وضعیت صنعت در سال 97
صنعت فولاد ایران جزو معدود صنایع فولاد در جهان است که از سال 2018 رشد مثبت در پیش گرفته و در حال حاضر تولید خام فولاد در کشور از محصول نهایی سبقت‌گرفته است. اما در سالی که گذشت به‌رغم افزایش تولید فولاد در کشور، کاهش صادرات در این صنعت تا جایی پیش رفت که محمدصادق چیت‌ساز، عضو هیئت‌مدیره آهن و فولاد تهران، سال 97 را سال اوج کاهش صادرات آهن و فولاد اعلام کرد. به گفته او، در ۶ ماهه دوم سال ۹۷، ۳ میلیون تن (و درمجموع ۷ و نیم میلیون تن) صادرات فولاد انجام‌شده که با احتساب ۹ میلیون تن در سال ۹۶ اگر ۲۰ درصد را اضافه کنیم، باید ۱۱ میلیون تن در سال ۱۳۹۷ صادرات می‌شد اما در حال حاضر ۴ میلیون تن از صادرات عقب هستیم.
کاهش صادرات فولاد در سال 97 در حالی اتفاق افتاد که به دلیل افزایش یکباره نرخ ارز این انتظار می‌رفت سالی که گذشت، سال جهش صادرات باشد.
از طرفی بر مبنای سند راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت و چشم‌انداز صنعت فولاد در افق 1404، ایران باید به کسب «جایگاه هفتم دنیا با تولید سالیانه 55 میلیون تن فولاد خام» دست یابد.براساس برنامه مذکور، میزان نیاز داخلی فولاد ایران در سال 1404، حدود 36 میلیون تن فولاد خام برای صادرات برنامه‌ریزی شده است.
فعالان اقتصادی معتقدند، بهره‌وری 100 درصدی از ظرفیت صنعت فولاد و تحقق هدف‌گذاری‌ها برای افق 1404 بستگی کامل به میزان دستیابی به بازارهای صادراتی و موفقیت در صادرات این محصول به خارج از مرز‌های ایران، سرمایه‌گذاری دولت و جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و خارجی دارد.
تصمیم صادراتی در دقیقه90
آخرین روزهای سال 97 با شروط جدید صادراتی برای صادرکنندگان محصولات فولادی سپری شد. براساس نامه وزیر صنعت، معدن و تجارت به رئیس کل گمرک، صادرات برخی محصولات فولادی با سه هدف «ضرورت تامین نیازهای داخلی کشور»، «پیگیری ارز حاصل از صادرات» و «جلوگیری از ارزان‌فروشی محصولات صادراتی» فقط توسط تولیدکنندگان یا نماینده رسمی امکان پذیر خواهد بود. دستورالعمل جدید در راستای ساماندهی صادرات محصولات فولادی در حالی اعلام شده که در خرداد سال جاری نیز وزیر وقت وزارت صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای به رئیس کل وقت گمرک شرط صادرات این کالا را ارائه گواهی مبدا تولید اعلام کرده بود.
چشم‌انداز صنعت در سال 98
ایجاد تناسب بین صادرات و واردات، راهکار حل مشکلات فولاد در سال 98
محسن پروان، کارشناس فولاد
ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده و همچنین مصرف‌کننده فولاد در خاورمیانه است. با در نظر گرفتن افق 1404 و هدف‌گذاری‌های صورت گرفته در بخش فولاد، عددهایی که برای صادرات فولاد در نظر گرفته‌شده بسیار بزرگ و طبعاً مسیر رسیدن به این هدف هم بسیار سخت است.
متأسفانه در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل تولیدکنندگان فولاد «مبادلات بین‌المللی و حمل‌ونقل» است. با توجه به شرایط سختی که به دلیل اعمال تحریم‌ها در کشور ایجادشده است، تولیدکنندگان فولاد در کشور نیازمند اتخاذ راه‌حل‌های بزرگ هستند، در غیر این صورت صنعت داخلی قطعاً با مشکلاتی مواجه خواهد شد چراکه صرف‌نظر از اشباع بازار داخلی در حوزه فولاد ، تناسبی بین تولید و مصرف در داخل کشور وجود ندارد (25 میلیون تن تولید و مصرف 15 تا 16 میلیون تن)؛ بنابراین یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در سال 98 باید انجام گیرد، ایجاد تناسب بین صادرات و واردات در حوزه فولاد است. در همین راستا و در حوزه صادرات، به صادرات کشورهای همسایه باید توجه بیشتری معطوف شود.
کشورهای همسایه مانند عراق، عمان، قطر و سوریه کشورهایی هستند که برخلاف عربستان یا امارات متحده عربی هنوز وارد تولید تخصصی فولاد نشده‌اند و ظرفیت‌هایی خوبی دارند که می‌تواند آن‌ها را به‌عنوان مقصد اول صادرات فولاد ایران تبدیل کند. موضوع هزینه کمتر حمل و نقل برای صادرات به کشورهای همسایه، اهمیت توجه به این موضوع را بیشتر می کند.