مجید رضاییان، استاد روزنامهنگاری و پژوهشگر ژورنالیسم با اشاره به اثرگذاری شیوه کرونا بر حوزه رسانه و خبررسانی، گفت: ما در زندگی پساکرونایی چهار تغییر جدی را درباره مخاطب داریم و باید او را با این چهار عنصر بسنجیم. به عبارتی ما شاهد تغییر محیط، روبهرو شدن با واقعیتهای بیشتر، دوری از شبه واقعیتها و تغییر انتظارات هستیم و نمیتوانیم وب هوشمند یا وب ۳ را هم نادیده بگیریم.
رضاییان افزود: با توجه به اینکه تکنولوژی ارتباطی و جهان ارتباطات هوشمند میشود، وب هوشمند بیش از گذشته روزنامهنگاری را به چالش میکشد.
او معقتد است: رسانهها از نظر درونسازمانی برای پسا کرونا نیازمند این هستند که خود را بازخوانی و وظایف خود را بررسی کنند. علاوه بران صنعت رسانه و سازمان رسانه از نوع کسب درآمد، پوشش دهی به رویدادها، انتخاب سوژهها، پردازشها، فرمهای نگارشی و… تغییر پیدا خواهد کرد و روزنامهنگاری روزبهروز متفاوت و متکامل میشود.
این استاد روزنامهنگاری و پژوهشگر ژورنالیسم با بررسی تأثیرات دوران کرونا بر گسترش فضای ارتباطی و وسایل ارتباطی در آینده تصریح کرد: اولین مسئله این است که تغییرات مخاطب را موردتوجه قرار دهیم. این تغییرات از چهار زاویه قابلبحث است. نکته اول این است که مخاطب بهتناسب آنچه در محیط رخ داده است، تغییر میکند و من اسم آن را تلنگری گذاشتم که شبه واقعیتهایی را کنار میزند که تصور میکرد واقعیت است و الان مقداری با واقعیت نزدیکتر میشود.
او افزود: بر اساس نظریه استوارت هال شبه واقعیتها و بازنماییهایی که قبلاً صورت گرفته بود الان در حال از دست دادن یا تغییر جایگاهشان هستند. یعنی واقعیت سیستم سیاسی، اقتصاد، زندگی جمعی، آنچه در فرهنگ و هنر میگذشت و… مخاطب را با یک فضا و محیط جدید مواجه کرده است. بنابراین علاوه بر فاکتور تغییر محیط، روبهرو شدن مخاطب با واقعیتهای بیشتر و دوری از شبه واقعیتها اتفاق افتاده است.
رضاییان ادامه داد: نکته بعدی مسئلهای است به نام انتظارات. یعنی مخاطب یک انتظاراتی داشته است و با این تغییر محیط، وظایف سیستم سیاسی تغییر پیدا کرده است؛ به عبارتی سیستم سیاسی همان است ولی در چنین شرایطی مردم در کشورهای مختلف احساس برداشت دیگری از وظایف سیستم سیاسی دارند و انتظاراتشان از خودشان، جامعه و… تغییر کرده است.
او اظهار کرد: الان دیگر به سیستم سیاسی، اقتصادی، محیط زیستی و… نگاه دیگری دارند؛ از این به بعد گرمایش زمین شوخی نیست و اگر قبلاً تصور میکردند برخی از دغدغهها در اجلاسهای جهانی میگذرد الان تبدیل به مسئله خود مردم شده است. پس انتظارات مخاطب هم عوض شده است و رسانه نمیتواند رسانه قبلی باشد. این تغییر به معنای بهتر یا بدتر نیست. یعنی انتظارات مخاطب بهصورت افقی و عمومی گستردهتر و عمیقتر شده است.
او نکته بعدی را موضوع تکنولوژی ارتباطی و وب هوشمند دانست و گفت: نمیتوانیم وب را نادیده بگیریم. با آمدن وب هوشمند کتاب جدیدی از ارتباطات بشر گشوده میشود و نمیتوان آن را نادیده گرفت. بنابراین ما در زندگی پساکرونایی چهار تغییر جدی را درباره مخاطب داریم و باید او را با این چهار عنصر بسنجیم. به عبارتی با توجه به اینکه تکنولوژی ارتباطی و جهان ارتباطات هوشمند میشود، وب هوشمند یا وب ۳ بیش از گذشته روزنامهنگاری را به چالش میکشد.
این استاد روزنامهنگاری با تأکید بر اینکه رسانهها برای آمادگی در دوران پساکرونا نیازمند ملزوماتی هستند، گفت: رسانهها از نظر درونسازمانی نیازمند این هستند که خود را بازخوانی و وظایف خود را بررسی کنند. قطعاً الان رسانههای ما از جمله خبرگزاریها، مطبوعات و … باید بهطورجدی توجه داشته باشند که نمیتوانند قواعد و سیستمهای گذشته را برای مخاطب الان داشته باشند بلکه باید به تغییرات توجه کنند. باید دید این خبرگزاریها میخواهند مثل گذشته همین سرویسها را داشته باشند یا تغییر میکنند؟ سبک نگارش مطبوعات، خبرگزاریها و تلویزیون چه تغییری خواهد کرد؟ ما در خبرنویسی، گزارشنویسی و… چه تغییراتی خواهیم داشت؟ آیا ممکن است که سبکهای جدید نوشتاری تولید شوند؟ چه سبکهای جدیدی مناسب این فضا هستند؟ علاوه بر آن باید دید آیا واقعاً مدیریت رسانه همان مدیریت قبلی است؟ آیا ارتباطات و حوزههای خبری تغییر نمیکنند؟
او تأکید کرد: به عقیده من صنعت رسانه و سازمان رسانه از نوع کسب درآمد، پوشش دهی به رویدادها، انتخاب سوژهها، پردازشها، فرمهای نگارشی و… تغییر پیدا خواهد کرد. روزنامهنگاری روزبهروز متفاوت و متکامل میشود. چرا ژانر روزنامهنگاری تحلیلی در دنیا مهم است و روزبهروز مهمتر میشود؟ چون تکنولوژی همهچیز را در اختیار شما قرار میدهد. یکزمانی اطلاعات بود بعد پیام شد که تولید متن در شبکههای اجتماعی توسط خود مخاطب صورت گرفت و خود مخاطب تبدیل به رسانه شد، الان علاوه بر آن میگویند دیتاها و بیگ دیتا در حال ظهور هستند و اشیاء هم داده تولید میکنند.
رضاییان افزود: در اینجا آنچه باقی میماند روزنامهنگاری و خرد است. در یکجایی باید به پرسشهای مخاطب جواب داد و این مسئله روزنامهنگاری را به سمت پاسخ به پرسشهای بیشتر میکشاند و پرسش محوری بیشتر میشود. چراکه تکنولوژی ارتباطی با همه گسترشش نمیتواند به پرسشهای خردورز بشر پاسخ دهد. بنابراین این ژانرها روزبهروز متفاوتتر میشوند و ژانرهای جدیدی پا به عرصه ظهور خواهند گذاشت.