وزارت امور خارجه دیروز میزبان نشستی مهم بود. واژه اقتصاد در این نشست بارها و بارها به گوش رسید؛ دستور کار هم به همان واژه برمی‌گشت؛ اقتصاد. دستگاه سیاست خارجی که در سه سال اخیر پرونده هسته‌ای را سامان داده است و بیشتر همنشین واژه سیاست است تا اقتصاد حالا قصد دارد پیوندی با آنچه اولویت آینده ایران تلقی می‌شود، برقرار کند.
«اقتصاد» اسم رمز پسابرجام است. وعده حضور نشست سفیران ایران برای دریافت دستور کار ویژه اقتصاد از مدت‌ها قبل داده شد، هر چند میزبان وزارت امور خارجه بود و ظریف، مردی که بر راس آن تکیه داده است اما میهمانان که اهل اقتصاد بودند از شرایط تبدیل ایران به قدرتی اقتصادی گفتند. اتفاق دیروز را می‌توان نخستین اتفاق در عرصه دیپلماسی اقتصادی ایران خواند. اقتصادی که از نبود استراتژی رنج می‌برد، حالا در پیوندی با دستگاه دیپلماسی شرایطی دیگر را تجربه خواهد کرد.
مردم باید نتایج برجام را احساس کنند
ظریف، میزبان نشست «برجام و اقتصاد مقاومتی، فرصت‌ها و ظرفیت‌ها» وقتی در جمع همکارانش، روسای نمایندگی‌های ایران در خارج کشور قرار گرفت، توضیح داد: ما امروز در اینجا جمع شده‌ایم تا تمامی فرصت‌ها و ظرفیت‌های جدید برای بهره‌برداری از برجام در سایه اقتصاد مقاومتی را مورد تبادل نظر قرار دهیم. در شرایط جدید همه تلاش‌های سفرا باید در راستای پیشبرد توسعه اقتصادی کشور و بهبود شرایط معیشتی مردم متمرکز شود و مردم در عمل، آثار و نتایج برجام را احساس کنند. ظریف با تشریح رویکرد مخالفان توافق برجام در امریکا، گفت: برخی مخالفان برجام که سابقه طرفداری از رژیم صهیونیستی در امریکا دارند سعی کردند با اعمال دیدگاه‌های تنگ‌نظرانه خویش روند کند ساختن نتایج توافق برجام را دنبال کنند. این رویکرد مخالفان، نیازمند هوشیاری و طراحی‌های جدید برای خلق چشم‌اندازهای جدید و پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی ایران است. وزیر امور خارجه با تبیین ضرورت واقع‌بینی در ارایه تصویر منصفانه از نتایج به دست آمده در پرتو برجام، گفت: در حوزه اطلاع‌رسانی نیاز به ارایه گزارش دقیق و واقعی نسبت به تلاش‌های به عمل آمده برای تبلور آثار توافق برجام در حوزه بانکی و مالی و اطلاع‌رسانی شایسته نسبت به واقعیت‌های جاری حاکم بر فرآیند برجام هستیم و نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور در ارایه این رویکرد و گشایش‌های جدید نقش بارز و اساسی دارند.
عادی‌سازی تعاملات مالی و بانکی پس از برجام
در این نشست، سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه نیز با اشاره به اینکه تلاش‌های جاری کشور بازاریابی و بررسی مکانیزم عادی‌سازی تعاملات مالی و بانکی پس از برجام را شاهد هستیم، تاکید کرد: خوشبختانه با تلاش‌های جاری کشور و برداشته شدن گام‌های بلندی در چارچوب اعاده سازوکارهای رفع تحریم‌ها و طبیعی‌سازی تمامی عرصه‌های مربوط به تجارت خارجی و تولید و فروش نفت، بازاریابی و بررسی مکانیزم عادی‌سازی تعاملات مالی و بانکی پس از برجام را شاهد هستیم. اشاره وی به انتقادات خاص مخالفان برجام در حوزه فروش نفت و روابط بانکی بود. هر چند صادرات نفت ایران به قبل از تحریم‌ها بازگشته است اما برخی پایین آمدن قیمت نفت را ناشی از سیاست دولت یازدهم می‌دانند و ماجرای سوییفت و عدم برقراری روابط بانکی ایران با بانک‌های معتبر جهان مدت‌ها نقل محافل رسانه‌ها در داخل و خارج از کشور بود. اقتصاد مقاومتی دارای ویژگی‌های فراوانی است اما دو ویژگی برونگرایی و درونزا بودن آن ویژگی‌های مهم‌تری محسوب می‌شوند.
سید عباس عراقچی اضافه کرد: اقتصاد مقاومتی به لحاظ موتور محرکه در داخل کشور درونزاست و از منابع داخلی استفاده می‌کند اما برای تضمین اهداف اقتصاد مقاومتی دارای نقش برونگراست و ارتباطات مفصلی را برای تبادلات اقتصادی با سایر کشورها بر عهده خواهد داشت. عراقچی گفت: این ارتباطات برای آن است که مانع هرگونه فشار خارجی شود و همچنین اینکه هیچ کشور دیگری نتواند از هر نوع اهرم تحریم علیه ما استفاده کند. دبیر همایش برجام و اقتصاد مقاومتی با بیان اینکه در بعد برونگرا بودن اقتصاد مقاومتی، ماموریت نمایندگی‌ها محقق شدن این سیاست است، افزود: نمایندگی‌ها باید در بحث صادرات غیرنفتی، انتقال فناوری، کمک به شرکت‌های دانش بنیان، جذب سرمایه خارجی، ایجاد ارتباطات و اتصالات با موسسات بزرگ بین‌المللی و در راستای ایجاد ارتباطات اقتصادی با کشورهای مختلف گام بردارند. وی تاکید کرد: گسترش ارتباطات خود مانع از هرگونه تحریمی در آینده می‌شود و همچنین کسانی که بخواهند در آینده هرگونه تحریمی را اعمال کنند می‌دانند که ضررهای بسیاری در انتظار آنها خواهد بود. به گفته وی میهمانان این همایش امروز با رییس‌جمهور دیدار خواهند کرد. وی با بیان اینکه نقش سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور در دوران تحریم با نقش کنونی آنها در دوران پسابرجام متفاوت است، افزود: در دوران تحریم آنها باید به حل مشکلات کشور و تامین نیازهای داخلی کمک می‌کردند و در حال حاضر و در شرایط پس از تحریم با توجه به ایجاد ظرفیت‌ها و فرصت‌های فراهم شده، نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور و وزارت خارجه در سطح کلان باید ماموریت خود را در راستای بارورکردن این زمینه‌ها و استفاده از این فرصت‌ها انجام دهند.
عراقچی گفت: تجربه چند ماه گذشته به ما نشان داده است که برای فعالیت‌های گسترده نیازمند همکاری‌های بیشتری بین سیاست خارجی کشور و وزارتخانه‌های اقتصادی احساس می‌شود تا بتوانیم از این ظرفیت‌های ایجاد شده به نحو مطلوب‌تری استفاده کنیم.
برای گام ششم رایزنی کنید
نوبت به اقتصادی‌ها که رسید، بحث‌ها مصداقی‌تر شد. سخنگوی دولت در جمع روسای نمایندگی ایران در خارج از کشور به ششمین برنامه توسعه اشاره کرد که بررسی‌اش به مجلس دهم سپرده شده و خواستار آن شد برای تحقق اهداف آن، ابزارهای ایران در خارج از کشور نیز به کار گرفته شوند. او این خواسته را در قالب کلمات اینگونه بیان کرد که ایجاد رشد اقتصادی مبتنی بر ویژگی‌ها و مولفه‌های درون زا و مردمی بودن، توزیع متوازن ثروت و عدالت و دانش بنیان، استوار بوده و ما در این راستا خواهان رایزنی‌های لازم روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور برای تحقق اهداف برنامه ششم در بخش خارجی هستیم. وی افزود: در دوره پس از برداشتن تحریم‌ها در جهت رویکرد اقتصاد مقاومتی گام برداشته شده و در پرتو سند فرادست نظام و برنامه ششم کشور درصدد گام برداشتن برای رشد اقتصاد مطلوب هستیم.وی افزود: ایجاد رشد اقتصادی مبتنی بر ویژگی‌ها و مولفه‌های درون زا و مردمی بودن، توزیع متوازن ثروت و عدالت و دانش بنیان، استوار بوده و ما در این راستا خواهان رایزنی‌های لازم روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور برای تحقق اهداف برنامه ششم در بخش خارجی هستیم. سخنگوی دولت پیرامون نتایج حاصله از افزایش مراودات کشورها با جمهوری اسلامی ایران گفت: تاکنون بیش از سه میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم در کشور از مقطع امضای برجام را عملی ساخته‌ایم و میزان صادرات نفت ایران پس از فضای پسا برجام به بیش از دو برابر افزایش یافته است و حضور هشت رییس‌جمهور و پنج نخست‌وزیر و سه رییس مجلس و ٢٨ وزرای خارجه گویای آثار ملموس از انگیزه‌های کشورهای خارجی برای روآوری به اقتصاد رو به رشد ایران است. نوبخت از سفرا خواست در چارچوب طرح‌های اقتصاد مقاومتی تلاش کنند که سرمایه‌گذاری خارجی در زمینه پروژه‌های آب، محیط زیست، حمل و نقل ریلی تسهیل شود و گفت: به موازات اقدامات جذب سرمایه‌گذاری ضروری است که واحدهای اقتصادی شرایط تحرک اقتصادی را فراهم ساخته و حداکثر ظرفیت بهره‌وری را آشکار سازند و در این راستا در جهت جذب تامین منابع مالی و شرایط فاینانس در راستای اهداف برنامه توسعه ششم قدم بردارند.
امضای ١٩٠ تفاهمنامه با شرکت‌های خارجی
مهندس نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت بعد از ظهر امروز در همایش «برجام و اقتصاد مقاومتی، فرصت‌ها و ظرفیت‌ها» که در وزارت امور خارجه در حال برگزاری است، اولویت‌های همکاری اقتصادی و تجاری با کشورهای مختلف را تشریح کرد. وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان دستاوردهای صنعتی و تجاری کشور پس از اجرایی شدن برجام افزود: افزایش امیدواری برای سرمایه‌گذاران و در نتیجه رشد اقتصادی و اشتغال در کنار قابلیت برنامه‌ریزی و افزایش بهره‌وری صنعتی از جمله آثار مهم برجام هستند. وی با اعلام سفر ٧٩١ مقام دولتی صنعتی و تجاری خارجی به همراه ٢٠٤٥ شرکت خصوصی به کشور اظهار داشت: فقط در بخش صنعت، معدن و تجارت حدود ١٩٠ تفاهمنامه با شرکت‌های دولتی و غیردولتی خارجی به امضا رسیده است. نعمت‌زاده گفت: پس از اجرایی شدن برجام مذاکرات فشرده برای پیوستن ایران به سازمان جهانی تجارت شتاب بیشتری گرفته است. وی اظهار داشت: برای رصد تحولات اقتصادی و بازرگانی کشورهای هدف، وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ٢٤ کشور رایزن بازرگانی تعیین و اعزام کرده است. نعمت‌زاده در پایان سخنان خود ضمن بیان چشم‌انداز همکاری‌های بین دو وزارتخانه، خواستار هم‌افزایی هرچه بیشتر برای تسهیل ارتباط تجار و سرمایه‌گذاران خارجی به ویژه ایرانیان مقیم خارج با نهادها و بنگاه‌های اقتصادی داخلی شد. ولی‌الله سیف، رییس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در این همایش گفت: تمامی مساعی ما این است که برای استفاده حداکثری بهره‌برداری از فضای پسابرجام شرایط مناسب بانکی برای مراودات و روابط بانکی میان بانک‌ها و کشورمان با بانک‌های خارجی را به صورت عادی قبلی برگردانیم. رییس بانک مرکزی به ایجاد آرامش وثبات اقتصادی در پسا برجام اشاره کرد و گفت: برخی سازوکارهای بانکی به علت توقف چند ساله اینگونه مراودات نیاز به احیای استانداردهای فنی جدید بانکی دارند که این اعاده‌سازی مستلزم زمان و مقدمات خاص خود است. ولی ا... سیف در ادامه گفت: خوشبختانه دیدار هیات‌های سیاسی و اقتصادی از کشورمان موجب شده است تا به موازات آن مراودات بانکی به تدریج به حالت طبیعی باز گردد و بتوانیم هرچه بیشتر از تفاهم نامه‌های اقتصادی بهره‌برداری کنیم.