بهبود 7.1 درصدی کسری تراز تجاری محصولات کشاورزی و غذایی در 11 ماهه 97

مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، «چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی در 11 ماه سال 1397» را با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده‌های آمار گمرک ایران تهیه و برای اطلاع‌رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه کرد.

این گزارش با مقایسه اطلاعات سال جاری با داده‌های مدت مشابه 6 سال گذشته (سال‌های 90 الی 96) تهیه شده و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری 1397 و مدت مشابه سال‌های قبل نیز در آن مدنظر قرار گرفته است.

صادرات:

در 11 ماهه سال 1397، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 6 میلیون 381 هزار تن و به ارزش 5 میلیارد و 854 میلیون دلار است که از نظر وزن 6 درصد و از نظر ارزش 14.5 درصد کل صادرات کالاهای غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات بخش کشاورزی و غذایی در این دوره زمانی نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 1 درصد و در مقایسه با متوسط صادرات در سال‌های برنامه پنجم توسعه 7.2 درصد افزایش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه‌های درختی به ارزش یک میلیارد و 340 میلیون دلار با سهم 23 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی به ارزش یک میلیارد و 185 میلیون دلار با سهم 20.4 درصد، شیر و فرآورده‌های آن به ارزش 555 میلیون دلار با سهم 9.5 درصد، زعفران 319.2 میلیون دلار با سهم 5.5 درصد و ماهی و میگو به ارزش 297 میلیون دلار با سهم 5.1 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است.

بیشترین مقصد صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشورهای عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، ترکیه، ویتنام، ترکمنستان و آلمان صورت گرفته که به ترتیب 41.5، 12.3، 7.3، 6.6، 3.3، 2.5، 2.3، 2.2 و 2 درصد است که درمجموع 80 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را به خود اختصاص داده‌اند.

سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در 11 ماهه سال 1397

 متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 922 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیرنفتی کشور (378 دلار) 144 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در 11 ماهه امسال 56 هزار و 778 ریال و متوسط کل صادرات غیرنفتی کشور 54 هزار و 950 ریال بوده است.

واردات:

 در 11 ماهه سال 97، مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ایران نیز 18 میلیون و 169 هزار تن با ارزش 9 میلیارد و 447 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 62.8 درصد و از نظر ارزش 24.5 درصد کل واردات کشور را شامل می‌شود. ارزش واردات در این مدت 2.3 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل و درمجموع نیز 11.1 درصد کمتر از میانگین سال‌های برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در 11 ماهه سال 97، شامل ذرت به ارزش یک میلیارد و 893 میلیون دلار با سهم 20 درصد، برنج به ارزش یک میلیارد و 350 میلیون دلار با سهم 14.3 درصد، دانه سویا به ارزش یک میلیارد و 86 میلیون دلار با سهم 11.5 درصد، روغن نباتی به ارزش 882 میلیون دلار با سهم 9.3 درصد، گوشت قرمز به ارزش 683 میلیون دلار با سهم 7.2 درصد، کنجاله دانه‌های روغنی به ارزش 557 میلیون دلار با سهم 5.9 درصد، جو به ارزش 536 میلیون دلار با سهم 5.7 درصد و انواع میوه به ارزش 364 میلیون دلار با سهم 3.9 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که درمجموع حدود 78 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی را شامل می‌شوند.

متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در 11 ماهه سال جاری، 520 دلار است، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1331 دلار) حدود 61 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 41 هزار و 841 ریال و متوسط واردات کشور 41 هزار و 613 ریال بوده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل امارات متحده عربی 890، هند 797، هلند 742، سوئیس 734، انگلستان 725، سنگاپور 663، فدراسیون روسیه 525، ترکیه 499، برزیل 381، آلمان 221 و پاکستان 152 میلیون دلار بوده که سهم هر یک از کشورهای فوق‌الذکر از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ترتیب 9.4، 8.4، 7.9، 7.8، 7.7، 7، 5.5، 5.3، 4، 2.3 و 1.6 درصد بوده که درمجموع 67 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده‌اند.

سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در 11 ماهه سال 1397

تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در 11 ماهه امسال، منفی 3 میلیارد و 641 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 7.1 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 1 درصد و ارزش واردات 2.3 درصد کاهش داشته است). همچنین کسری تراز تجاری 1 ماهه سال 97 نسبت به میانگین سال‌های برنامه پنجم (منفی 5 میلیارد و 214 میلیون دلار)، حدود 30.2 درصد بهبود داشته است.

تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در 11 ماه سال 1397 و مقایسه آن با مدت مشابه سال‌های 90 الی 96

نهاده‌های کشاورزی

• آفت‌کش‌ها

در 11 ماه سال 1397، جمعاً 11 هزار و 373 تن آفت‌کش به‌صورت آماده مصرف و 8 هزار و 979 تن به‌صورت تکنیکال وارد کشور شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، آفت‌کش‌های آماده مصرف 22.8 درصد کاهش و تکنیکال‌ها 26.3 درصد کاهش نشان می‌دهد.

درمجموع با تبدیل آفت‌کش‌های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) می‌توان نتیجه گرفت که در 11 ماهه سال 97 مقدار واردات آفت‌کش‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 25.2 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی قارچ‌کش‌ها 34.7 درصد و حشره‌کش‌ها 23.8 درصد و علف‌کش‌ها 27 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفت‌کش‌های وارداتی در 11 ماهه امسال 163 میلیون دلار بوده که حدود 12.8 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در 11 ماه سال 1397 هزار و 995 تن آفت‌کش آماده مصرف و 8.3 تن آفت‌کش تکنیکال جمعاً با ارزش 6 میلیون و 326 هزار دلار صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار به ترتیب 15.8 و 178 درصد افزایش و از نظر ارزش جمعاً 8 درصد کاهش دارد.

• کودها

کل واردات کودها در 11 ماهه امسال، 367 هزار تن با ارزش 189 میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 27.3 درصد و از نظر ارزش 24 درصد کاهش نشان می‌دهد. در بین انواع کودهای وارداتی به ترتیب کودهای میکرو 65 درصد، کودهای ازته حدود 25.4 درصد، فسفره 49 درصد و پتاسه 31 درصد و NPK حدود 39 درصد از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته‌اند.

همچنین در 11 ماهه سال 1397 مقدار 3 میلیون و 483 هزار تن کود باارزش 824 میلیون دلار صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 5.5 و 18.9 درصد افزایش داشته است. ضمناً حدود 99 درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

درمجموع کل واردات بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی در 11 ماهه امسال، 6 هزار و 555 تن با ارزش 104 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی حدود 44 درصد و از نظر ارزش 24 درصد کاهش نشان می‌دهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 68 درصدی و بذر ذرت با کاهش 32 درصدی روبرو بوده است. لیکن بذر چغندرقند و بذر سیب‌زمینی به ترتیب 40 درصد و 35.4 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته‌اند.

در 11 ماهه سال 1397 جمعاً 7 میلیون و 916 تن بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی با ارزش 25 میلیون و 414 هزار دلار صادر شده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندام‌های تکثیر شونده است. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 17.4 درصد و از نظر ارزش 45.8 درصد افزایش نشان می‌دهد.

• ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی

در 11 ماهه سال 1397، مقادیر ادوات کاشت و داشت، کمباین‌ها و دستگاه‌های برداشت و تراکتورهای کشاورزی جمعاً به وزن 10 هزار و 73 تن به ارزش 58 میلیون و 179 هزار دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 57 درصد و 52 درصد کاهش نشان می‌دهد.

دراین‌بین از نظر مقدار ادوات کاشت و داشت با 55 درصد، کمباین‌ها و دستگاه‌های برداشت با 52 درصد و تراکتورهای کشاورزی با 64 درصد کاهش روبرو بوده است. در 11 ماهه سال 97 جمعاً 10 هزار و 405 تن ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی با ارزش 31 میلیون و 33 هزار دلار صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، از نظر وزن 42 درصد و از نظر ارزش 13.5 درصد افزایش داشته است و این افزایش غالباً مربوط به ادوات کاشت، داشت و سپس تراکتورهای کشاورزی بوده است.

• میزان بارندگی:

 طی پنج ماه گذشته از سال آبی 98-1397 میزان بارندگی 184.4 میلی‌متر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 188 درصد و در مقایسه با دوره‌های مشابه 50 سال اخیر 34 درصد افزایش داشته است.