کاهش سهم کالاهای پایه نفتی در سبد صادراتی ایران

کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران طی گزارشی به بررسی تجارت خارجی کشور در دوازده ماهه سال 97 پرداخته است.بر اساس این گزارش در سال 97، تجارت کل کشور بالغ بر 87 میلیارد دلار شد که در مقایسه با سال 96، 14.4 درصد کاهش را نشان می‌دهد که این کاهش عمدتا از سمت واردات بوده است.

در دوازده ماهه 1397 ارزش صادرات غیرنفتی 44.3 میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش 5.7 درصد در ارزش و 11.8 درصدی در وزن را تجربه کرده است. در مقابل ارزش واردات در همین مدت 42.6 میلیارد دلار بود که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش ارزش .21.75 درصدی و کاهش وزن به میزان 17.53 درصد داشته است. مقایسه آمار صادرات و واردات حاکی از مازاد تراز تجاری معادل 1698 میلیون دلار در سال 1397 است که نسبت به سال قبل به جهت کاهش شدید واردات، افزایش چشمگیری را نشان می‌دهد.

بررسی‌های کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران نشان می دهد که گرایش کالاهای صادراتی کشور همچنان بالاست و عمده تمایل‌ها نیز معطوف به کشورهای منطقه است؛ اما کاهش واردات کشورهای منطقه (12 درصد در سال 2018 نسبت به 2017) از این حیث تهدیدی برای این نوع جهت‌گیری است. با این وجود در سال 1397 صادرات به کشورهای منطقه 2.5 درصد افزایش داشته که منجر به افزایش سهم بازار به 2.8 درصد در منطقه شد.

صادرات غیرنفتی و واردات کشور در سال‌های 96 و 97 به تفکیک ماهانه ( میلیون دلار)

مازاد تجاری 121 میلیون دلاری تجارت در سال 97

بر اساس اطلاعات منتشره شده، تراز تجاری کشور در اسفندماه مازاد 121 میلیون دلاری را نشان می‌دهد. همچنین حساب جاری کالایی (تراز تجاری) تجمعی دوازده‌ماهه کشور رقمی معادل 1698 میلیون دلار مازاد را نشان می‌دهد. این مازاد به دلیل افزایش نرخ ارز و افزایش بورکراسی اداری که منجر به کنترل واردات شده، به گونه‌ای که در سال پیش کسری 7.5 میلیاردی تجربه شده بود.

تغییر در سبد صادراتی کشور

آمار تجارت خارجی کشور در سال 1397 نشان می‌دهد که سهم کالاهای پایه نفتی در سبد صادراتی کشور در حال کاهش بوده و تغییری در این سبد در حال وقوع است. شاهد این موضوع نیز کاهش سهم صادرات میعانات گازی است که در 12 ماهه منتهی به اسفند 97 نسبت به مدت مشابه سال قبل، به لحاظ ارزشی افت نزدیک به 30 درصدی را تجربه کرده است. در نتیجه بیشترین سهم در سبد صادراتی ایران متعلق به سایر کالاها با سهم ارزشی بیش از 57 درصد بوده و پس از آن پتروشیمی با سهم ارزشی نزدیک به ۳۲ درصد قرار دارد.

در ترکیب سبد صادراتی در سال 97، با وجود کاهش 30 درصد میعانات گازی، هنوز این محصول بالاترین رتبه صادرات را با 4935 میلیون دلار (سهم 11.4 درصد) در اختیار دارد. ارزش واحد این محصول همچنان 521 دلار در هر تن است.

ترکیب سبد صادراتی کشور به تفکیک ماهانه سال‌های 96 و 97

کالاهای برتر صادرات ایران

یکی از چالش‌های عمده ترکیب کالاهای صادراتی کشور، سهم محدود کالاهای صنعتی با ارزش افزوده بالا است. با مروری بر 15 قلم عمده صادراتی کشور در سال 1397، این نکته قابل مشاهده است که کالاهای صادراتی کشور عمدتاً «منبع محور» هستند.

ارزش صادرات پانزده قلم اول صادرات کشور 20.17 میلیارد دلار است که سهمی معادل 45.52 درصد کل صادرات غیرنفتی است. اولین قلم آن که میعامات گازی است با کاهش 30.12 درصدی مواجه شده است.

سهم مقاصد صادراتی کشور در سال‌های 96 و 97 ( درصد)

بر اساس این گزارش، کشورهای چین، عراق، امارات، افغانستان و کره جنوبی در صدر شرکای تجاری قرار دارند، این 5 کشور 67 درصد صادرات کشور را در اختیار دارند ( 10 کشور 1.83 درصد سهم دارند). همانطوریکه انتظار می‌رفت سهم کشورهای پیرامونی در حال افزایش است، بطوریکه سهم 14 کشور همسایه از 50 درصد در سال 96 به 3.54 درصد در 1397 افزایش یافته است. با وجود کاهش صادرات غیرنفتی کل کشور (7.5 درصد)، افزایش صادرات به کشورهای همسایه 5.2 درصد بوده است.

فایل کامل این گزارش را از اینجا دانلود کنید.