در حالی که دو هفته از توافق اوپک و متحدانش برای کاهش 1.2 میلیون بشکه‌ای تولید نفت می‌گذرد، روند نزولی قیمت نفت در بازارهای جهانی همچنان ادامه دارد و بهای این محصول اکنون به کمترین میزان خود در 15 ماه اخیر رسیده است.
برخی کارشناسان و فعالان بازار نفت، تداوم روند نزولی قیمت‌ها را به عوامل مختلفی همچون افزایش تولید نفت شیل در آمریکا، کافی نبودن میزان کاهش تولید نفت اوپک و روسیه و نیز معاف شدن برخی واردکنندگان نفت ایران از اجرای تحریم‌های نفتی آمریکا علیه این کشور نسبت می‌دهند. در واقع آنها طرف عرضه را عامل اصلی کاهش قیمت نفت می‌دانند.
اما گروهی دیگر از تحلیل‌گران نگاه متفاوتی به شرایط کنونی بازار نفت دارند و معتقدند نباید نقش طرف تقاضا را در کاهش چشمگیر قیمت نفت نادیده گرفت. به گفته آنها، در سال آینده میلادی نرخ رشد تقاضای جهانی نفت خام به کمترین میزان آن پس از سال 2011 خواهد رسید.
نشانه‌هایی که از کاهش نرخ رشد مصرف نفت در کشورهای چین، هند و اقتصادهای نوظهور آسیایی حکایت دارند، هرروز پررنگ‌تر می‌شوند و با توجه به اینکه دوسوم از رشد تقاضای نفت در جهان به این کشورها وابسته است، کاهش نرخ رشد تقاضای جهانی نفت کاملاً محتمل به نظر می‌رسد. نااطمینانی‌های ناشی از رویارویی تجاری آمریکا و چین، چشم‌انداز بازار نفت را تیره کرده و از سوی دیگر مشکلات اخیر منطقه یورو (به‌ویژه ناآرامی‌های اخیر در فرانسه) بر شدت نگرانی‌ها افزوده است.
یوجین لیندل، تحلیل‌گر ارشد بازار نفت در مؤسسه جی‌بی‌سی انرژی اتریش، در این خصوص می‌گوید: «وقتی به ارقام مرتبط با تقاضای نفت نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که اتفاقات مشکوکی در حال رخ دادن است». لیندل اخیراً پیش‌بینی خود از رشد تقاضای نفت در سال 2019 را به 890 هزار بشکه در روز تعدیل کرده است که در صورت تحقق، کمترین میزان رشد تقاضای نفت در 8 سال اخیر خواهد بود.
اگرچه سایر کارشناسان ارقام بالاتری را برای رشد تقاضای نفت در سال آینده میلادی پیش‌بینی کرده‌اند اما پیش‌بینی‌های آنها نیز از کاهش نرخ رشد تقاضای نفت نسبت به سال‌های اخیر حکایت دارد. به‌عنوان مثال امریتا سن، مدیر بخش تحقیقات مؤسسه انرژی اسپکتس لندن، به‌تازگی پیش‌بینی خود از رشد تقاضای نفت در سال آینده میلادی را به 1 میلیون بشکه در روز کاهش داده است. مؤسسه انرژی اسپکتس که قبلاً متوسط قیمت هر بشکه نفت خام سبک تگزاس در سال 2019 را 72 دلار پیش‌بینی کرده بود، اخیراً پیش‌بینی خود را به 66 دلار تغییر داده است.
امریتا سن که در پیش‌بینی‌های خود از شاخص‌های کلان اقتصادی مانند رشد تولید ناخالص داخلی، رشد تولید صنعتی و ... بهره می‌گیرد، در مورد آینده بازار نفت می‌گوید: «در حال حاضر نااطمینانی‌های زیادی در مورد آینده وجود دارد و به همین دلیل می‌توان گفت کاهش نرخ رشد تقاضا، سناریویی است که احتمالاً خود به خود محقق خواهد شد».
تغییرات شاخص‌های کلان اقتصادی در کشور چین بر کاهش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور –که بزرگترین واردکننده نفت در جهان است- دلالت دارند. در ماه گذشته میلادی شاخص تولید صنعتی چین به کمترین میزان خود از اوایل سال 2016 تاکنون را لمس کرد و نرخ رشد خرده‌فروشی در این کشور نیز به پایین‌ترین رقم خود در بیش از 15 سال اخیر رسید. از طرفی اگرچه رهبران چین و آمریکا برای ترک موقت مخاصمات تجاری خود به توافق رسیده‌اند اما نااطمینانی‌های ناشی از کشمکش‌های تجاری بالقوه دو ابرقدرت اقتصادی جهان همچنان بر بازار نفت سنگینی می‌کند.
عامل مهم دیگری که تقاضای نفت چین در سال‌های آتی را تحت تأثیر قرار خواهد داد، تلاش دولت این کشور برای جایگزین کردن کلیه تاکسی‌ها، اتوبوس‌ها و کامیون‌های سنتی (بنزینی یا دیزلی) با خودروهای برقی است. دولت چین برای حمایت از این تحول بزرگ، یارانه‌های هنگفتی را در نظر گرفته است.
از هند نیز که پس از چین دومین کشور تأثیرگذار در رشد تقاضای نفت محسوب می‌شود، اخبار خوبی به گوش نمی‌رسد. اگرچه تقاضای روزانه نفت هند در 11 ماه نخست امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل حدود 200 هزار بشکه افزایش نشان می‌دهد اما تقاضای روزانه نفت این کشور در ماه نوامبر امسال 40 هزار بشکه نسبت به ماه نوامبر سال گذشته کاهش یافته است که این تغییر روند را باید هشداری جدی قلمداد کرد. تحلیل‌گران می‌گویند این مسئله به دلیل نمایان شدن اثر کاهش ارزش پول ملی هند بوده است و احتمالاً در ماههای آینده باز هم تقاضای نفت هند صعودی خواهد بود. ابیمانیو سوفات، مدیر تحقیقات شرکت کارگزاری IIFL بمبئی در این خصوص خاطرنشان می‌سازد: «تقاضای نفت در هند افزایش خواهد یافت اما با سرعتی کمتر از گذشته».
افزایش ارزش دلار آمریکا در برابر پول ملی اقتصادهای نوظهور مانند هند، ترکیه و آفریقای جنوبی یکی دیگر از عوامل تشدیدکننده نگرانی‌ها در بازار نفت است زیرا معاملات نفت در بازارهای جهانی بر حسب دلار انجام می‌شود و افزایش ارزش دلار در برابر پول ملی کشورهای دیگر، معنایی جز گران‌تر شدن نفت برای آنها ندارد.
مسئله دیگری که توجه کارشناسان را به خود جلب کرده، رشد اندک و نه‌چندان محسوس تقاضای جهانی گازوییل است. از آنجا که بخش عمده مصرف گازوییل به کامیون‌ها، تجهیزات استخراج معدن و نیروگاهها اختصاص دارد، کاهش رشد مصرف جهانی این محصول می‌تواند نشانه‌ای از کند شدن سرعت رشد فعالیت‌های اقتصادی در جهان باشد.
البته برخی ناظران بازار، از جمله کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی، معتقدند رشد تقاضای روزانه نفت در سال آینده میلادی حدود 1.4 میلیون بشکه خواهد بود که در قیاس با میزان رشد آن در سال جاری تفاوت چندانی نشان نمی‌دهد. به گفته آنها باقی ماندن قیمت نفت در سطح کنونی، مصرف‌کنندگان را به تقاضای بیشتر ترغیب خواهد کرد.
در این میان برخی سرمایه‌گذاران نیز هنوز در مورد روند تقاضای نفت در آینده تردید دارند و منتظر نشانه‌های بیشتری هستند. دوگ کینگ، مشاور ارشد سرمایه‌گذاری در صندوق پوشش ریسک مرچنت کامودیتی سنگاپور، در این رابطه می‌گوید: «اکنون زمان مناسبی برای پیش‌بینی آینده بازار نفت نیست و به همین دلیل ما یک موضع خنثی را اتخاذ کرده‌ایم. تقاضای نفت هنوز خوب است اما هرگونه رکودی در اقتصاد جهانی برای بازار نفت فاجعه‌بار خواهد بود».