محمدرضا طلایی، رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق بازرگانی ایران با برپایی اختتامیه چهلمین دوره نمایشگاه جیتکس، گزارشی از فعالیت شرکت‌های ایرانی در این رویداد مهم ارائه داد.
به گفته او از اسفند سال گذشته به سبب بیماری کرونا، صدور ویزا برای ایرانیان ممنوع شد. از ماه قبل نیز سیزده کشور از جمله ایران، با تأکید درگیر ممنوعیت در صدور ویزا شدند.
برنامه‌ریزی‌های بهتر برای جیتکس ۲۰۲۰
طلایی درباره نقش صندوق نوآوری و شکوفایی در جیتکس گفت: سال گذشته در حاشیه نمایشگاه جیتکس و حضور علی وحدت، رئیس هیات عامل صندوق نوآوری و شکوفایی، از او خواسته شده است برنامه‌ای برای حضور کسب و کارهای نوپای ایرانی در جیتکس در نظر گرفته شود.
او با اشاره به اینکه در طول سالی که از نمایشگاه جیتکس سال پیش گذشت تا یک ماه پیش از برگزاری نمایشگاه امسال اقداماتی در نظر گرفته می‌شود گفت: با توجه به اینکه این ششمین حضور ایران – پس از یک وقفه پنج ساله – در جیتکس بود، خوشبختانه ابتدای سال با فرض برگزاری نمایشگاه در مهرماه، معاونت علمی و صندوق برای حضور ۲۰ استارتاپ برنامه‌ریزی کرد. ابتدا فراخوان داده شد و سپس ۲۰ شرکت برگزیده شد. آموزش‌هایی داده شد و در تهیه ابزار تبلیغاتی کمک شد. کل هزینه اقامت و ایاب و ذهاب را نیز متقبل شدند.
او در ادامه با اشاره به مشکلات ناشی از شیوع جهانی بیماری کرونا و سیاست‌های صدور ویزای امارات گفت: متأسفانه به دلیل موضوع روادید در یک ماه گذشته، احتمال عدم‌حضور استارت‌آپ‌های ایرانی صاحب کانتر بسیار بیشتر شد و در نتیجه برنامه‌های حضور ایران در جیتکس شرایط مناسبی نداشت.
طلایی تأکید کرد با رایزنی‌های گسترده و فشرده صورت گرفته علاوه بر ۲۰ استارت‌آپ ثبت‌نامه شده، پنج ویزا برای فعالان ICT صادر شد و هیأتی از مسئولان معاونت علمی و رییس هیات عامل صندوق نوآوری و شکوفایی این گروه را همراهی کردند.
او افزود: شرکت‌ها موفق به حضور در جیتکس شدند و مراواداتی هم شکل گرفت. البته به سبب کرونا جیتکس رنگ و بوی گذشته را نداشت. در سال‌های گذشته بیش از ۷هزار شرکت از ۱۰۰ کشور در جیتکس حضور داشتند و نزدیک ۱۰۰ هزار بازدید کننده از ۱۴۰ کشور داشت. امسال چهار نمایشگاه با هم برگزار شد که ۱۲۰۰ مشارکت‌کننده از ۶۰ کشور داشت.
پنج استارتاپ ایرانی در نیمه نهایی رقابت بخش ۲۰۲۰ Future Starts
او با اشاره به ریزش مخاطب نمایشگاه به این مسأله پرداخت برنامه‌های جانبی برای بهره‌وری بیشتر از فضا بود. او گفت: ۲۰۰ سرمایه‌گذار از ۳۰ کشور در جیتکس حضور داشتند و سخرانی‌های متعددی نیز در حوزه ICT برگزار شد. به گفته او پنج استارت‌آپ ایرانی در بخش ۲۰۲۰ Future Starts به مرحله نیمه‌نهایی راه می‌یابند؛ اما نهایتا استارت‌آپی از برزیل موفق به کسب عنوان استارت‌آپ برتر این بخش نمایشگاه شد.
رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات اتاق بازرگانی افزود: به سبب اهمیت جیتکس افتتاحیه با حضور حمدان بن محمد بن راشد آل مکتوم، ولیعهد امارت دوبی برگزار شد و مراسم اختتامیه نیز با حضور محمد بن راشد آل مکتوم، امیر دوبی است. تعداد بازدیدکننده به گفته او هنوز منتشرنشده است؛ اما به لحاظ چشمی با کاهش مخاطب روبه‌رو بوده است. همچنین قیمت بلیت ورودیه کاهش پیدا کرده بود و پارکینگ‌ها نیز رایگان بوده است. بخش جیتکس پلاس و لایو نیز برای دارندگان بلیت رایگان شده بود.
عدم‌شناخت استارتاپ‌ها از فضای مراودات بین‌المللی
طلایی گفت: قرار است دفتری برای توسعه صادرات فناوری اطلاعات در امارات با همکاری ایرانیان مقیم امارات تأسیس شود. یکی از چیزهای مشهود در نمایشگاه عدم‌آشنایی شرکت‌های نوپای ایرانی با فضاهای بین‌المللی بود. برخی استارت‌آپ‌ها در پی لغو موانع داخلی بود و برخی به دنبال بازار داخل و حل مسائل تولیدی بودند؛ در حالی‌که باید تمرکز را بر مسأله صادرات قرار می‌دادند. برخی نیز اطلاعات نادرست ارائه می‌دادند و با قوانین امارات آشنایی نداشتند.
او درباره اطلاعات نادرست به اشتباهات در موضوع خرید ملک برای تأسیس شرکت اشاره کرد که به سبب قوانین جاری در امارات اساساً با پاسپورت ایرانی امکان معامله وجود ندارد. همچنین به عدم اجازه داشتن ایرانیان برای فعالیت تجاری در امارت گفت و افزود: برخی به دنبال بازار داخلی امارات بودند که نیاز به مطالعه از پیش بود تا چگونه موفق با شرکت‌های حاضر در جیتکس مذاکره کنند یا خدمات خود را از طریق جیتکس به کشورهای دیگر ارائه دهند.
عدم رعایت وظایف از سوی بخش دولتی
طلایی در پاسخ به این پرسش که نحوه گزینش و دستاورد جیتکس چه بوده است، با اشاره به اینکه اتاق بازرگانی هیچ فعالیتی در حوزه انتخاب استارت‌آپ‌های شرکت کننده در نمایشگاه نداشته است، و تاکید کرد که تمام کسب و کارهای شرکت‌کننده در این نمایشگاه از طرف معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گزینش شده‌بودند و اتاق بازرگانی ایران نقشی از گزینش و انتخاب شرکت کنندگان ایرانی نداشت، بلکه فقط مسیر حضور آنها را هموار کرد.
طلایی گفت: بخش دولتی وظیقه فراهم کردن امکانات و تسهیل حضور شرکت‌های خصوصی را دارد. متاسفانه در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، وزارت ارتباطات در حوزه ارتباطات خارجی ضعف دارد و هیچ کاری در این باره انجام نمی‌دهد. به نظر می‌رسد که بخش دولتی درحوزه تسهیل تجارت خارجی کسب کارهای نوپا، دانش‌بنیان و کسب کارهای فناوری اطلاعات نقشه راه مشخصی ندارد.
ضرورت برنامه‌ریزی دولت برای حضور گسترده‌تر کسب و کارهای ایرانی در عرصه جهانی
او افزود: «استارتاپ‌های ایرانی بدون هیچ حمایتی و تجربه‌ای در شرکت در رویدادهای بین‌المللی به مرحله نیم‌نهایی رقابت فیوچر استارز رسیدند. این رویداد به آنها کمک کرد تا پتانسیل کشور را معرفی کنند. نمایشگاه‌ها تنها ابزار تبلیغاتی ما برای حضور در بازارهای جهانی به حساب می‌آیند و جیتکس هم در حال حاضر تنها نمایشگاه بزرگ فعال در حوزه فناوری اطلاعات است که در منطقه ما برگزار می‌شود.»
طلایی گفت: شرکت‌های ما امکان تبلیغ در مجامع بین‌المللی را ندارند. نه پتانسیل مالی برای تبلیغ در کشور وجود ندارد و مسائل سیاسی و دیپلماتیک کمکی به بهبود این وضع می‌کند. دولت باید برنامه‌ریزی داشته باشد و نقشه راه بلندمدت تدوین کند. در اتاف بازرگانی ایران تلاش شده‌است که مسیرها برای عرضه پتانسیل‌های صنعت و کسب و کارهای ایرانی در بازارهای جهانی به سختی حفظ شود که مشارکت در جیتکس یکی از نمونه‌های آن است. آن هم در شرایطی که در سال‌های اخیر کسب و کارهای نوپای ایرانی فرصت مشارکت در هیچ نمایشگاه بین‌المللی را پیدا نمی‌کردند.