تحریم‌های تازه آمریکا، اقدامی علیه تجارت کالاهای بشردوستانه

دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا موسوم به «اوفک» روز سه‌شنبه 20 بانک و شرکت ایرانی در ارتباط با بنیاد تعاون بسیج را تحریم کرد. 

بنا به اعلام وزارت خزانه داری آمریکا، شرکت سرمایه‌گذاری اندیشه مهرآوران، گروه بهمن، شرکت تولید زینک بندرعباس، بانک ملت، بنیاد تعاون بسیج، شرکت کالسیمین، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت تراکتورسازی ایران، شرکت توسعه معادن زینک ایران، بانک مهر اقتصاد، گروه مالی مهر اقتصاد، شرکت سرمایه‌گذاری نگین ساحل رویال، بانک پارسیان، شرکت کاتالیست شیمیایی پارسیان، شرکت ذوب زینک قشم، بانک سینا، شرکت سرمایه‌گذاری طبیعت‌گردان آتیه ایرانیان، شرکت سرمایه‌گذاری تکتار، شرکت مهندسی تکنوتار و شرکت اسیدسازی زنجان، ۲۰ شرکت تحریم شده هستند.

در یک دهه اخیر تحریم شرکت‌های وابسته به بنیادها –که می‌توان آنها را نوعی هلدینگ قلمداد کرد- جزو رایج‌ترین سیاست‌های تحریمی آمریکا بوده است، اما این بار وزارت خزانه‌داری آمریکا مرتکب نقض آشکار سیاست‌های تحریمی دولت گذشته در قبال ایران شده و اقدام به تحریم بانک خصوصی پارسیان نموده است؛ بانکی که یکی از مهم‌ترین بانک‌های خصوصی ایران محسوب می‌شود و نقشی حیاتی را در مبادلات مالی مرتبط با تجارت کالاهای بشردوستانه ایفا می‌کند. این در حالی است که در دور گذشته تحریم‌ها آمریکا بانک‌های خصوصی ایران ازجمله بانک پارسیان مشمول تحریم‌ها نبودند.

وزارت خزانه‌داری آمریکا بانک پارسیان را مشمول تحریم‌های ثانویه خود کرده است یعنی اشخاص حقیقی و حقوقی غیرآمریکایی نیز در صورت تجارت با این بانک، خود در معرض تحریم قرار خواهند گرفت. این اقدام در شرایطی صورت می‌گیرد که ایران اخیراً گام‌های مثبتی را در راه پیوستن به FATF و بهبود ارتباطش با نظام مالی جهانی برداشته بود. اگر قرار باشد بانک‌هایی مانند پارسیان در لیست سیاه وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار گیرند، آنگاه پیوستن ایران به FATF دیگر توجیه چندانی برای ذینفعان داخلی نخواهد داشت.

بانک پارسیان در کنار بانک‌هایی مانند بانک پاسارگاد، بانک خاورمیانه و بانک سامان جزو معدود بانک‌های ایرانی هستند که الزامات FATF در زمینه مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم را در استانداردهای خود رعایت می‌کنند. این امر باعث شده است که شرکت‌های چندملیتی برای رتق و فتق امورات بانکی خود در ایران به این بانک‌ها اعتماد کنند. اگر آمریکا تجارت با این بانک‌ها را ممنوع کند، انجام فعالیت‌های تجاری در ایران از سوی شرکت‌ها خارجی عملاً غیرممکن خواهد شد زیرا وجود یک بانک محلی همیشه برای انجام مبادلات تجاری لازم است.

تایلر کولیس، وکیل آمریکایی متخصص در امور مرتبط با تحریم‌ها که برای شرکت Ferrari & Associates در واشنگتن کار می‌کند، در خصوص اقدام اخیر وزارت خزانه‌داری آمریکا می‌گوید: «اقدام امروز آمریکا در واقع این سیگنال را به جهانیان مخابره کرد که هرگونه تجارتی با ایران به‌صورت بالقوه قابل تحریم است».

یک روز پیش از انتشار بیانیه تحریم‌های جدید وزارت خزانه‌داری آمریکا علیه ایران، برایان هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با وزرای خارجه کشورهای اروپایی دیدار کرده بود که موضوع اصلی این دیدار، ارتباط تحریم‌های با تجارت کالاهای بشردوستانه بود. رهبران اروپایی در ماههای اخیر بارها خواستار شفافیت مواضع آمریکا در این زمینه شده‌اند. از طرفی این مسئله توجه دادگاه لاهه را نیز به خود جلب کرده، به‌طوری که این دادگاه اخیراً در حکمی اعلام نموده است که اگر آمریکا اقدام به رفع تحریم‌های مرتبط با تجارت کالاهای بشردوستانه نکند، مرتکب نقض قوانین بین‌المللی شده است.

در حالی که وزارت خارجه آمریکا و شخص مایک پمپئو می‌گویند مسائل بشردوستانه را در ارتباط با تحریم‌های ایران جدی می‌گیرند و هدف تحریم‌ها «تحت فشار قرار دادن حکومت ایران و وابستگانش در منطقه» است و نه مردم این کشور، اما تحریم بانک پارسیان نشان می‌دهد که وزارت خزانه‌داری آمریکا راه دیگری را می‌رود.

 تحریم بانک پارسیان باعث می‌شود که این بانک دیگر نتواند در تجارت کالاهای بشردوستانه –به‌ویژه در حوزه تجارت دارو که این بانک حضور فعالی در آن دارد- نقش ایفا کند و این در حالی است که ایران با مشکل کمبود دارو مواجه است.

*برگرفته از مقاله اسفندیار باتمانقلیج در پایگاه تحلیلی «بورس اند بازار»