مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، «چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی در دوماهه 1399» را با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده‌های آمار گمرک ایران تهیه و برای اطلاع‌رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه کرد.
در این گزارش اطلاعات تجارت محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دوماهه امسال با داده‌های سالیانه هفت سال گذشته (سال‌های 92 الی 98) مورد مقایسه قرار گرفته و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری دوماهه سال 1399 با مدت مشابه سال‌های قبل نیز مقایسه شده است.
صادرات:
در دوماهه نخست سال 1399، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 1670 هزار تن و به ارزش 889 میلیون دلار است که ازنظر وزن 11.5 درصد و ازنظر ارزش 20.7 درصد کل صادرات کالاهای غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات دوماهه نخست سال 1399 نسبت به مدت مشابه سال قبل 8.7 درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط 6 سال منتهی به 1397 نیز 2.1 درصد کاهش دارد.
اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع سبزی و صیفی و محصولات جالیزی به ارزش 292.3 میلیون دلار با سهم 32.9 درصد، انواع میوه‌های درختی به ارزش 241.8 میلیون دلار با سهم 27.2 درصد، شیر و فرآورده‌های آن به ارزش 81.7 میلیون دلار با سهم 9.2 درصد، شیرینی‌جات به ارزش 49.5 میلیون دلار با سهم 5.6 درصد، ماهی و میگو به ارزش 29.3 میلیون دلار با سهم 3.3 درصد، زعفران 23.4 میلیون دلار با سهم حدود 2.6 درصد، رب گوجه‌فرنگی 22.6 میلیون دلار با سهم 2.5 درصد، انواع آبمیوه و کمپوت 22.6 میلیون دلار با سهم 2.4 درصد، انواع نان (خشک، سوخاری و ...) 9.4 میلیون دلار با سهم 1.1 درصد و انواع خمیرهای غذایی 8.2 میلیون دلار با سهم 0.9 درصد، از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است.
متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 532 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیرنفتی کشور (296 دلار) 80 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در دوماهه نخست سال 99 بالغ‌بر 137 هزار و 185 ریال بوده است.
واردات:
مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماه نخست سال 99 بالغ‌بر 5 هزار و 183 تن با ارزش یک میلیارد و 870 میلیون دلار بوده که به ترتیب ازنظر وزن 81 درصد و ازنظر ارزش 37 درصد کل واردات کشور را شامل می‌شود. ارزش واردات در این مدت حدود 22 درصد کمتر از سال قبل و درمجموع نیز 14.2 درصد بیشتر از میانگین شش سال منتهی به سال 1397 بوده است.
اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دوماهه نخست سال 99، شامل گندم به ارزش 483 میلیون دلار با سهم 25.8 درصد، ذرت به ارزش 422.8 میلیون دلار با سهم 22.6 درصد، کنجاله به ارزش 136.9 میلیون دلار با سهم 7.3 درصد، برنج به ارزش 126.3 میلیون دلار با سهم 6.8 درصد، دانه سویا به ارزش 110.5 میلیون دلار با سهم 5.9 درصد، جو به ارزش 93.5 میلیون دلار با سهم 5 درصد، قند و شکر به ارزش 81.6 میلیون دلار با سهم 4.4 درصد، روغن نباتی به ارزش 73.6 میلیون دلار با سهم 3.9 درصد، انواع میوه به ارزش 54.2 میلیون دلار با سهم 2.9 درصد، گوشت قرمز به ارزش 50.3 میلیون دلار با سهم 2.7 درصد، و چای به ارزش 48.7 میلیون دلار با سهم 2.6 درصد، از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که درمجموع حدود 90 درصد ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می‌شوند.
متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در دوماهه نخست سال 99 حدود 361 دلار است، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (787 دلار) 54 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42 هزار ریال بوده است.
تراز تجاری:
تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماه نخست سال 1399 بالغ‌بر منفی 981 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 31 درصد بهبود نشان می‌دهد. (ارزش صادرات 8.7 درصد و ارزش واردات حدود 22 درصد کاهش داشته است). همچنین کسری تراز تجاری دوماهه نخست سال 99 نسبت به میانگین شش سال منتهی به 1397 که منفی 729 میلیون دلار بوده، 34.6 درصد کسری داشته است.
تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماه نخست سال 1399 و مقایسه آن با مدت مشابه سال‌های 92 الی 98
نهاده‌های کشاورزی
در دو ماه نخست سال 99 جمعاً 2 هزار و 371 تن و 700 کیلوگرم آفت‌کش به‌صورت آماده مصرف و 965.7 تن به‌صورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با سال قبل، آفت‌کش‌های آماده مصرف حدود 36 درصد و تکنیکال‌ها حدود 73 درصد کاهش نشان می‌دهد.
درمجموع با تبدیل آفت‌کش‌های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) می‌توان نتیجه گرفت که در دوماهه نخست سال 99 مقدار واردات آفت‌کش‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 61.7 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی حشره‌کش‌ها 74.6 درصد و قارچ‌کش‌ها 69.4 درصد و علف‌کش‌ها 68 درصد بوده است.
جمع کل ارزش آفت‌کش‌های وارداتی در دو ماه نخست سال 99 حدود 26.6 میلیون دلار است که 55 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است. در دو ماه نخست سال 99 مقدار 621.9 تن آفت‌کش آماده مصرف و 45.8 تن آفت‌کش تکنیکال جمعاً با ارزش یک‌میلیون و 151 هزار و 100 هزار دلار صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ازنظر مقدار آماده مصرف 5 درصد افزایش و تکنیکال 60 درصد کاهش داشته و ازنظر ارزش نیز درمجموع 14.9 درصد کاهش دارد.
کل واردات کودها در دو ماه نخست سال 99 بالغ‌بر 12.2 هزار تن با ارزش 10.5 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل ازنظر وزنی 91 درصد و ازنظر ارزش 84 درصد کاهش نشان می‌دهد. در بین انواع کودهای وارداتی به ترتیب کودهای حیوانی یا نباتی یا مخلوط 186.9 درصد و NPK 22.7 درصد افزایش داشته لیکن کودهای فسفره 100 درصد، میکرو 86.6 درصد و کودهای پتاسه 85.3 درصد، به ترتیب ازنظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته‌اند.
در دو ماه نخست سال 99 مقدار 653 هزار و 700 تن کود با ارزش 117 میلیون و 800 هزار دلار صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب ازنظر مقدار 14.5 درصد و ازنظر ارزش 14.7 درصد کاهش داشته است. ضمناً بیش از 90 درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است.
درمجموع کل واردات بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی در دو ماه نخست سال 99 حدود هزار و 692 تن با ارزش حدود 27 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل ازنظر وزنی 15.2 درصد و ازنظر ارزش 21.4 درصد کاهش نشان می‌دهد. از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 98.3 درصدی، بذر یونجه و شبدر با کاهشی 57.6 درصدی و بذر سیب‌زمینی با کاهش 55 درصدی روبرو بوده است، لیکن بذر چغندرقند با 34.7 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته‌اند.
در دو ماه نخست سال 99 جمعاً مقدار هزار و 283 تن و 900 کیلوگرم بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی با ارزش 1.8 میلیون دلار صادر شده که کلاً مربوط به سایر اندام‌های تکثیر شونده است. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ازنظر مقدار 48 درصد و ازنظر ارزش 57.3 درصد کاهش نشان می‌دهد.
میزان بارندگی:
در هشت ماه سپری‌شده از سال آبی 99-1398 (از اول مهر 1398 تا آخر اردیبهشت 1399) ارتفاع کل ریزش‌های جوی در ایران به 304.6 میلی‌متر رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 7 درصد کاهش و در مقایسه با دوره‌های مشابه بلندمدت (51 ساله) 32 درصد افزایش داشته است.