته افزایش چشم‌گیری داشته است، چنانچه این جمعیت از دو میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در سال گذشته امروز به ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر رسیده است .

4. اگر از سال ۸۵ تا ۹۰ به آمارها نگاه کنیم، اشتغال خالص و ثابت ما یکنواخت است و حدود ۱۴ هزار شغل ثابت هرساله ایجاد شده است.

5. درعین‌حال موضوع بیکاری نیز تراکم بیشتری یافته است و امروز کسانی که متولد دهه ۶۰ یا اوایل ۷۰ هستند نیاز به اشتغال دارند، اما ما در دو سال گذشته آمار نسبتاً خوبی برای اشتغال داشته‌ایم که به‌تدریج این آمار بهتر نیز شده است.

6. امروز ۲۳ میلیون نفر از جمعیت ایران دارای شغل است و این میزان از ۲۱ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در دو سال گذشته امروز به ۲۳ میلیون نفر رسیده است.

7. هرساله حدود یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار نفر خواستار شغل هستند که این میزان از تابستان پارسال تا تابستان امسال را در برمی‌گیرد؛ این در شرایطی است که اشتغال‌زایی در مدت مشابه حدود ۷۰۰ هزار نفر بوده است و سال گذشته نیز این میزان در رقمی مشابه قرار داشته است.

8. کشورهایی که در طول دهه گذشته به‌طور متوسط توانسته‌اند ۶۰۰ هزار شغل ایجاد کنند تنها ۵ کشور بوده‌اند و آمار ۷۰۰ هزار شغل که در دو سال اخیر ایجادشده است رقم بسیار بالایی است

9. حدود سالی یک‌میلیون نفر نیز به جمعیت نیازمند به شغل اضافه می‌شود، بنابراین اگر ما سالی ۷۰۰ هزار شغل ایجاد کنیم بازهم ۳۰۰ هزار نفر به بیکاران اضافه می‌شود.

10.  اگر می‌خواهیم اشتغال را افزایش دهیم همه قوا باید دست‌به‌دست هم دهند و علت اصلی اینکه می‌گوییم سرمایه‌گذاری خارجی باید انجام شود، این است که بحث اشتغال مطرح است و برای ایجاد اشتغال نیازمند سرمایه هستیم.

11.  یکی از راه‌های ایجاد اشتغال همان فضای مجازی است. وزارت ارتباطات امروز اعلام کرده است ۱۰۰ هزار شغل از طریق ICT در کشور به وجود آمده که البته برای این کار باید فضای مجازی ما متناسب باشد و پهنای باند آماده‌ای داشته باشیم.

12.  امروز خانواده‌های ما زندگی‌شان با شبکه‌های اجتماعی مرتبط شده است که البته این موضوع خود می‌تواند برای ما سرمایه‌ای باشد. درهرحال همه باید کمک بکنیم که اشتغالمان رو به افزایش باشد و اگر کسی به ملزومات آن صدمه بزند، به اشتغال کشور صدمه زده است.

13.  از حرکت به سمت اشتغال خوشحال هستم ولی به خاطر فاصله‌ای که با افراد جویای کار داریم، نگرانم. اینکه در سال ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار نفر بدون شغل به جمعیت بیکاران قابل‌ملاحظه‌ای که از گذشته وجود داشته اضافه می‌شود، بسیار نگران‌کننده است.

14.  رشد ما در اقتصاد خوب بوده اما متاسفانه بیکاری ما افزایش یافته است و اقتصاد ما به‌اندازه‌ای که توانسته اشتغال ایجاد کند، نتوانسته به‌اندازه کافی کسانی را که جویای کار هستند جذب بازار کنند.

15.  همان‌طور که در پیام نوروزی امسال به مردم اعلام کردیم، برای سال ۱۳۹۵ رشد ۵ درصدی را هدف‌گذاری کرده‌ایم. در همین راستا نیز آمار ماه‌های اولیه سال نشان می‌داد که ما به سمت این رشد خواهیم رفت.

16.  از طرفی دیگر در بخش‌های مختلف اقتصاد ازجمله بخش نفت و گاز و میعانات گازی و همچنین کشاورزی شاهد رشد بوده‌ایم.

17.  ستاد اقتصاد مقاومتی از ابتدای سال تلاش کرده تا تسهیلات بانکی را در اختیار واحدهای صنعتی کوچک و متوسط قرار دهد و بر اساس آماری که امروز وجود دارد، حدود ۱۷ هزار از این واحدها از تسهیلات بانکی استفاده کرده‌اند.

18.  نرخ صادرات نفتی و غیرنفتی در سه‌ماهه نخست با رشدی حدود ۴. ۵ درصد مواجه بوده که ما انتظار داشتیم در سه‌ماهه دوم نیز این رشد افزایش یابد.

19.  امروز طبق محاسبات بانک مرکزی رشد شش ماه سال ۱۳۹۵، 7.4 درصد و بر اساس محاسبات مرکز آمار 7.6 درصد است.

20.  بانک جهانی پیش‌بینی کرده است که ایران در سال جاری رشد بالای ۶ درصد داشته باشد. مجموعاً رشدی که تاکنون طی ۶ ماهه نخست تحقق یافته است، نرخ بسیار خوبی است و با توجه به شرایط منطقه‌ای حتماً تا پایان سال رشد بیش از آنچه که هدف‌گذاری کرده‌ایم تحقق خواهد یافت.

21.  برای سال آینده به کار و تلاش بیشتری نیاز داریم چرا که باید علاوه بر جذب سرمایه، فضای کار مناسب را نیز فراهم کنیم.

22.  در بخش‌هایی مانند بخش نفت، رشد به سرعت فعلی نخواهد بود. در همین راستا دولت چیزی حدود ۱ میلیارد دلار هزینه کرد تا تولید نفت که در سال گذشته چیزی حدود یک‌میلیون بشکه در روز بود به بالای ۲. ۲ میلیون بشکه برسد.

23.  ادامه رشد بر اساس محاسبات و پیش‌بینی‌های انجام‌شده قطعی است.

24.  در نخستین سالی که دولت توانست نرخ رشد اقتصادی را محاسبه کند این رشد ۳ درصد بود. این در حالی است که در سال ۱۳۹۲ با نرخ منفی ۱. ۹ درصدی مواجه بودیم.

25.  رشد سال گذشته خیلی مناسب نبود اما سال جاری به دلیل آنکه بعد از برجام فضا برای رشد صادرات نفتی و غیرنفتی فراهم ‌شده است، شاهد رشد مناسبی خواهیم بود.

26.  در ۹ ماهه نخست ۱۳۹۵ میزان صادرات غیرنفتی حدود ۳۱ میلیارد دلار اعلام شده است که این میزان در مقایسه با سال گذشته با ۱۰ درصد رشد مواجه بوده است.

27.  از آنجایی که هم نرخ صادرات نفتی و هم نرخ صادرات غیرنفتی عدد خوبی است به شرایط اقتصادی کشور امیدوار هستیم.

28.  مردم ما مطمئن باشند که قیمت ارز به سمت تعادل حرکت می‌کند و افزایش نخواهد یافت.

29.  ما همیشه نرخ ارز را ثابت نگه داشته‌ایم تا مردم به آینده امید داشته باشند، اما قیمت دلار نسبت به سایر ارزها در ابتدای سال تا امروز بیش از ۶. ۲ درصد رشد داشته است و به‌طور طبیعی در ایران هم این رشد خود را نشان داده است.

30.  عده‌ای در خارج از کشور به دنبال وارد کردن سرمایه خود به ایران هستند و می‌خواهند بدانند با تبدیل کردن دلار به ریال و یا تبدیل کردن ریال به دلار چه اتفاقی می‌افتد، بنابراین ما نرخ ارز را به قیمت مشخص و کاهش‌یافته خود بازخواهیم گرداند.

31.  ما تلاش می‌کنیم با رونق اقتصادی که وجود دارد این تعادل را به وجود آوریم و همچنین رشد تورم را کاهش دهیم تا امسال و سال آینده تورم یک‌رقمی باشد. به مردم نیز قول می‌دهم که در سال آینده دارای رشد اقتصادی باشیم.

32.  هنوز نرخ مشخصی برای پیش‌بینی رشد اقتصادی در دولت مطرح نشده است. همان‌طور که رشد اقتصادی بهتری پیدا می‌کنیم، امیدواریم رشد سرمایه‌گذاری در ایران نیز بیشتر شود.

33.  ما تأثیر برجام را در صادرات نفتی و بازار بازرگانی‌مان می‌بینیم که اگر این شرایط در زمینه صادرات نفت وجود نداشت، درآمد نفتی ما نصف میزان فعلی‌اش بود و حداکثر می‌توانستیم با آن پول حقوق کارمندانمان را بدهیم.

34.  در بخش بودجه عمرانی امیدواریم که بتوانیم امسال بالای ۳۰ هزار میلیارد تومان در بودجه عمرانی مصرف کنیم.

35.  ما امروز بسیاری از بدهی‌های قبلی از جمله بدهی ایثارگران و فرهنگیان را پرداخت کرده‌ایم، پول گندم را به کشاورزان داده‌ایم و تنها در زمینه بیمه مقداری عقب هستیم که امیدواریم بدهی بیمه را هم به زودی پرداخت کنیم.

36.  همه آنچه در زمینه برجام می‌خواستیم، چه در موضوع انرژی هسته‌ای و چه در سایر موضوعات عملیاتی شده است و فقط در بخش بانکی است که همچنان مواردی وجود دارد.

37.  در بخش حمل‌ونقل امروز قرارداد خرید ۲۰۰ فروند هواپیما را منعقد کرده‌ایم که اگر برجام نبود، این اتفاق نمی‌افتاد و ناوگان هوایی ما که از ۴۰ سال پیش تاکنون باقی مانده است، نوسازی نمی‌شد.

38.  مردم ۴ میلیارد دلار برای خرید بلیط هواپیما پول پرداخت می‌کنند و این پول به کشورهای خارجی می‌رود، درحالی‌که ما می‌توانیم آن را جذب کشور خودمان کنیم. چرا باید این میزان پول از کشور خارج شود؟ امیدواریم چند فروند هواپیما به‌زودی وارد کشور شود.

39.   هرچند که ما بودجه خرید هواپیماها را از طریق نفت تأمین می‌کنیم و پولی که باید بابت این هواپیماها پرداخت کنیم تا ۱۸ سال آینده تسویه می‌شود. همین قرارداد ۱۸ ساله نشانه اعتماد به ایران و برجام در عرصه جهانی است.

40.  دولت در رشد علمی و همچنین توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان اقدامات بزرگی انجام داده است. ما از ۵۲ شرکت دانش‌بنیان به ۲۷۰۰ شرکت رسیده‌ایم که این‌ها تحت پوشش حمایت‌های دولت هستند.

41.  اقدام برای کاهش آلودگی هوا در دولت آغاز شده است و در همین زمینه تا کنون توانسته‌ایم عمده سوخت نیروگاه‌های کشور را به گاز تغییر دهیم.

42.  در حال اصلاح بنزین مصرفی خودروها هستیم و در حال حاضر در ۷ کلان‌شهر بنزین اصلاح شده در اختیار مردم قرار می‌گیرد.

43.  توجه به حمل‌ونقل ریلی یکی از راه‌کارهای کاهش آلودگی هوا است. در مجموع در زمینه کاهش آلودگی هوا اقدامات مناسبی صورت گرفته است و تعداد روزهای هوای ناسالم کمتر از گذشته شده است.

44.  زمانی که می‌گوییم تورم کاهش یافته است به معنای ارزانی نیست بلکه بدین معناست که رشد قیمت‌ها کاهش یافته است.

45.  اگر حقوق غیرمتعارف، غیرمنصفانه یا غیرعادلانه‌ای پرداخت شده و می‌خواهیم این مشکل را حل کنیم، راه‌حلی دارد و باید آن راه حل را دنبال کنیم که در این زمینه گام‌های بزرگی توسط دولت برداشته شده است؛ اما اگر بخواهیم از این موضوع استفاده تبلیغاتی کنیم، می‌توان این موضوع را مدام ادامه داد.

46.  خوشبختانه در میان دولت و در بین کارمندان شاغل و بازنشسته دولتی که خانواده‌ای ۵ میلیونی هستند و ۹۷ هزار مدیر در بین آنان دیده می‌شود، ۳۹۷ نفر توسط دیوان محاسبات به‌عنوان کسانی که حقوق نامتعارف گرفته‌اند، معرفی شدند و در بررسی‌های اخیر مشخص شد که این میزان ۳۰۰ نفر است

47.  به‌هرحال دولت بلافاصله در مصوبه‌ای مشخص کرد که میزان حقوق دریافتی کارکنان دولت چه مقدار باشد و به تمام کسانی که حقوقی بیشتر از حد معمول گرفته بودند نیز اعلام شد، مبالغ اضافی را پس دهند.

48.  مسئله شفافیت باید موردتوجه قرار گیرد و ما می‌خواهیم در این زمینه لایحه‌ای را تقدیم مجلس کنیم تا همه دستگاه‌ها مکلف شوند که میزان حقوق دریافتی خود را اعلام کنند.

49.  موضوع فیش‌های حقوقی نامتعارف تنها مربوط به دولت نیست. بقیه دستگاه‌ها و حتی برخی نهادهای انقلابی هم با موضوع حقوق نامتعارف مواجه‌اند. البته اکثر کسانی که در مجموعه کارمندان دولت حقوق نامتعارف دریافت کرده بودند، مبالغ اضافی را بازپس داده‌اند، به غیر از یکی دو نفر که در زندان هستند.

50.  اگر می‌خواهیم معضلات و مشکلات اجتماعی‌مان حل شود باید با فساد مبارزه کنیم و دست‌به‌دست هم دهیم تا با شفاف‌سازی این موضوع را پیگیری و مشخص کنیم که افراد سیاسی و اقتصادی چه مقدار حقوق دریافت می‌کنند.

51.  باید از تصدی‌گری دولت در بخش‌های مختلف اقتصادی کاسته شود و فضا برای خصوصی‌سازی و نه خصولتی سازی فراهم شود.

52.  اگر به دنبال خصولتی سازی باشیم در واقع دولت در ظاهر وارد خصوصی‌سازی و با قدرت بیشتری وارد اقتصاد می‌شود.

53.  دولت در موضوع مسکن مهر بسیار دچار زحمت شد چرا که بسیاری از این آپارتمان‌ها در شرایطی به مردم تحویل داده شده بود که نه آب، نه برق، نه گاز داشت و نه راهسازی مناسبی برای این شهرک‌ها انجام شده بود.

54.  وقتی تهیه مسکن برای مردم مشکل شود، اجاره‌نشینی افزایش می‌یابد. در این زمینه دولت به دنبال افزایش تسهیلات خرید مسکن برای مردم بود که به دنبال آن تحرکی هم در موضوع خرید مسکن در ماه‌های اخیر ایجاد شد، اما نیازمند تحرک بیشتری در این زمینه هستیم چرا که بسیاری از مشاغل به ساخت مسکن وابسته است.

55.  دولت در حد توان خود به دنبال ایجاد تحرک در بازار مسکن است اما هنوز در کلیت بخش مسکن دارای مشکلاتی هستیم.