همواره تأمین منابع مالی پروژه‌های بزرگ یکی از دغدغه‌های دولت‌ها بوده است که متاسفانه در اجرای این وظیفه مهم و طراحی سازوکارهای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ موفق نبوده‌اند.
در این رابطه از جذب سرمایه مردم و مشارکت بخش خصوصی غفلت شده است. در حالی که ایجاد سازوکاری برای وصل کردن سرمایه‌های مردمی به این پروژه‌ها اهمیت بالایی دارد تا آنجا که رهبری هم در بیانات خود بر احیای سرمایه‌گذاری‌های کلان و استفاده از امکانات فراوان و نقدینگی بخش خصوصی تاکید کردند.
از جمله پروژه‌هایی که به دلیل مشکل تأمین منابع مالی در این سال‌ها پیش نرفته است، پروژه‌های پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی است. به همین دلیل با درنظر گرفتن شرایط ویژه کشور که با سه مسئله تحریم‌ها، نقدینگی سرگردان و کمبود منابع دولتی برای پیشبرد پروژه‌های بزرگ پتروپالایشی در کشور درگیر است، کارشناسان اقتصادی طرح اعطای تنفس هزینه خوراک (عدم دریافت هزینه خوراک تحویلی به پتروپالایشگاه به‌صورت موقت) از سوی حاکمیت به بخش غیردولتی سازنده پتروپالایشگاه‌ها را به مجلس دهم ارائه کردند. این طرح در قالب قانون «حمایت از صنایع پایین‌دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی» تیرماه ۱۳۹۸ در مجلس تصویب و آئین‌نامه اجرایی آن هم در دی ماه همان سال ابلاغ و وارد فاز اجرایی شد.
اجرای این قانون به دلیل تفسیرهای متفاوت از آن، در مرحله صدور مجوز تنفس خوراک از سوی صندوق توسعه ملی متوقف ماند. به همین دلیل مجلس یازدهم اقدام به اصلاح قانون کرد که این اصلاحیه اکنون ابلاغ شده و انتظار می‌رود دولت سیزدهم در اولین فرصت آیین نامه اجرایی قانون اصلاح شده را تدوین و تصویب کند تا فرایند احداث پتروپالایشگاه کلید بخورد.
طبق قانون تصویب شده، شرکت مجری طرح حداقل ۳۰ درصد از هزینه سرمایه‌گذاری لازم را مستقیم تأمین می‌کند و باید حداقل ۳۰ درصد از سهام طرح را از طریق عرضه سهام یا از طریق صندوق سرمایه‌گذاری پروژه در چارچوب قوانین مربوط یا انتشار اوراق بهادار قابل تبدیل به سهام با واگذاری به مردم تأمین کند. الزام به واگذاری حداقل ۳۰ درصد از پروژه به مردم، قدم مهمی در استفاده از سرمایه‌های غیردولتی و حاکمیتی در پیشبرد طرح‌های بزرگ و زیرساختی است.
بندهای پنج‌گانه از قانون «حمایت از صنایع پایین‌دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی» که موجب رفع موانع و جذابیت سرمایه‌گذاری در چنین پروژه‌هایی هستند شامل موارد زیر می‌شود.
۱- تنفس خوراک: مهم‌ترین ایده این قانون، تنفس خوراک است که نوعی مشوق و تسهیلات غیرنقد است. تنفس خوراک یعنی پالایشگاه پس از بهره‌برداری هزینه خوراک نفت خام ورودی را پرداخت نمی‌کند، تا آنجایی که کل هزینه سرمایه‌گذاری آن پروژه به‌یکباره برگشت داده شود. سپس این مبلغ به‌صورت یک وام ۸ ساله با سود چهار درصد به صندوق توسعه ملی بازگشت داده می‌شود. طرح‌های پتروپالایشی توسعه‌ای یا بهینه‌سازی پالایشگاه‌های موجود که مجوز استفاده از شرایط قانون را دریافت کرده‌اند، مشمول استفاده از این تسهیلات هستند. تنفس خوراک موجب کاهش دوره بازگشت هزینه سرمایه گذاری شده در طول دوره ساخت از حدود ۱۰ سال به یک سال می‌شود. علاوه براین تنفس خوراک موجب بهبود بازده داخلی پروژه و ایجاد تضمین سرمایه‌گذاری به دلیل بازگشت سرمایه در همان سال اول است.
۲ - اقتصاد آزاد پتروپالایشگاه‌ها: اجازه صادرات فرآورده‌های پتروپالایشگاهی برای طرح‌های موضوع این قانون نیز از جمله مفاد مهم و نقاط قوت قانون است که برای اولین‌بار در کشور رخ داده است؛ چراکه همه پالایشگاه‌های فعلی کشور در فروش فرآورده‌های اصلی و برخی از فرآورده‌های ویژه به وزارت نفت وابسته هستند. این ماده از قانون با توجه به تأثیری که در ارزآوری واحدهای پتروپالایشی دارد، موجب جذابیت برای سرمایه‌گذاران می‌شود.
۳- تبدیل محصولات سنگین: یکی از دلایل حاشیه سود پایین پالایشگاه‌های داخلی حجم بالای تولید فرآورده‌های سنگین در آنهاست. به موجب این قانون تمام محصولات سنگین پالایشی که قیمت آنها کمتر از نفت خوراک باشد باید کمتر از 7 درصد وزنی کل فرآورده‌های تولیدی طرح باشد. بنابراین سرمایه‌گذاران طرح‌ها در پروژه‌ای سهیم هستند که با تبدیل محصولات انتهایی به فراورده‌های با ارزش افزوده بیشتر حاشیه سود بالاتری دارد.
۴- مکان‌یابی: یکی دیگر از الزامات قانونی شرط قرارگیری در نوار ساحلی ۲۰ کیلومتری جنوب کشور است. مزیت احداث پتروپالایشگاه در این مناطق دسترسی به منابع تأمین خوراک، بازارهای صادراتی و همچنین آب صنعتی مورد نیاز است که هرکدام در کاهش هزینه‌های جانبی واحد پس از بهره‌برداری تاثیر دارند.
۵- امکان دریافت تنفس خوراک فاز به فاز: در صورتی که شرکت مجری طرح، پروژه را در فازهای مختلفی طراحی کرده باشد می‌تواند پس از تأیید وزارت نفت در مورد بهره‌برداری از هر فاز، تنفس خوراک متناسب با همان فاز را دریافت نماید. با توجه به اینکه بعضی از طرح‌های پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی مانند پالایشگاه ستاره خلیج فارس در چند فاز طراحی می‌شوند، اعطای تنفس خوراک مرحله‌ای به آنها اولاً موجب تمرکز سرمایه‌گذاران بر فازهای اولیه و سرعت احداث آنها برای دریافت سریع‌تر تنفس خوراک مرحله اول می‌شود و ثانیاً می‌تواند تأمین مالی فازهای آتی را تسهیل کند.