میزگرد شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی با عنوان «چرا مسائل اقتصاد ایران حل نمی‌شود؟» عصر سه شنبه 5 مرداد 1395 با حضور پدرام سلطانی نایب رییس اتاق ایران و حسن سبحانی اقتصاددان و نماینده پیشین مجلس برگزار شد.
پدرام سلطانی در این نشست گفت: اگر بخواهیم بررسی کنیم که چرا مسائل اقتصاد کشور حل نمی‌شود، باید بگوییم که اصولاً مسائل اقتصاد ایران چیست، آیا در سطح کلان روی مسائل اقتصاد ایران اشتراک نظر داریم؟
وی تصریح کرد: نه تنها مسوولان دولتی، بلکه اقتصاددان ها نیز در خصوص اولویت بندی مسایل اقتصادی کشور، دیدگاه مشترکی ندارند. اصولاً ما در تعریف موضوع مشکل داریم و اشتراک نظری در این بخش وجود ندارد. چرا که اگر اشتراکی داشت باید سند یا میثاق‌نامه‌ای در هر دولت نسبت به این موضوعات وجود داشت.
نایب رئیس اتاق ایران گفت: یکی از مشکلات ما این است که با هر بار تغییر دولت یا مجلس، در بر پاشنه دیگری می‌چرخد.
سلطانی با بیان اینکه بخش دوم این سؤال برمی‌گردد به اینکه اقتصاد ایران چیست، بیان داشت: باید دید اقتصاد ایران تابع چه الگو و چه مکتبی است، آیا اقتصاد ایران از رویکرد سوسیالیستی، اقتصاد دستوری، اقتصاد بازار آزاد یا به تعبیری از مکتب اقتصاد اسلامی تبعیت می‌کند؟
وی با بیان اینکه اقتصاد ایران و روش بحث در حوزه اقتصاد را تبیین نکرده‌ایم، تصریح کرد: ما شنیده‌ایم که اقتصاد ما، اقتصاد اسلامی است. اما روش‌ها و الگوهای حل مسئله در اقتصاد اسلامی را هنوز از اقتصاددانان ندیده و نگرفته‌ایم.
نایب رئیس اتاق ایران گفت: امروز در بدیهیات اقتصادی مثلاً در مورد اینکه رویکرد ما در سرمایه‌گذاری خارجی خوب است یا بد، بحث داریم؛ در حالی که این موضوعات در کشورهای توسعه یافته حل شده است.
سلطانی در بخش سوم به طرح این سؤال پرداخت که فعل حل شدن مسایل چیست و اظهار داشت: می‌شنویم که اقتصاد ما با تورم‌های بالا خو گرفته و اگر تورم را تک رقمی کنیم خوب است. حال آن که وقتی تورم را صرف اتکا به سیاست های پولی خیلی پایین بیاوریم، وارد مرحله رکود می‌شویم و انتقادی که در این شرایط به دولت می‌شود این است که چرا نرخ تورم را با این روش و سرعت پایین آورد.
وی گفت: این در حالی است که اقتصاددانان ما روی این موضوع واکنش چندانی نشان ندادند و ما نمی‌دانیم به چه نقطه‌ای برسیم که این موضوع را حل شده بدانیم.
سلطانی ادامه داد: همه جا از آزادسازی و خصوصی سازی صحبت می شود ولی نمی دانیم که ازادسازی را در چه بازارهایی و خصوصی سازی را در چه صنایعی دنبال کنیم.
نایب رئیس اتاق ایران افزود: موضوع دیگری که مطرح می‌شود، این است که چه کسی قرار است مشکلات اقتصادی ایران را حل کند.
سلطانی گفت: اصولا، فرد و گروهی که توان حل مشکلات اقتصاد ایران را دارند، چه کسانی تلقی می‌شوند.
وی با بیان اینکه اصولاً هرچقدر اندازه یک فعالیت و پیچیدگی بالاتر باشد، ضریب هوشی، توان و خلاقیت مدیر باید متناسب با آن بالا باشد، افزود: متأسفانه مدیران با این سازوکار انتخاب نکرده‌ایم، تا کار به کاردان واگذار شود. به عنوان مثال در هفته دولت از برخی مدیران دولتی تقدیر می‌شود که ملاک انتخاب آنها مشخص نیست. این ابهام مطرح است که چرا کسانی مورد تقدیر قرار می گیرند که بخش خصوصی از شیوه مدیریت آنها راضی نیست و در راستای بهبود محیط کسب و کار گام بر نمی دارند.
سلطانی پایه و اساس نظام اداری ایران را پرهیز از تصمیم گیری های شجاعانه توام با تدبیر دانست و گفت: اگر یک مدیر دولتی هیچ توجهی به مسایل اقتصاد کشور نداشته باشد و برای حل ان تصمیمی نگیرد، هیچگاه مواخذه نمی شود ولی اگر بخواهد به حل مسایل توجه کند، ممکن است با مخاطراتی مواجه شود. طبیعی است که این وضعیت، مدیران دولتی را به محافظه کاری و پرهیز از تصمیم های مثبت سوق می دهد.
به گفته وی، نظام اداری مدیران را به تصمیم نگرفتن و بی اعتنایی به مشکلات تشویق می کند
نایب رئیس اتاق ایران گفت: نظام مدیریت در کشور ما منقطع است و با تغییر دولت تغییرات حتی در سطح کارشناسی نیز اعمال می‌شود، در حالی که در کشورهای پیشرفته با تغییر رئیس جمهور در نهایت وزرا و به ندرت برخی معاونان وزرا تغییر می‌کنند.
سلطانی بیان داشت: در سازمان اداری کشورمان تناسبی بین مسئولیت و اختیار وجود ندارد و عدم تناسب بین مسئولیت و اختیار باعث می‌شود که مشکلات حل نشود.
وی تصریح کرد: همچنین حدود وظایف سازمان تنقیح نشده است و حد و مرز مشخص ندارد، به طوری که در یک موضوع چند سازمان تصمیم‌گیری می‌کنند.
نایب رئیس اتاق ایران با بیان اینکه در کشور یک دولت هم نداریم، گفت: یعنی اگر تمام آن مشکلاتی که بیان شد، حل شود و تمام هماهنگی‌‌ها انجام شود و شایسته‌سالاری به وجود بیاید، وقتی یک دولت نداشته باشیم، طبیعتاً باز هم مشکل حل نمی‌شود.
سلطانی بیان داشت: گفتن این موضوع اگرچه برای بخش خصوصی ثقیل است، اما واقعیتی است که همه ما با آن برخورد کرده‌ایم.
وی گفت: به طوری که می‌بینیم در چند ماه پس از برجام چقدر کارشکنی انجام شده یا چه اقداماتی انجام شد، تا این موضوع به نتیجه نرسد و معنای آن این است که گروه یا سازمان‌های غیر رسمی وجود دارند که قدرت‌شان کمتر از دولت نیست.
نظام آموزش اقتصادی کارامدی لازم را ندارد
حسن سبحانی دیگر سخنران میزگرد تخصصی «چرا اقتصاد ایران اصلاح نمی‌شود» نیز گفت: نظام آموزش اقتصادی کشور کارامدی لازم را ندارد. در دانشکده های اقتصاد مسایل اقتصاد ایران مطرح نمی شود و به همین دلیل، اغلب دانش آموختگان رشته های اقتصادی، از توانمندی لازم برای حل مسایل را ندارند.
این نماینده سابق مجلس گفت: همین افراد بدنه کارشناسی دولت، مجلس، مجمع تشخیص و سایر ارکان نظام را تشکیل می دهند و به دلیل این که نمی دانند مسایل اصلی اقتصاد ایران و راه حل آن چیست، منابع را به سمت دیگری سوق می دهند.
به گفته وی، مجموعه‌ای از عناصر که جزو سیستم اقتصادی نیست، ولی بر روی آن تأثیر دارد، دست به دست هم داده تا اقتصاد ما به شکل موجود شود که مسائل سیاست خارجی، مسائل هسته‌ای و امثالهم محیط اقتصاد ایران را تشکیل داده‌اند.
سبحانی تصریح کرد: به نظر می‌‌رسد از موانع اصلی دولت سازمان اداری فشل دولت است و این همه زحمتی که در دولت و مجلس برای تأمین اعتبار و هزینه کردن آن در بودجه عمومی کشور صورت می‌گیرد، از همین موضوع نشأت گرفته و باید پرسید 900 هزار میلیارد تومان بودجه کل کشور را چه سازمان اداری می‌خواهد هزینه کند.
این استاد اقتصاد در بخش دیگری از سخنان خود به این نکته اشاره کرد که حتی بخش خصوصی کشور نیز روحیه مولد بودنش کمتر از روحیه بازرگان بودنش است.
سبحانی اضافه کرد: به دلیل انواع مشکلات، از جمله نبود اشتغال مولد در سال‌های اخیر کار تجاری وسعت پیدا کرده، چرا که درآمد بیشتری نسبت به کار مولد دارد و حتی ممکن است در آینده دیگر حتی اگر زمینه کار مولد هم فراهم شود، دیگر رویکرد آن وجود نداشته باشد.
وی این را هم گفت که در جامعه غیرمنضبط نیز حتی بانک و بیمه هم می‌تواند از مصادیق تجارت پول باشد، چرا که تجارت پول سود به مراتب بالاتری از کار سنگین مولد در این سیستم دارد.
این کارشناس اقتصادی همچنین به نظام کارشناسی کشور اشاره کرد و گفت: شاید خیلی منابع برای تربیت دانشجو هزینه می‌کنیم، تا حدی که اکنون 4 میلیون دانشجو داریم، اما باید پرسید چقدر مشکلاتمان را با علم آموختگان و دانشجویان خود حل می‌کنیم، از طرف دیگر دانش‌آموختگان ما برای استفاده از دانش در این سیستم اقتصادی مشکل دارند، چون آنچه که می‌آموزند متناسب با اقتصادهای پیشرفته دنیاست و فارغ‌التحصیل ما محیط اقتصادی را نمی‌شناسد و باید سالها زمان ببرد تا خود را با آن تطبیق دهد.
سبحانی همچنین به مسائلی همچون زمینه‌های رشد اقتصادی در کشور اشاره کرد و گفت: اینکه دولت در مورد رشد اقتصادی اعلام می‌کند که باید به رشد 5 درصد برسیم، تنها با یک تصمیم حل نمی‌شود، بلکه زنجیره‌ای از کارها که به راحتی اتفاق نمی‌افتد.