دو روز پیش صد و هفتاد و ششمین نشست عادی سازمان اوپک با حضور وزرای نفت و هیات‌های همراه از 14 کشور عضو این سازمان در وین اتریش برگزار شد و در جریان آن همه ۱۴ کشور عضو سازمان بر سر تمدید طرح کاهش 800 هزار بشکه‌ای تولید نفت اوپک برای 9 ماه دیگر به توافق رسیدند.
در ادامه یک روز بعدازاین اجلاس، روسیه نیز به‌عنوان سرکرده کشورهای غیرعضو اوپک که در جریان طرح فریز نفتی با اوپک پیوسته بودند اعلام کرد کشورهای غیرعضو اوپک، تمدید توافق جهانی کاهش تولید نفت را پذیرفته‌اند.
کشورهای غیر عضو اوپک در توافق قبلی با کشورهای اوپک با کاهش 400 هزار بشکه‌ای تولید نفت موافقت کرده بودند و دیروز الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه به شبکه سی‌ان‌بی‌سی، اعلام کرد کشورهای غیرعضو اوپک با تمدید توافق جهانی کاهش تولید نفت به مدت ۹ ماه دیگر موافقت کرده‌اند.
ازآنجایی‌که تازه‌ترین گزارش نشست کمیته وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیر اوپک موسوم به JMMC، نشان می‌دهد تا پایان ماه مه اعضای اوپک مجموعاً ۱۴۴ درصد اعضای غیر اوپک ۲۰۴ درصد به توافق کاهش تولید پایبند بوده‌اند می‌توان انتظار داشت در ماه‌های آینده نیز اجرای توافق فریز نفتی با قاطعیت ادامه پیدا کند که در این صورت باید عرضه نفت برای حفظ قیمت‌ها کنترل شود، اما چرا بازار نفت باید به چنین اتفاقی واکنش منفی نشان دهد؟
سه سال پیش، وقتی قیمت هر بشکه نفت خام به کمتر از 30 دلار رسیده بود، کشورهای صادرکننده نفت به تکاپو افتادند با راهکاری برای کنترل قیمت نفت و حفظ درآمدهای نفتی خود پیدا کنند. در این وضعیت شکل‌گیری توافقی برای کاهش تولید از سوی اغلب تولیدکنندگان نفت می‌توانست یک راه نجات باشد.
در این میان ایران که بعد از امضای توافق هسته‌ای مدعی پس گرفتن سهم سنتی خود از بازار نفت بود، شرط اصلی برای موافقت با طرح کاهش تولید نفت را مستثنا شدن خود از این طرح اعلام کرد و با پافشاری بسیار توانست همه کشورهای عضو اوپک، حتی عربستان سعودی را قانع کند. عاقبت مقرر شد کشورهای ایران، نیجریه و لیبی تا زمان رسیدن به سطح تولید پیش از بحران از برنامه کاهش تولید اوپک مستثنا باشند.
بر این اساس در ائتلافی که توسط 14 کشور تولیدکننده نفت عضو اوپک با 10 کشور تولیدکننده نفت غیر عضو اوپک شکل گرفت، مقرر شده اوپکی‌ها مجموعاً 1.2 میلیون بشکه و غیراوپکی‌ها 800 هزار بشکه نفت از تولید روزانه خود بکاهند تا اضافه عرضه در بازار از بین برود و دوباره قیمت جهانی نفت به سطوح بالاتر برگردد. البته سقف تعهدات کاهش تولید در توافقات بعدی به 800 هزار بشکه برای اوپک و 400 هزار بشکه برای کشورهای غیر اوپک تغییر کرد.
توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای کاهش تولید نفت، هرچند در ماه‌های نخست با پایبندی نامنظم کشورها همراه بود اما در ادامه به‌واسطه نزول دوباره قیمت نفت جدی‌تر شد تا اینکه با خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های نفتی علیه ایران، عملاً با حذف تدریجی نفت ایران از بازار، ما به ازای کل تعهدات اوپک و غیر اوپک برای کاهش تولید نفت توسط ایران عملیاتی شد و حتی کشورهایی نظیر روسیه و عربستان، دست‌به‌کار افزایش تولید نفت هم شدند.
البته روی دیگر توافق کاهش تولید نفت در طرح فریز نفتی، این بود که عرضه نفت به بازارهای جهانی در سقف مشخصی حفظ شود. برای مثال اعضای اوپک توافق کردند میزان عرضه نفت از سوی اعضای این سازمان را در دامنه 32.5 تا ۳۳ میلیون بشکه در روز حفظ کنند تا اضافه عرضه نفت منجر به کاهش قیمت این حامل انرژی نشود.
حالا بازار نفت دوباره در سایه تحریم‌های آمریکا با کاهش سهم ایران از فروش نفت مواجه شده و طعم کاهش شدید عرضه نفت از سوی ایران را می‌چشد. در این وضعیت تعهدات کشورهای حاضر در طرح فریز نفتی کاملاً از سوی ایران اجرایی می‌شود و تصمیم اخیر کشورها برای تمدید 9 ماهه طرح کاهش تولید نفت، بیشتر می‌تواند متضمن حفظ سقف عرضه نفت به بازارهای جهانی تلقی شود. اتفاقی که گویا فعلاً خیال بازار را از تأمین نیاز راحت کرده و گواه آن نیز ریزش 6 درصدی قیمت هر بشکه نفت برنت در 2 روز گذشته است. علاوه بر این انتشار داده‌های ضعیف تولید صنعتی در مناطق مختلف جهان نیز سقوط قیمت نفت را تشدید کرد.
به گزارش رویترز، فیل فلین، تحلیل‌گر گروه پرایس فیوچر در شیکاگو، معتقد است: سرمایه‌گذاران از اینکه اوپک مقدار کاهش تولید خود را بیشتر نکرده ناامید شده‌اند و یا اینکه این احساس در آنها به وجود آمده است که تقاضا بسیار ضعیف شده است.