نشست تخصصی «نقش خراسان جنوبی در منظومه سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران» با حضور ساسان شاه ویسی، دبیر کل اتاق ایران در بیرجند برگزار شد. دبیر کل اتاق ایران در این نشست، گفت: از منظر توسعه، رابطه با همسایگان کانون دیپلماسی دور ایران قرار گرفته است که اگر آن را درست استنتاج نکنیم فرصت‌ها را از دست خواهیم داد.
ساسان شاه ویسی، افزود: در مطالعات موردی، کلان و پژوهشی مبتنی بر سیاست‌های کلی ضعف‌های مختلفی برای توسعه روابط تعریف شده که عمدتاً ناشی از کارکردهای صرفاً تئوری است. ایران یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان است و در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی همیشه باید جزو ۲۰ برتر دنیا باشد اما متأسفانه گاهی به دلیل چالش‌های محیطی و شوک‌ها، دچار افتادگی‌های بعضاً عمیق و بسیط می‌شود.
دبیر کل اتاق ایران ادامه داد: اگر بتوانیم جایگاه کشورهای همسایه را به‌عنوان هدف‌های جریان جدید از روابط مبتنی بر همسایگی تعریف کنیم بهتر می‌توانیم ضعف‌های خود را تقسیم و یک خروجی واقعی و منطقی بگیریم. اقتصاد ایران با دو مؤلفه به‌شدت اثرگذار کارکردهای ژئوپلیتیک و کارکردهای ژئواکونومیک تنیده شده است.
وی با بیان اینکه اگر بخواهیم اقتصاد رقابت‌پذیر را تعریف کنیم باید اقتصاد را مردم پایه کرد، گفت: چند سال باید بگذرد تا بتوانیم اقتصاد خود را به اقتصاد ۲۰ درصد دولتی و ۸۰ درصدی بخش مردمی متمایل کنیم چون تا زمانی که این کار را نکنیم در منطقه‌ای که به‌شدت دولتی زده و سیاست‌ها مبتنی بر روابط حکمرانان است جزو ۱۰ شریک اصلی دولت‌های بزرگ نخواهیم بود.
شاه ویسی ادامه داد: متأسفانه امروز ایران در یکی از ددمنشانه‌ترین جریان‌های تحریمی و مصادره اموال قرار دارد؛ درحالی‌که کل جریان تغییرات تجاری جهانی در کشورهای پیرامون ایران حداکثر در بهترین شرایط ۵.۷ از جریان چرخه‌های تجاری جهان را اداره می‌کند.
وی افزود: صرف‌نظر از اینکه کشور ایران در هاب ژئو استراتژی انرژی جهان قرار دارد اما اگر یک سری تغییرات میدانی، روشی، دیپلماتیک و بعضاً فروگشت‌ها از برخی منفعت‌های آنی نبود، نمی‌توانستیم نرخ درآمدهای نفتی را به 35 میلیارد دلار برسانیم.
دبیر کل اتاق ایران با بیان اینکه کشور ایران یکی از معدنی‌ترین کشورهای جهان است اما نرخ سهم معدن در اقتصاد ملی و صادرات به‌شدت کم است، گفت: اگر می‌خواهیم بازار داخلی را متوجه رقابت‌پذیری منطقه کنیم بایستی بتوانیم یک سری از بسترها را برای آن فراهم کنیم.
وی با اشاره به اینکه سیاست دیپلماسی دولت سیزدهم با اولویت همسایگان است و مهم‌ترین بعد در آن بعد اقتصادی با حفظ منافع عمومی است، عنوان کرد: اگر می‌خواهیم الگوی سیاست خارجی ما مبتنی بر کارکردهای همسایگی یا سیاست همسایگی تعریف کنیم باید یک‌بار دیگر به بازیگران خود نیز نگاه کنیم.
شاه ویسی ادامه داد: هنگامی‌که از رویکردهای سنتی خارج می‌شویم و یک جریان مدرن را به روابط خود تفهیم می‌کنیم، دستگاه دیپلماسی ما سیاست متوازن را پیاده می‌کند و جریان سازی جدید به وجود می‌آید، ضرورت دارد یک سری از نگاه‌های جدید را تعریف کنیم.
وی با اشاره به اینکه باید شاخص‌هایی را مثل وضعیت جغرافیایی، قابلیت‌ها و کارکردهای اقتصادی، رویکرد نیروهای مداخله‌گر و کارساز را کنار یکدیگر ببینیم تا بتوانیم ظرفیت جدیدی مبتنی بر ادبیات جدید تعریف کنیم، افزود: بخش خصوصی و اتاق‌های بازرگانی به‌عنوان بخشی از جریان پرقدرت آمادگی دارد در قالب یک ابزار قدرتمند در بحث الگوی همسایگی در مدل معامله و مفاهمه یکی از مهم‌ترین فرایض و کارکردهای خود را برای کشور به وجود آورد.
دبیر کل اتاق ایران بیان کرد: اتاق ایران با حدود ۳۴ اتاق استانی، ۳۰ اتاق مشترک با کشورهای همسو، ۱۲ کمیته مشترک، ۵ هیئت، ۲۵۶ تشکل ملی و ۲۰ کمیسیون تخصصی و جریان بزرگی از نخبگان حوزه تجارت بنا را بر این گذاشته که در سند تقسیم‌کار ملی که برای دوره دهم تعریف شده در حوزه توسعه تجارت و ظرفیت‌سازی به‌خصوص در حوزه توسعه دیپلماسی تجاری به وظایف و تکالیف خود بیش‌ازپیش عمل کند.
وی با بیان اینکه از هرگونه بازارساز و جریان ساز برای افزایش تولید ثروت باید استقبال شود، افزود: کارکردها باید مبتنی بر پایدارسازی باشد.
شاه ویسی با اشاره به اینکه امروز جریان چرخه‌های تجارتی تولید ارزش در جهان می‌تواند شرایط برد به برد را به وجود و بسیاری از چالش‌ها را مدیریت کند، گفت: صرف‌نظر از اشتراکات ایران و افغانستان امروز ظرفیت‌های ما ظرفیت‌های پرشدت امنیتی به‌حساب می‌آید.
وی با اشاره به اهمیت تسهیل تبادلات فرهنگی و اجتماعی، افزود: باید چهره شهری خود را نسبت به شرکایی که با ما مفاهمه دارند تغییر دهیم.
وی با بیان اینکه دیپلماسی مرزی مبتنی بر دیپلماسی تجاری و اقتصادی با سیاست همسایگی یکی از مهم‌ترین کارکردها است اما بایستی ادبیات پسین و پیشین آن را بدانیم، عنوان کرد: امروزه صرف پیشنهاد و ایده دادن نمی‌تواند سازه مؤثری را شکل دهد.
قابلیت بالای خراسان جنوبی در دیپلماسی مرزی
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند نیز در این نشست اظهار کرد: استان خراسان جنوبی به‌عنوان استانی مرزی و با ۱۵۱ هزار کیلومترمربع ۹ درصد مساحت کشور را به خود اختصاص داده است.
علیرضا خامه زر با بیان اینکه خراسان جنوبی به لحاظ جغرافیایی در مسیر دو کریدور بزرگ حمل‌ونقلی و ترانزیتی شمال جنوب و کریدور شرق قرار دارد، افزود: خراسان جنوبی همچنین ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان دارد که این مهم جایگاه استان خراسان جنوبی در منظومه همسایگی را پررنگ‌تر می‌کند.
رئیس اتاق بیرجند با اشاره به اینکه استان‌های مرزی به‌عنوان پیشران توسعه و خط مقدم ارتباط با کشورهای همسایه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند، گفت: سالانه بین ۸۰۰ میلیون تا یک میلیارد دلار صادرات از خراسان جنوبی انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه طی سال‌های گذشته بین دو و نیم تا سه میلیارد دلار صادرات به کشور افغانستان داشته‌ایم، عنوان کرد: از گذشته تاکنون همواره حجم بسیار زیادی از کالاهای تجاری به کشور افغانستان ارائه شده است.
خامه زر با اشاره به اینکه در حالت خوش‌بینانه ۲۰ درصد از صادراتی که در مرزهای ما انجام می‌شوند مربوط به کالاهایی است که تشریفات اظهار آنها در گمرکات استان انجام می‌شود، بیان کرد: خراسان جنوبی خدمات دالان به تمام نقاط کشور در حوزه کشور افغانستان است.
وی با بیان اینکه سهمی که برای خراسان جنوبی در تجارت با افغانستان تعریف شده است ۳۵ درصد به لحاظ ارزشی و بیش از ۵۰ درصد به لحاظ وزنی است، اظهار داشت: مجتمع مرزی ماهیرود مشتمل بر گمرک مرزی، پایانه مرزی، منطقه ویژه اقتصادی و بازارچه مرزی خدمات صادراتی بسیار بالایی را به سایر نقاط استان و کشور ارائه می‌کند.
رئیس اتاق بیرجند با اشاره به اینکه کشور افغانستان با جمعیتی بالغ‌بر ۴۰ میلیون نفر اشتراکات فرهنگی، زبانی و مذهبی زیادی با کشور ایران دارد و به دلیل مهاجرت‌های بسیار زیادی که افغان‌ها به کشور ایران داشتند بازار بسیار استراتژیکی برای کالاهای ایران محسوب می‌شود، افزود: سالانه حدود ۹ میلیارد دلار صادرات افغانستان به ایران است که در این زمینه تاکنون کشور ایران مقام اول صادرات به کشور افغانستان را داشته اما متأسفانه به دلایلی این سهم در حال کاهش است.
وی با بیان اینکه نفوذ اقتصادی در حقیقت به معنای نفوذ سیاسی و فرهنگی است، گفت: تجارت و ارتباطات دوطرفه ایران و افغانستان باید تقویت شود.
خامه زر با اشاره به اینکه طی یک ماه گذشته در بحث توسعه کریدور شرق جلسه‌ای در چابهار برگزار و سه نفر از مقامات استان در این شورا حضور داشتند، عنوان کرد: خراسان جنوبی به‌عنوان استان میانی کریدور نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند.
وی با بیان اینکه خراسان جنوبی در حوزه تجارت جهانی سه قلم کالای استراتژیک و راهبردی را دارد، اظهار داشت: این استان خاستگاه زعفران است و به لحاظ کیفی مقام اول جهان را دارد.
رئیس اتاق بیرجند با اشاره به اینکه خراسان جنوبی در بسیاری از حوزه‌های معدنی در سطح جهان و کشور شاخص است، بیان کرد: این استان با ۵ اثر ثبت جهانی از استان‌های شاخص در حوزه گردشگری نیز به شمار می‌رود.
وی افزود: باوجود تمام مشکلات موجود، تعهدات ارزی به یک معضل بزرگ در حوزه صادرات استان تبدیل شده است.
خامه زر با بیان اینکه با روی کار آمدن طالبان در افغانستان پول‌های زیادی سرگردان ماند که به دلیل قوانین سرمایه‌گذاری نتوانستیم از این فرصت‌ها استفاده کنیم، گفت: قوانین دست‌وپا گیر جهت موازنه تجاری باید مورد بررسی قرار گیرد.
وی ادامه داد: عمده واردات افغانستان محصولات کشاورزی است که به دلیل قوانین دست‌وپاگیر نمی‌توانیم بسیاری از آنها را وارد کنیم.