برنامه هفتم توسعه باید با تکیه بر مردم و بخش خصوصی تدوین شود

نشست مشترک کمیسیون‌های تخصصی با مرکز پژوهش‌های اتاق ایران درباره تدوین برنامه هفتم توسعه با ارتباط آنلاین بایزید مردوخی، اقتصاددان برگزار شد. وی در پاسخ به این سئوال که اتاق ایران برای مشارکت فعال در تدوین و اجرای برنامه توسعه هفتم باید چه سازوکاری را در پیش بگیرد، بر سه محور اساسی تأکید کرد.

به باور این اقتصاددان، مشارکت مردم در اجرای برنامه، حضور بخش خصوصی در تدوین و اجرای آن، توجه به ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه در کشور و درنهایت وجود نظام تدبیر برای هماهنگی و تعادل بخشی بین این سه محور باید از سوی بخش خصوصی دنبال شود.

او همچنین به علاقه‌مندی مجلس برای حضور فعال در عرصه برنامه‌نویسی توسعه اشاره و تأکید کرد: آنچه امروز بیش از هر چیز دیگر باید جدی گرفته شود، واقع‌بینی در برنامه‌نویسی است. متأسفانه برنامه ششم توسعه، بسیار آرمانی و دور از دسترس بود و اگر تحریم‌ها و در آخر مشکلات ناشی از شیوع کرونا هم اتفاق نمی‌افتاد، اهداف آن محقق نمی‌شد.

شناسایی نواقص و مشکلات برنامه‌های قبلی و پیدا کردن راهکار برای رهایی از آنها، موضوع دیگری بود که مردوخی از آن به عنوان راه‌حلی برای تدوین برنامه‌ای بهتر یاد کرد. به اعتقاد او در وهله اول باید نظام تدبیری در کشور شکل بگیرد که موانع برنامه‌های گذشته را حل کند. در غیر این صورت هر تلاشی برای تدوین برنامه هفتم، محکوم به شکست خواهد بود.

بر اساس اظهارات او، سال‌هاست که بانک جهانی، شش محور این نظام تدبیر را در کشورهای دنیا تعریف و متأسفانه همواره ایران در این شاخص‌ها رتبه پایینی کسب کرده است.

مردوخی قانون‌مندی، اجرای دقیق مقررات در دستگاه‌های اجرایی، هماهنگی بین دستگاه‌ها و مجریان قانون، ثبات سیاسی و سیاستی و در آخر کنترل فساد را از جمله شاخص‌های موردنظر بانک جهانی دانست و تصریح کرد: موضوعی که با توجه به شرایط تحریمی باید مدنظر برنامه ریزان باشد، کمبود منابع مالی است. در برنامه‌های قبل، درآمدهای نفتی وجود داشت اما امروز دیگر از این منابع عظیم خبری نیست.

این اقتصاددان معتقد است اگر نظام تدبیر شایسته را جایگزین نظام آشفته امروز نکنیم، بهتر است زحمت تدوین برنامه توسعه را هم به خود ندهیم.

او در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع آمایش سرزمین و اثرگذاری بالای آن در تهیه برنامه‌ای دقیق و اجرایی، اشاره و تشریح کرد: آمایش سرزمین موضوع بسیار مهمی است و شاید به کمک آن بتوان امیدوار بود که استان‌ها، منابع و ظرفیت‌های آنها نیز در اجرای برنامه توسعه، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مشارکت متخصصان علم مدیریت و کارشناسان فرهنگی در نظام تدوین برنامه توسعه

فرشید شکرخدایی، رئیس کمیسیون توسعه پایدار اتاق ایران، بی‌توجهی به مشارکت متخصصان علم مدیریت و صاحب‌نظران فرهنگی در تدوین برنامه‌های توسعه را به عنوان یک نقص کلی در همه برنامه‌هایی که تا به امروز تدوین شده‌اند، مطرح کرد و گفت: نمی‌توان برنامه توسعه را تنها با تکیه بر علم اقتصاد تدوین کرد. لازم است در ساختار برنامه‌نویسی توسعه، بازیگران بیشتری را وارد کنیم.

این فعال اقتصادی از مردم به عنوان تولیدکنندگان ثروت و بزرگ‌ترین منابع کشور یاد کرد و افزود: به کمک مدیریت، هماهنگی لازم بین مردم را ایجاد می‌کنیم و به کمک فرهنگ، استفاده از تولیدات و ثروت ایجاد شده در سطح جامعه را در مسیر توسعه به کار می‌گیریم.

او وجود بنگاه‌های بزرگ را نیز یکی از لازمه‌های توسعه دانست که به باور او همچنان رشد بنگاه‌ها و قدرت گرفتن آنها در فرهنگ مردم جا پیدا نکرده است.

برنامه توسعه به ضمانت اجرا نیاز دارد

حمیدرضا صالحی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران به نبود ضمانت اجرایی مناسب در برنامه‌هایی که تاکنون تهیه و اجرا شده‌اند، اشاره و تأکید کرد: تصمیم سازان کشور پیش از تلاش برای تدوین برنامه توسعه باید به چند سؤال کلیدی پاسخ دهند؛ اینکه آیا واقعاً به دنبال توسعه هستند؟ چه نوع توسعه‌ای را دنبال می‌کنند؟ و درنهایت اینکه رفاه ناشی از توسعه را دنبال می‌کنند یا خیر؟

رسیدن به فهم مشترک از توسعه در یک جامعه مهم‌ترین نکته‌ای بود که این فعال اقتصادی در سخنان خود بر آن تأکید کرد.

او ادامه داد: مسئله بعدی ضمانت اجرای آن چیزی است که برنامه بر آن تأکید دارد. در برنامه ششم روی تحقیق و توسعه تأکید شده بود اما ضمانت اجرایی برای آن ندیده بودند. بنابراین هر چه در برنامه به عنوان یک راهکار مطرح می‌شود باید ضمانت اجرایی داشته باشد.

ارزش واقعی منابع و ذخایر کشور را محاسبه کنیم

علی شمس اردکانی، رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق ایران که ریاست این نشست را نیز به عهده داشت، یکی از لازمه‌های تدوین برنامه دقیق و قابل اجرا در کشور را تعیین درست ارزش منابع و ذخایر کشور دانست.

به اعتقاد او در حال حاضر ارزش واقعی منابع کشور از جمله، ذخایر آبی، ذخایر نفت و انواع مواد معدنی موجود در کشور مشخص نیست و به اشتباه ارزش آنها را پیش از اینکه استخراج شوند برابر با صفر می‌دانند که به‌طور کامل نادرست است. باید توجه داشت که اگر این ذخایر در کشور نبودند مجبور بودیم آنها را به بهایی مشخص وارد کنیم.

او تأکید کرد: برای تهیه برنامه توسعه دقیق لازم است ارزش واقعی منابع و ذخایر کشور را محاسبه کنیم.

بخش خصوصی چارچوب موردنظر خود را برای برنامه هفتم توسعه تهیه کند

درنهایت محمد قاسمی، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران پیشنهاد داد: برای اینکه اتاق ایران برعکس دوره‌های قبل بتواند نقش کارسازی در تدوین و تهیه برنامه هفتم توسعه داشته باشد، از همین امروز با توجه به محورهای سه‌گانه مطرح شده در این نشست، شاخص‌های اصلی و آنچه باید در این برنامه لحاظ شود را تهیه کند و با دست پر در نشست‌های کارشناسی مربوطه مشارکت کند و در هر کجا که توانست روی پیشنهادهای خود تمرکز جدی داشته باشد.