در حالی که طی چند روز گذشته خبر وضع تعرفه 25 درصدی بر فولاد از سوی رئیس‌جمهور آمریکا به تیتر یک رسانه‌های جهان تبدیل شده و موجی از نگرانی را در دنیای سیاست و اقتصاد به راه انداخته است، فعالان و تحلیل‌گران بازار فولاد معتقدند تصمیم اخیر دونالد ترامپ تأثیر مستقیم قابل‌توجهی بر قیمت این محصول در بازارهای جهانی نخواهد گذاشت و کسب‌وکار آنها را مختل نخواهد کرد.
آمریکا در سال 2017 حدود 36 میلیون تن فولاد از دیگر کشورها وارد کرد که در این میان کشورهای کانادا، برزیل و کره جنوبی بزرگترین صادرکنندگان فولاد به آمریکا بودند. بر اساس آمارهای رویترز، حجم واردات فولاد آمریکا در سال گذشته میلادی تنها 8 درصد از حجم تجارت جهانی این محصول (حدود 473 میلیون تن) برآورد شده است.
در حالی که انتظار می‌رود تعرفه‌های جدید به کاهش چشمگیر فولاد وارداتی در بازار آمریکا منجر شود، تحلیل‌گران مؤسسه وود مکنزی معتقدند واردات فولاد آمریکا حداکثر 18 میلیون تن کاهش خواهد یافت و این رقم که کمتر از 4 درصد از حجم تجارت جهانی فولاد را تشکیل می‌دهد، تأثیر چندانی بر بازار جهانی آن نخواهد داشت.
روبرتو کولا، نایب‌رئیس شورای آهن و فولاد انجمن ملل آسیای شرقی که نماینده تولیدکنندگان فولاد در جنوب شرق آسیا است، در این خصوص می‌گوید: «حجم واردات فولاد آمریکا نسبتاً کم است و تأثیر آن بر قیمت‌ها چندان زیاد نخواهد بود. اما در اینجا تنها صحبت از یک کالا نیست، بلکه بحث ما در مورد اقدام یکجانبه در وضع تعرفه‌های تجاری است. هر کاری باید طبق روال خود پیش برود و برای حل چنین مسائلی معمولاً راهکارهای تجاری وجود دارد. وضع تعرفه به‌صورت یکجانبه، کاری خارج از عرف است و اتخاذ چنین تصمیمی نشان می‌دهد که لابی تولیدکنندگان فولاد در آمریکا تا چه حد قدرتمند است».
از زمانی که دونالد ترامپ دستور بررسی تأثیر واردات فولاد و آلومینیوم بر امنیت ملی آمریکا را صادر کرد، تاکنون 11 ماه گذشته است و در این مدت قیمت فولاد صادراتی چین –به‌عنوان رهبر بازار فولاد در جهان- تقریباً 40 درصد افزایش یافته است. اکنون نیز با وجود رسمی شدن تصمیم ترامپ برای وضع تعرفه 25 درصدی بر واردات فولاد، انتظار نمی‌رود که قیمت فولاد صادراتی چین و متعاقب آن متوسط قیمت در بازارهای جهانی کاهش یابد. در مورد قیمت فولاد تولید داخل آمریکا نیز برآورد می‌شود که قیمت آن تا پایان سال جاری میلادی به 700 دلار در هر تن برسد.
محاسبات کارشناسان رویترز حاکی از این است که در سال گذشته میلادی تقریباً 2.9 درصد از بازار فولاد وارداتی آمریکا در اختیار چین بوده است و از طرفی تنها حدود 1 درصد از فولاد صادراتی چین به مقصد بنادر آمریکا بارگیری شده است. از طرفی مقامات انجمن آهن و فولاد چین می‌گویند این کشور تنها 0.1 درصد از فولاد تولیدی خود را به آمریکا صادر می‌کند و حتی اگر این رقم به صفر برسد، باز هم تأثیری بر سطح تولید فولاد در چین که در سال 2017 بیش از 830 میلیون تن بوده است- نخواهد داشت.
در مقابل، فولادسازان اروپایی حساسیت و نگرانی بیشتری از بابت تعرفه‌های جدید دولت آمریکا دارند. بر اساس آمارهای انجمن فولاد اروپا (EUROFER)، در سال 2017 آمریکا مقصد 15 درصد از صادرات فولاد اتحادیه اروپا بوده است. از طرفی اکنون فولادسازان اروپایی از این بیم دارند که مبادا کشورهای صادرکننده فولاد به آمریکا –که بر اثر وضع تعرفه نمی‌توانند به اندازه قبل فولاد به آمریکا صادر کنند- بازار اروپا را برای جبران کاهش صادرات خود برگزینند و قیمت فولاد در اروپا را تحت تأثیر قرار دهند.
بااین‌وجود، تحلیل‌گران معتقدند اتحادیه اروپا با تمهیداتی که برای حفاظت از بازارهای منطقه اندیشیده است، هجوم صادرکنندگان فولاد به بازارهای اروپایی را مهار خواهد کرد و اجازه نخواهد داد صادرکنندگانی که بازار آمریکا را از دست داده‌اند، راه خود را به سمت بازار اروپا منحرف نمایند.
ست روزنفیلد از مؤسسه سرمایه‌گذاری جفریز در این رابطه خاطرنشان می‌سازد: «اتحادیه اروپا صراحتاً از فعال کردن تعرفه‌های حمایتی سخن گفته است و قصد دارد در این زمینه مانند آمریکا رفتار کند. اقدامات حمایتی اتحادیه اروپا برای حفظ بازارهای منطقه بسیار فراتر از آن چیزی است که امروز شاهدش هستیم. در سال 2002 نیز وقتی جرج بوش، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، اقدام به وضع تعرفه بر واردات فولاد کرد، تمهیدات اتحادیه اروپا باعث شد که نه‌تنها صادرکنندگان فولاد نتوانند به بازار اروپا هجوم بیاورند، بلکه صنایع فولادی منطقه رشدی تدریجی اما قوی را تجربه کنند».
روسیه و ترکیه که به ترتیب پنجمین و ششمین صادرکننده بزرگ فولاد به آمریکا محسوب می‌شوند نیز احتمالاً مشکل چندانی از بابت تعرفه‌های جدید دولت ترامپ احساس نخواهند کرد. مقامات انجمن صادرکنندگان فولاد ترکیه اخیراً اعلام کردند که این تعرفه‌ها تأثیر معناداری بر میزان صادرات آنها نخواهد داشت. روس‌ها نیز اگرچه اذعان داشته‌اند که تعرفه‌های جدید تا حدی به زیان آنها تمام خواهد شد، اما درعین‌حال تأکید کرده‌اند که این زیان در قیاس با زیان احتمالی چین و اتحادیه اروپا از این ناحیه، کمتر خواهد بود.
به گفته تحلیل‌گران مؤسسه مودی آنالیتیک، فولادسازان آسیایی نیز قادر خواهند بود با وضع تعرفه بر فولاد از سوی دولت ترامپ کنار بیایند زیرا صادرات آنها به آمریکا بخش نسبتاً کوچکی از تولید کل آنها را تشکیل می‌دهد. البته در این میان گفته می‌شود فولادسازان کره جنوبی بیش از سایرین در معرض آسیب‌های ناشی از محدود شدن ورود به بازار آمریکا قرار دارند، اما این گفته حداقل در مورد دو تولیدکننده بزرگ فولاد در کره یعنی پوسکو و هیوندای استیل صدق نمی‌کند زیرا تمرکز آنها بیشتر بر بازار داخلی است و در خارج نیز بازار متنوعی دارند و از دست دادن بازار آمریکا برای آنها به معنی یک زیان جبران‌ناپذیر نخواهد بود.
در هر صورت اگرچه آمریکا همچنان کشوری تأثیرگذار در اقتصاد جهانی است، اما وقتی صحبت از تأثیرگذاری در بازار فولاد و فلزات اساسی باشد، هیچ کشوری را نمی‌توان با چین مقایسه کرد. در سال 2017 چین به‌تنهایی حدود نیمی از فولاد جهان را تولید نموده و البته بیش از 90 درصد تولید خود را در داخل به مصرف رسانده است. از نیمه دوم سال 2015 تاکنون چین به دلایل مختلفی ازجمله آلودگی شدید و تنش‌های تجاری، ظرفیت تولید فولاد خود را به میزان 115 میلیون تن (بیش از 12 درصد) کاهش داده است و همین کاهش ظرفیت باعث شده است که طی دو سال اخیر، متوسط قیمت فولاد در بازارهای جهانی حدود 60 درصد افزایش یابد.
امروز تولیدکنندگان بزرگ فولاد در جهان بیش از آن‌که نگران تصمیم تعرفه‌ای ترامپ باشند، از این می‌ترسند که مبادا فولادسازان چینی در صورت افت بازار داخلی به فکر افزایش صادرات افتاده و موجبات سقوط قیمت‌ها را فراهم آورند.