کشورهای خاورمیانه که جزو بزرگترین صادرکنندگان نفت جهان به شمار می‌روند، عزم خود را برای تبدیل شدن به بزرگترین صادرکنندگان هیدروژن سبز -که جزو مهم‌ترین حامل‌های انرژی سبز به شمار می‌رود- جزم کرده‌اند.
هم‌زمان با حرکت دولت‌ها و شرکت‌های نفتی بین‌المللی به سمت تولید سوخت‌های هیدروژنی، به‌ویژه نوع سبز آن که از الکترولیز آب با استفاده از انرژی خورشیدی یا بادی به دست می‌آید، تولیدکنندگان بزرگ نفت در منطقه خلیج فارس خود نیز با حرکت جهانی همراه شده‌اند.
انتظار می‌رود که هیدروژن در آینده نقش بسیار مهمی در کاهش اشاعه گازهای گلخانه‌ای حاصل از فعالیت صنایع سنگین جهان ایفا کند و خاورمیانه نیز دوست ندارد که این فرصت نوظهور را از دست بدهد. از سوی دیگر با توجه به سرعت گرفتن روند گذار به سمت انرژی‌های پاک، خاورمیانه می‌خواهد به جهان نشان دهد که صرفاً صادرکننده نفت خام نیست و می‌تواند انرژی‌های پاک نیز صادر کند. علاوه بر این، برخی کشورهای خاورمیانه که اقتصادشان به‌شدت وابسته به نفت است، قصد دارند با حرکت به سمت تولید انرژی‌ها پاک، اقتصاد خود را متنوع کنند و از نفت فاصله بگیرند.
هفته گذشته رسانه‌های جهان اخبار مربوط به دو پروژه عظیم تولید هیدروژن سبز در خاورمیانه را منتشر کردند؛ دبی اولین پروژه تولید هیدروژن سبز در مقیاس صنعتی را در خاورمیانه کلید زد و عمان نیز از برنامه‌های خود برای احداث یکی از بزرگترین مجتمع‌های تولید هیدروژن در جهان رونمایی کرد.
دبی که یکی از امارت‌های تشکیل‌دهنده امارات متحده عربی -سومین تولیدکننده بزرگ نفت در اوپک- محسوب می‌شود، با همکاری شرکت آلمانی زیمنس اقدام به راه‌اندازی نخستین مجتمع تولید هیدروژن سبز در مقیاس صنعتی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا کرده است. شرکت برق و آب دبی و نمایشگاه جهانی اکسپو 2020 دبی نیز در این پروژه عظیم همکاری داشته‌اند.
به گفته کارشناسان شرکت زیمنس انرژی، این مجتمع بزرگ صنعتی در طول روز از برق تولید شده توسط پارک خورشیدی محمد بن راشد آل مکتوم به‌منظور تولید هیدروژن سبز از طریق الکترولیز استفاده می‌کند. هنگام شب نیز هیدروژن سبز تولید شده در این مجتمع تبدیل به برق می‌شود و برق مورد نیاز دبی را به‌صورت انرژی پایدار تأمین می‌کند. انتظار می‌رود ظرفیت تولید این پارک خورشیدی تا سال 2030 به 5 گیگاوات برسد که این رقم بالاترین ظرفیت تولید یک پارک خورشیدی در جهان خواهد بود.
شرکت‌های منطقه، شرکای بین‌المللی آنها و تحلیلگران معتقدند که دبی و کل منطقه خاورمیانه با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، آینده روشنی در حوزه تولید انرژی خورشیدی دارند. کارشناسان شرکت زیمنس انرژی در این خصوص می‌گویند: «علی‌رغم پایین بودن هزینه‌های تولید انرژی‌های خورشیدی و بادی در خاورمیانه، امکان صادرات این نوع انرژی محدود است؛ اما هیدروژن این پتانسیل را دارد که در آینده نقشی کلیدی در سبد انرژی جهان ایفا کند و فرصت‌های صادراتی تازه‌ای را پیش روی مناطقی که شرایط مساعدی برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر دارند، بگشاید.»
چند روز قبل کریستین بروش، مدیرعامل شرکت زیمنس انرژی، در مصاحبه با شبکه CNBC اعلام کرد که امارات می‌تواند به یک صادرکننده مهم هیدروژن در جهان تبدیل شود. وی در این خصوص تأکید کرد: «من کاملاً معتقدم که این الگوی تجاری می‌تواند و باید در آینده یکی از الگوهای تجاری کلیدی در امارات و کل منطقه خاورمیانه باشد و این منطقه در جایگاه یک صادرکننده انرژی‌های پاک قرار گیرد.»
عمان، یکی دیگر از تولیدکنندگان نفت در خاورمیانه که البته عضو اوپک نیست اما در ائتلاف نفتی اوپک پلاس حضور دارد، نیز هفته گذشته بیانیه مهمی را در خصوص تولید انرژی‌های پاک منتشر کرد. شرکت ملی نفت عمان (OQ) با همکاری شرکت اینترکانتیننتال انرژی هنگ‌کنگ و یک شرکت وابسته به دولت کویت که هر دو در زمینه سرمایه‌گذاری و توسعه انرژی‌های پاک فعالیت می‌کنند، کار خود را برای ورود به عرصه تولید هیدروژن سبز آغاز کرده است.
مدیران شرکت اینترکانتیننتال انرژی در خصوص دلایل مشارکت در این پروژه می‌گویند: «با توجه به موقعیت راهبردی محل پروژه که بین آسیا و اروپا واقع شده و شرایط عالی دریای عرب از لحاظ وفور انرژی باد و تابش خورشید، این یک پروژه قابل‌اتکا برای تولید و عرضه دائمی سوخت‌های سبز در سطح جهان با قیمتی بسیار رقابتی است.»
دکتر سلیم الهذیلی، مدیر بخش انرژی‌های جایگزین در شرکت ملی نفت عمان، نیز در خصوص پروژه جدید این شرکت خاطرنشان می‌کند: «انرژی جایگزین یک محرک کلیدی برای رشد بلندمدت شرکت OQ و یک مؤلفه اساسی در راهبرد شرکت است. علاوه بر این، انرژی جایگزین با چشم‌انداز 2040 کشور عمان که هدف آن متنوع‌سازی منابع کشور و حداکثرسازی ارزش افزوده است نیز همخوانی دارد.»
بزرگترین تولیدکننده نفت منطقه خاورمیانه و بزرگترین صادرکننده نفت جهان یعنی عربستان سعودی نیز نیم‌نگاهی به پروژه‌های تولید هیدروژن سبز و به دست آوردن سهمی از بازار نوظهور این سوخت پاک دارد. شهر آینده پایدار «نئوم» که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، تبلیغات گسترده‌ای درباره آن به راه انداخته است، سال گذشته قراردادی به ارزش 5 میلیارد دلار با شرکت سعودی آکوا پاور که در زمینه تولید انرژی و همچنین آب شیرین فعالیت می‌کند، منعقد کرد. به موجب این قرارداد، یک مجتمع عظیم تولید آمونیاک مبتنی بر سوخت هیدروژن سبز در شهر نئوم احداث و محصولات آن به بازارهای جهانی صادر خواهد شد.
همه این طرح‌ها نشان‌‌دهنده این واقعیت هستند که حتی خاورمیانه نفت‌خیز هم در برابر روند گذار به انرژی‌هایی پاک و تقاضای روزافزون جهانی برای انرژی‌های پاک ایمن نیست و چاره‌ای جز همراه شدن با این روند ندارد.