بازار کار ایران که در دهه گذشته با انباشت متقاضیان بالقوه کار مواجه شده بود، در سال‌های اخیر با هجوم متقاضیانی مواجه شده است که از یک‌سو تحصیل‌کرده هستند و با نیاز بازار کار تناسبی ندارند و از سوی دیگر، ذائقه آنها نیز به‌گونه‌ای است که وضعیت فعلی بازار قادر به تأمین شغل موردنظر آنها نیست.
به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، افزایش ورودی نیروی کار به بازار، مسئله مهمی است که در شرایط فعلی بازار کار با آن روبه‌روست و گزارش‌های مرکز آمار نیز آن را تأیید می‌کند؛ این مسئله هم بر اساس آمار و هم طبق اظهارنظر مردان اقتصادی دولت قبل، از حوالی پاییز93 بروز کرده و شواهد نشان می‌دهد که در سال‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت.
در سال گذشته بیش از یک‌میلیون و 90هزار نفر متقاضی جدید وارد بازار کار شده‌اند که دلیل عمده آن، افزایش نرخ مشارکت اقتصادی کشور و گرایش جمعیت غیرفعال کشور برای ورود به بازار کار عنوان می‌شود.
مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور یازدهم پیش‌ازاین گفته بود: به دلیل اینکه در نیمه دوم دهه۸۰ که متولدین پرشمار دهه۱۳۶۰ به سن کار رسیدند اما شغلی درخور این شوک جمعیتی ایجاد نشد، این موج جمعیتی به‌ناچار به جمعیت غیرفعال کشور پیوسته است؛ به‌طوری‌که جمعیت غیرفعال کشور در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۳، افزایش 7.2میلیونی را تجربه کرد اما از پاییز سال ۹۳ به دنبال امید به بهبود وضعیت کلان اقتصادی کشور، روند ورود نیروی کار به بازار افزایش یافت و به حدود متوسط یک‌میلیون نفر در سال رسید.
همچنین بررسی گزارش‌های مرکز آمار ایران از وضعیت بازار کار نیز نشان می‌دهد که در سال94 حدود 900هزار نفر به جمعیت فعال کشور اضافه شده و این میزان در یک روند صعودی، به یک‌میلیون و 90هزار و 273نفر در سال 95 رسیده است.
از سوی دیگر بررسی وضعیت متقاضیان بازار کار حاکی از این است که بخش زیادی از این افراد را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند که به گفته علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ذائقه آنها نیز برای شاغل شدن تغییر کرده است.
از سوی دیگر عدم تناسب بین نظام آموزشی کشور و بازار کار عملاً شرایطی ایجاد کرده که تخصص نیروی کار فارغ‌التحصیل با نیاز بازار کار همخوانی ندارد و همین مسئله برنامه‌های اشتغال‌زایی را با چالش جدی مواجه کرده است.
در این میان بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، تعداد دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در سال‌های منتهی به سال گذشته حدود 51.5 درصد نسبت به سال‌های منتهی به سال 90 افزایش یافته است.
گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد: تعداد دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در سال 1395 به 9 میلیون و 638 هزار و 853 نفر رسیده است درحالی‌که این تعداد در سال 1390، 6میلیون و 361 هزار و 291 نفر بوده است.
بر این اساس تعداد دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی از سال 1390 تا سال 1395 با رشد سالانه 8.7 درصد درمجموع طی این پنج سال 51.5 درصد رشد داشته است و درنهایت موج تقاضای حدود 10 میلیونی برای آینده بازار کار ایجاد کرده است؛ موجی که هرچند همگی آنها جویای کار نخواهند بود اما حضور نیمی از آنها در بازار کار نیز الزام برنامه‌ریزی‌های دقیق و کارشناسی را ناگزیر می‌کند.
نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، همچنین نشان می‌دهد در سال 1395 درمجموع دو میلیون و 379 هزار و 165 نفر در مقطع کاردانی، پنج میلیون و 820 هزار و 342 نفر در مقطع کارشناسی، یک‌میلیون و 291 هزار و 384 نفر در مقطع کارشناسی ارشد و 147 هزار و 962 نفر نیز دانش‌آموخته در مقطع دکتری تخصصی در کشور وجود داشته است.
به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، در شرایط فعلی حدود 3میلیون و 200 هزار نفر بیکار در بازار کار ایران وجود دارد و دولت دوازدهم نیز اعلام کرده است در سال 96 حدود 970 هزار شغل ایجاد می‌کند.
بر این اساس با فرض تداوم وضعیت فعلی ورود متقاضیان به بازار کار و محقق شدن برنامه‌های اشتغال‌زایی دولت، نرخ بیکاری تغییر چندانی نخواهد داشت و در محدوده 12.5 درصد باقی خواهد ماند اما از سوی دیگر بر اساس تکلیف برنامه ششم توسعه، نرخ بیکاری برای سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ باید به‌گونه‌ای هدف‌گذاری شود که این نرخ در سال پایانی برنامه تک‌رقمی شود و به 8.6درصد برسد؛ هدفی که به نظر می‌رسد با حضور فارغ‌التحصیلان فعلی پشت دروازه‌های بازار کار راه سختی برای تحقق داشته باشد.