تراز تجاری محصولات کشاورزی در 10 ماهه امسال 10.5 درصد بهبود یافت

مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، «چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی در سال 1397» را با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده‌های آمار گمرک ایران تهیه و برای اطلاع‌رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه کرد.

گزارش با مقایسه اطلاعات سال جاری با داده‌های مدت مشابه 6 سال گذشته (سال‌های 90 الی 96) تهیه شده و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری 1397 و مدت مشابه سال‌های قبل نیز در آن مدنظر قرار گرفته است.

صادرات:

در 10 ماهه سال 1397، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 5 میلیون و 704 هزار تن، به ارزش 5 میلیارد و 465 میلیون دلار بوده که از نظر وزن 6 درصد و از نظر ارزش 15 درصد کل صادرات کالاهای غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات این دوره 10 ماهه نسبت به مدت مشابه سال قبل 1.1 درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط سال‌های برنامه پنجم 12.4 درصد افزایش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه‌های درختی به ارزش یک میلیارد و 206 میلیون دلار با سهم 22 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی به ارزش یک میلیارد و 27 میلیون دلار با سهم 19 درصد، شیر و فرآورده‌های آن به ارزش 511 میلیون دلار با سهم 9.4 درصد، زعفران 294 میلیون دلار با سهم 5.4 درصد و ماهی و میگو به ارزش 277 میلیون دلار با سهم 5.1 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است.

عمده‌ترین مقاصد صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشورهای عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، ترکیه، ویتنام، ترکمنستان و آلمان صورت گرفته که به ترتیب 39.2، 12، 7.1، 6.6، 3.1، 2.3، 2.3، 2.2 و 2 درصد است که درمجموع حدود 77 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را به خود اختصاص داده‌اند.

سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در 10 ماهه سال 1397

بر اساس آمارها، متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 932 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیرنفتی کشور (383 دلار) 143 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در 10 ماهه امسال 54 هزار و 89 ریال و متوسط کل ارزش گمرکی هر دلار صادرات غیرنفتی کشور 51 هزار و 977 ریال بوده است.

واردات:

 مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در 10 ماهه امسال 15 میلیون و 915 هزار تن با ارزش 8 میلیارد و 351 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 61.2 درصد و از نظر ارزش 23.4 درصد کل واردات کشور را شامل می‌شود. ارزش واردات در این مدت 4.6 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل و درمجموع نیز 12.6 درصد کمتر از میانگین سال‌های برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در 10 ماهه سال 97، شامل ذرت به ارزش یک میلیارد و 639 میلیون دلار با سهم 19.6 درصد، برنج به ارزش یک میلیارد و 108 میلیون دلار با سهم 13.3 درصد، دانه سویا به ارزش 975 میلیون دلار با سهم 11.7 درصد، روغن نباتی به ارزش 786 میلیون دلار با سهم 9.4 درصد، گوشت قرمز به ارزش 625 میلیون دلار با سهم 7.5 درصد، کنجاله دانه‌های روغنی به ارزش 506 میلیون دلار با سهم 6.1 درصد، جو به ارزش 479 میلیون دلار با سهم 5.7 درصد و انواع میوه به ارزش 334 میلیون دلار با سهم 4 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که درمجموع حدود 77.3 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی را شامل می‌شوند.

متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در 10 ماهه سال جاری، 525 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1372 دلار) حدود 62 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 41 هزار و 825 ریال و متوسط ارزش گمرکی هر دلار برای کل واردات کشور 41 هزار و 587 ریال بوده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل امارات متحده عربی 827، هند 797، سوئیس 677، سنگاپور 627، هلند 581، فدراسیون روسیه 437، ترکیه 427، انگلستان 350، برزیل 323، پاکستان 219 و آلمان 208 میلیون دلار بوده که سهم هر یک از کشورهای فوق‌الذکر از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ترتیب 9.9، 9.5، 8.1، 7.5، 7، 5.2، 5.1، 4.2، 3.9، 2.6 و 2.5 درصد بوده و درمجموع 65.5 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده‌اند.

سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در 10 ماهه سال 1397

تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در 10 ماهه امسال، منفی 2 میلیارد و 886 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 10.5 درصد بهبود یافته است. در این دوره زمانی ارزش صادرات 1.1 درصد و ارزش واردات 4.6 درصد کاهش داشته که در نتیجه آن کسری تراز تجاری 10 ماهه سال 97 نسبت به میانگین سال‌های برنامه پنجم (منفی 4 میلیارد و 690 میلیون دلار)، 38.5 درصد بهبود داشته است.

تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در 10 ماهه سال 1397 و مقایسه آن با مدت مشابه سال‌های 90 الی 96

نهاده‌های کشاورزی

• آفت‌کش‌ها

در 10 ماهه سال 1397، جمعاً 10 هزار و 108 تن آفت‌کش به‌صورت آماده مصرف و 8 هزار و 541 تن به‌صورت تکنیکال وارد کشور شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، آفت‌کش‌های آماده مصرف 22.5 درصد کاهش و تکنیکال‌ها 21.2 درصد کاهش نشان می‌دهد. درمجموع با تبدیل آفت‌کش‌های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) می‌توان نتیجه گرفت که در 10 ماهه امسال مقدار واردات آفت‌کش‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 21.6 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی قارچ‌کش‌ها 33.2 درصد و حشره‌کش‌ها 18.5 درصد و علف‌کش‌ها 22.5 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفت‌کش‌های وارداتی در 10 ماهه امسال 149 میلیون دلار بوده که حدود 9.2 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در 10 ماهه سال 1397 هزار و 781 تن آفت‌کش آماده مصرف و 776 تن آفت‌کش تکنیکال جمعاً با ارزش 5 میلیون و 896 هزار دلار صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار به ترتیب 4.8 و 365 درصد افزایش و از نظر ارزش 1.8 درصد کاهش دارد.

• کودها

کل واردات کودها در 10 ماهه سال 1397، بالغ‌بر 318 هزار تن با ارزش 167 میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 34.7 درصد و از نظر ارزش 28 درصد کاهش نشان می‌دهد. در بین انواع کودهای وارداتی به ترتیب کودهای میکرو 64 درصد، کودهای ازته حدود 18 درصد، فسفره 63 درصد و پتاسه 32 درصد و NPK 23 درصد از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته‌اند.

در 10 ماهه سال 1397 مقدار سه میلیون و 211 هزار تن کود با ارزش 777 میلیون دلار صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 3.1 و 19 درصد افزایش داشته است. ضمناً حدود 99 درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

درمجموع کل واردات بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی در 10 ماهه سال 1397، بالغ‌بر 5 هزار و 818 تن با ارزش 95 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی حدود 49 درصد و از نظر ارزش 26.5 درصد کاهش نشان می‌دهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 71 درصدی و بذر ذرت با کاهش 33 درصدی روبرو بوده است؛ اما بذر چغندرقند و بذر سیب‌زمینی به ترتیب 19.5 درصد و 35.4 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته‌اند.

در 10 ماهه سال 1397 جمعاً مقدار 6 هزار و 713 تن بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی با ارزش 22 میلیون و 435 هزار دلار صادر شده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندام‌های تکثیر شونده بوده است. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 7 درصد و از نظر ارزش 43 درصد افزایش نشان می‌دهد.

• ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی

در 10 ماهه سال 1397، مقادیر ادوات کاشت و داشت، کمباین‌ها و دستگاه‌های برداشت و تراکتورهای کشاورزی جمعاً به مقدار 9732 تن با ارزش 55 میلیون و 478 هزار دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 56 درصد و 51 درصد کاهش نشان می‌دهد. دراین‌بین ادوات کاشت و داشت با 54 درصد، کمباین‌ها و دستگاه‌های برداشت با 26 درصد و تراکتورهای کشاورزی با 62 درصد کاهش روبرو بوده است. در 10 ماهه سال 97 جمعاً 9742 تن ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی با ارزش 28 میلیون و 955 هزار دلار صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، از نظر وزن 52 درصد و از نظر ارزش 20 درصد افزایش داشته است و این افزایش غالباً مربوط به ادوات کاشت، داشت و سپس تراکتورهای کشاورزی بوده است.

میزان بارندگی:

 طی چهار ماه گذشته از سال آبی 98-1397 (از ابتدای مهرماه تا پایان دی‌ماه امسال) میزان بارندگی 127.3 میلی‌متر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 222 درصد افزایش و در مقایسه با بلندمدت (50 ساله) نیز 30 درصد افزایش داشته است.