همایش آینده کار و کارآفرینی جوانان در ایران روز گذشته با همکاری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، سازمان ملی کارآفرینی و کانون ملی انجمن‌های صنفی کارفرمایی ایران برگزار شد.
غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران، حسین سلاح‌ورزی نایب رئیس اتاق ایران و رئیس سازمان ملی کارآفرینی، محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سورنا ستاری معاون علمی رئیس‌جمهور و عبدالرضا مصری نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در این همایش حضور یافتند.
«توسعه مهارت‌ها در آینده»، «آینده گفت‌وگوهای اجتماعی و حمایت شغلی»، «فرصت‌های جدید در توسعه بنگاه‌های کوچک و متوسط در آینده»، «تکنولوژی‌های جدید و تأثیر آن بر آینده کار»، «جهانی‌شدن اقتصاد و آینده کار»، «تغییر سازمان کار و تولید و تأثیر آن بر روابط کار» از محورهای این همایش 4 ساعته بود.
در ابتدای این همایش، پنل تخصصی با حضور حسن افتخاریان دبیر همایش و رئیس کمیسیون سیاست‌گذاری سازمان ملی کارآفرینی، فرید موسوی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس و رئیس فراکسیون جوانان، افشین کلاهی رئیس مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان، ژوبین علاقبند کارآفرین، آیت حسینی مشاور بازآفرینی و تحول کسب‌وکار، علیرضا نبی مدیرعامل گروه کارخانجات ارشیا، محمد مهدی فنایی مدیرعامل بنیاد حامیان کارافرینی، رضا الفت‌نسب عضو هیات مدیره اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی و نسیم توکل کارآفرین نمونه برگزار شد.
چالش‌های پیش روی کارآفرینی زنان، چالش‌های قانونی و مقرراتی روابط کار در کسب‌وکارهای نوین، رابطه بین کسب‌وکارهای سنتی و مدرن، کارآفرینی اجتماعی، نقش استارت‌آپ‌ها در تحول کسب‌وکارها، از ایده تا پایداری در یک کسب‌وکار نوپا، چالش‌های پیش روی اشتغال جوانان، پیش‌نیازهای فراگیری کارآفرینی از حمایت تا بسترسازی و تعاریف و انتظارات از آینده کار در ایران از محورهایی بود که در این پانل‌های تخصصی به بحث و تبادل‌نظر گذاشته شد.
افتخاریان دبیر همایش آینده کار و کارآفرینی جوانان در ایران با اشاره به تحقیقات صورت گرفته در زمینهٔ کار و کارآفرینی اظهار کرد: پژوهشی نشان می‌دهد حدود 50 تا 60 درصد مشاغل در دنیا در حال تغییر هستند و با پیشرفت فناوری تعداد زیادی از افراد بیکار می‌شوند. امروزه پرسش‌های مهمی شکل‌گرفته مانند اینکه آیا کارآفرینی باعث ایجاد مشاغل جدید میشود یا شغل‌های قبلی را هم با خطر نابودی مواجه می‌کند.
رئیس کمیسیون سیاست‌گذاری سازمان ملی کارآفرینی ایران با اشاره به ریسک‌های مختلف در زمینهٔ بنگاه‌های نوپا خاطرنشان کرد: دولت‌های مختلف در دنیا برای تطبیق پیدا کردن با موضوع آینده کار موضوع جهانی‌شدن، بازار سازی و متمایزسازی کالا و خدمات را در دستور کارشان قرار داده‌اند.
کلاهی رئیس مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان نیز بابیان این موضوع که رتبه کشور درزمینهٔ ارتباط آموزش با اشتغال در میان ١٣٠ کشور ١٣٠ است، افزود: درزمینهٔ تأمین سرمایه و مدیریت اقداماتی انجام‌شده اما بروکراسی، عدم جذب سرمایه‌گذاری خارجی و نبود ارتباط مالی و بین‌المللی موجب شده در این بخش ضعف داشته باشیم. در مسائل حقوقی و مالکیت معنوی، بورس ایده راه‌اندازی شده است اما قوانین مناسب وجود ندارد و دستگاه‌های قضایی نیز عزم جدی برای برخورد ندارند.
او بابیان اینکه محیط مناسب کسب‌وکار از مؤلفه‌های مهم کارآفرینی است، گفت: ایران در بین ١٩٠ کشور در بهبود فضای کسب‌وکار رتبه ١٢٨ را دارد و قوانین و مقررات آزاردهنده و مشکلات بیمه و مالیات مسائلی را در حوزه کارآفرینی ایجاد کرده است.
کلاهی با تأکید بر این نکته که ارزشی برای تولید ثروت در کشور وجود ندارد، گفت: بازارهای ایران بیشتر در انحصار دولت و خصولتی‌ها است و جایی برای خصوصی‌سازی واقعی وجود ندارد. علاوه بر این، شاخص‌های کارآفرینی در ١٠ سال گذشته نشان می‌دهد که حمایت‌های دولتی تأثیری برافزایش کارآفرینی نداشته است اما توجه به اکوسیستم نقش قابل‌توجهی در کارآفرینی داشته است.
پس از برگزاری پنل تخصصی، حسین سلاح ورزی نایب‌رئیس اتاق ایران و رئیس سازمان ملی کارآفرینی ایران، غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران، محمد عطاردیان رئیس هیات مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارفرمایی به‌عنوان نمایندگان بخش خصوصی و عبدالرضا مصری نایب‌رئیس مجلس، سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری و محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به‌عنوان نمایندگان بخش دولتی به ایراد سخنرانی پرداختند.
عطاردیان در بحث خود به اهمیت نقش بخش خصوصی در توسعه پرداخت و اهمیت مهارت‌آموزی منابع انسانی را موردتوجه قرار داد.
حداقل خواسته بخش خصوصی، اجرای ماده 2 و 3 قانون بهبود محیط کسب‌وکار است
سلاح‌ورزی نایب‌رئیس اتاق ایران، بابیان این نکته که در حال حاضر 50 تا 60 درصد از مشاغل در معرض خطر و ریسک قرار دارند، افزود: آمار مؤسسات بین‌المللی ازجمله صندوق بین‌المللی، بانک جهانی و حتی مؤسسات داخلی نشان می‌دهد در سال‌های پیش روی اقتصاد ایران نرخ تشکیل سرمایه در بخش صنعت، معدن، کشاورزی و کسب‌وکارهای سنتی به شکلی است که نمی‌توان انتظار رشد اقتصادی و ایجاد شغل داشت.
او تأکید داشت: موانع و تهدیدهای مختلفی برای حمایت از کسب‌وکارهای جدید وجود دارد و به همان میزان و سرعتی که شاخص نوآوری کشور در حال ارتقا است، در شاخص سهولت کسب‌وکار ترقی معکوس داریم؛ به‌طوری‌که این شاخص هرسال حدود 4 پله تنزل می‌کند؛ این در حالی است که قرار بود تا بر اساس سند چشم‌انداز و همچنین برنامه ششم توسعه در منطقه ازنظر سهولت کسب‌وکار رتبه اول را داشته باشیم.
رئیس سازمان ملی کارآفرینی خاطرنشان کرد: اگر دولت و حاکمیت فقط ماده 2 و 3 قانون بهبود محیط کسب‌وکار را به‌عنوان قانونی که حداقل خواسته‌های بخش خصوصی را در بردارد؛ رعایت کند شاید بخشی از مشکلات این حوزه حل شود. این مواد قانونی تصریح می‌کند که در تدوین دستورالعمل مربوط به حوزه کارآفرینی نظر فعالان این حوزه باید کسب شود.
نایب‌رئیس اتاق ایران در ادامه با تأکید بر این موضوع که ضعف اطلاعات و آمار یکی از مهم‌ترین مشکلات فضای کسب‌وکار است، گفت: اتاق ایران با توجه نقش خود در اقتصاد، وظیفه خود می‌دانسته تا هر جا کمبودی در حوزه آماری وجود دارد این کمبود را جبران کند. در همین راستا مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران تأسیس‌شده است.
سلاح‌ورزی خاطرنشان کرد: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به‌عنوان نماینده بخش خصوصی در کنار تشکل‌ها، استارتاپها و جوانان است. همان‌طور که از یک سال گذشته با برگزاری جلسات مختلف به‌ویژه با نمایندگان مجلس تلاش کرده تا قوانین دست و پاگیر پیش روی آن‌ها را شناسایی و کم کند.
فعالان اقتصادی امنیت می‌خواهند
غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران، در سخنرانی خود، حرکت در مسیر توسعه را یک ضرورت برای کشور خواند و گفت: حرکت در این مسیر یک انتخاب نیست بلکه یک ضرورت محسوب میشود. در همین راستا کشورهای مختلف دنیا با برنامه‌ریزی، هدف‌گذاری و انتخاب مسیر متناسب با مقتضیات خودشان قدم درراه توسعه گذاشته‌اند. این در حالی است که تناسب با مقتضیات عملاً در کشور ما جایش خالی است و عدم حرکت در این مسیر به معنای جا ماندن از رقبا و افتادن در دام فلاکت است.
او در ادامه با تأکید بر اهمیت کارآفرینی بیان کرد: کارآفرینی به دلیل آثار گسترده، نقش ویژه‌ای در تحقق اهداف اقتصادی جوامع دارد، به‌خصوص در کشور ما که میانگین جمعیت سنی 31 سال است و جوانان آماده حرکت در مسیر توسعه هستند. بااین‌حال متأسفانه شاهدیم که در مسیر تفهیم اهداف با مشکل مواجهیم که نتیجه همین امر، فرار مغزها، بیکاری فارغ‌التحصیلان، کمبود متخصص، کاهش سرمایه‌گذاری و عدم تحرک و رشد اقتصادی است.
رئیس اتاق ایران آموزش کارآفرینان را یکی از مهم‌ترین موضوعات موردتوجه در اقتصاد دانست و افزود: در نظام اقتصادی توسعه‌یافته‌تر، نوآوران سرمایه‌های اصلی توسعه محسوب می‌شوند. خصوصاً در اقتصاد ایران که متکی به منابع طبیعی است و با اقتصاد کارایی‌محور فاصله دارد، توجه جدی به این موضوع باید بیشتر باشد.
به گفته شافعی صحبت از کارآفرینی زمانی امیدوارکننده است که محیط مناسب آن در کشور فراهم باشد؛ اما در حال حاضر مسیر حرکت برای جوانان مهیا نیست و تغییرات غیرقابل‌انکاری در اقتصاد کشور اتفاق می‌افتد که تازه زمانی که قافله‌ای از ما عبور می‌کند، متوجه این تغییرات می‌شویم.
او در ادامه افزود: شاخص‌های جهانی نشان می‌دهد رتبه کارآفرینی ایران در سال ۲۰۱۸، به میزان ۱۳ پله صعود کرده است؛ ولی به‌رغم این حرکت مثبت هنوز جایگاه مناسبی نداریم و وضعیتمان مطابق با داشته‌هایمان نیست. در چنین شرایطی فضای تاریک کسب‌وکار حتی افراد حرفه‌ای را هم با مشکل مواجه کرده است.
رئیس پارلمان بخش خصوصی با اشاره به این موضوع که مسئولان تاکید دارند برای سرمایه‌گذاران فرش قرمز پهن می‌کنند، گفت: فرش قرمز نمی‌خواهیم، زمین خاکی هم کافی است؛ فقط سنگلاخ جلوی پای فعالان اقتصادی نگذارید. چرا که اگر مسیر هموار باشد خود افراد خوب می دانند چطور حرکت کنند.
او خاطرنشان کرد: فعالان بخش خصوصی، امنیت اقتصادی ندارند و حتی نمی‌توانند برای یک ماه آینده خود پیش‌بینی داشته باشند. همه یا در حالت صبر و انتظار برای سرمایه‌گذاری به سر می‌برند یا باید درجه ریسک‌پذیریشان خیلی بالا باشد که کاری را شروع کنند.
شافعی در پایان ابراز امیدواری کرد تا برای همه جوانان کارآفرین مسیر توسعه هموار شود و تاکید کرد: مشکلاتی که در اقتصاد وجود دارد از جمله سرمایه‌گذاری با هموار کردن مسیر از سوی دولت برای کارآفرینان و جوانان حل خواهد شد.
در تئوری مشکل نداریم، مشکل در اجراست
عبدالرضا مصری نایب‌رئیس مجلس با تفکیک دو محیط درونی و بیرونی مؤثر بر فضای کارآفرینی گفت: درحالی‌که محیط‌های بیرونی که وابسته به فرد هم نیستند، بر عهده قوای مقننه، مجریه و قضاییه است اما معمولاً شاهدیم که پاسخگویی نیز ندارد. محیط بیرونی می‌تواند شامل فضای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و قانونی کشور باشد و باید مشخص شود که نگاه این محیط‌ها به حوزه‌های کارآفرینی و جایگاه آن‌ها مشخص شود.
به اعتقاد نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی، یکی از مهم‌ترین چالش‌‌ها در حوزه فضای کسب وکار و همچنین کارآفرینی، اجرای ایده‌هاست وگرنه در زمینه تئوری چیزی کم نداریم.
کار دانشگاه، تولید محصول نیست
سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری تاکید داشت: در حال حاضر سیستم آموزش عالی ما آدم‌هایی تربیت می‌کند که به درد اقتصاد نمی‌خورند و این نشان می‌دهد که در این حوزه تناسبی وجود ندارد.
ستاری افزود: در هیچ کشوری نمی‌بینیم که دانشگاهی بخواهد محصول تولید کند. چرا که کار دانشگاه تولید محصول نیست. بلکه دانشگاه باید محل پرورش کارآفرینان باشد.
او بابیان اینکه اکوسیستم باعث رشد فناوری میشود، خاطرنشان کرد: رشد اقتصادی از جیب کارآفرینی بیرون می‌آید که پول خودش را در کسب‌وکار سرمایه‌گذاری می‌کند، نه دولتی که پول مردم را در اقتصاد هزینه می‌کند.
ستاری با تاکید بر اینکه در اقتصاد نفتی، شغل یعنی داشتن مدرک گفت: وقتی اشتغال در جامعه ما برابر با استخدام میشود، دولت مجبور است هرسال تحت‌فشار یک تعدادی را استخدام کند. در حالی که پایه اقتصاد بر روی منابع انسانی است و باید یاد بگیریم که به چه شکل میشود روی افراد سرمایه‌گذاری کرد.
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری خاطرنشان کرد در مبارزه با اقتصاد سنتی، چه بخش دولتی و چه بخش خصوصی همه یک هدف در پیش دارند و در میدانی که فعالان بخش خصوصی بازنده آن هستند تنها یک‌راه حل وجود دارد و آن سرمایه‌گذاری بر روی کارآفرینان است.
ستاری اعلام کرد: طی دولت دوازدهم 4500 شرکت دانش‌بنیان که سال گذشته رقم فروش آن‌ها چیزی در حدود 90 هزار میلیارد تومان بوده مشغول به فعالیت هستند؛ اما آنچه بیش از این اعداد موردتوجه قرارگرفته، «فرهنگ کارآفرینی» و جایگزینی این فرهنگ به‌جای فرهنگی است که همه‌چیز در آن در پول خلاصه میشود.
دولت باید جوان‌گرا باشد و استارتاپی
محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به‌عنوان آخرین سخنران بخش دولتی با تاکید بر این نکته که به‌منظور همگام شدن بستر اقتصاد دانش‌بنیان با تحولات عمیق روز، ضرورت دارد تا حرکتمان را سریع‌تر کنیم، افزود: دولت در مسیر اقتصاد دانش‌بنیان باید جوان باشد و استارتاپی. علاوه بر این باید مهارت‌آموزی‌ها و آموزش حرفه‌ای جوانان را بیش‌ازپیش موردتوجه قرار دهیم.
به گفته وزیر کار در طول دو سال گذشته، گرچه نرخ بیکاری دانش‌آموختگان کاهش یافته ولی تعداد دانش‌آموختگان بیکار از یک‌میلیون و 300 هزار نفر به یک‌میلیون و 400 هزار نفر افزایش‌یافته است و این موضوع نشان می‌دهد که دانش‌آموختگان تربیت‌شده در سیستم آموزشی ما متناسب با نیازهای کشور آموزش ندیده‌اند.
شریعتمداری گفت: امروز با ظهور شرکت‌هایی که به‌صورت تایم‌شیرینگ فعالیت می‌کنند شاهدیم که نظام تأمین اجتماعی، نظام دستمزد و سایر نظامات گذشته جوابگوی این شرایط نیست و باید تطابق کسب‌وکارهای جدید با این شرایط در حوزه ساعات کار، دستمزد و... اتفاق بیفتد.
وزیر کار با تاکید بر این نکته که نگاه دولت دوازدهم به کارآفرینی و مهارت‌آموزی، ویژه است، گفت: امروز از جلساتی می‌آییم که به مناسبت هفته مهارت تشکیل‌شده است و کارگروه‌هایی در وزارت کار تأسیس‌شده که تلاش می‌کنند تا نگاه ویژه‌ای به پدیده استارتاپها داشته باشند.
او بابیان این موضوع که در حال حاضر برای نخستین بار «صندوق تأمین مالی خرد تضمین‌شده» با همکاری وزارت تعاون و مجموعه‌های مسئول در حوزه فناوری‌های جدید راه‌اندازی شده است، تصریح کرد: بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌گرفته از میان تمام مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای کشور مقررشده است که 250 مرکز به‌عنوان شتاب‌دهنده استارتاپها فعالیت کنند و با هزینه‌های حداقلی این اقدام را انجام دهند.
در پایان این همایش به منظور همکاری، تعامل، هم افزایی در زمینه آموزش مهارت و تامین مشارکت کار آفرینان در تدوین و احرای سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه کارآفرینی، نوآوری، فناوری و تحقق اهداف مقرر در قوانین و برنامه‌های توسعه کشور در این عرصه، تفاهم‌نامه‌ای میان سلیمان پاک‌سرشت رییس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و حسین سلاح‌ورزی رئیس سازمان ملی کارآفرینی به امضا رسید.
