قانون مالیات ارزش افزوده در سال ۱۳۸۷ به صورت آزمایشی تصویب و هر ساله در بودجه تمدید شد تا اینکه برای بودجه سال گذشته این قانون تا مهرماه آن سال اعتبار داشت اما در آبان ماه سال ۱۳۹۹ تا زمان تصویب و لازم‌الاجرا شدن لایحه اصلاح و دائمی شدن این قانون، توسط مجلس شورای اسلامی به مدت یک سال تمدید شد.
پس از این قانون دائمی مالیات ارزش افزوده در اوایل خرداد سال جاری تصویب و در تیرماه نیز به رئیس‌جمهور ابلاغ شد که طبق اعلام سازمان امور مالیاتی این قانون از امروز اجرا می‌شود.
معافیت مالیاتی قند و شکر حذف شد
قانون جدید، تغییرات قابل ملاحظه‌ای داشته که عمده این تغییرات در زمینه حذف معافیت‌های مالیاتی است که طبق آن، از امروز معافیت مالیاتی قند و شکر حذف می‌شود و طبق ابلاغیه انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر ایران، در این زمینه تولیدکنندگان باید از امروز نسبت به وصول ۹ درصد بهای شکر در هر فروش اقدام و در موعد مقرر به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کنند.
علاوه بر این واردات کالاهای موضوع جزهای (۱)، (۳) و (۵) بند «الف» این ماده مشمول معافیت نبوده و مالیات و عوارض با نرخ ۹ درصد در مبادی گمرکی به آن تعلق می‌گیرد.
البته عرضه این کالاها در داخل کشور نیز مانند عرضه کالاهای مشابه داخلی از پرداخت مالیات و عوارض معاف است.
مالیات بر سود و اجرت طلا و جواهر
همچنین در این قانون،عرضه‌کنندگان کالا و خدمات طلا، جواهر و پلاتین باید فقط برای اجرت ساخت، حق‌العمل و سود فروشنده کالاهای موضوع این بند، ۹ درصد مالیات ارزش افزوده از مشتریان بگیرند.
این در حالی است که پیش از این ۹ درصد مالیات ارزش افزوده از کل فاکتور خرید طلا دریافت می‌شد.
الزام شرکت‌های هواپیمایی به پرداخت ۹ درصد مالیات
از سوی دیگر شرکت‌های هواپیمایی در قانون جدید ملزم به پرداخت ۹ درصد مالیات ارزش افزوده هستند که پیش از این آنها باید ۵ درصد عوارض می‌پرداختند و طبق اعلام معاون سازمان امور مالیاتی، برآیند این اعمال نرخ ۹ درصدی مالیات بر ارزش افزوده قطعا بیشتر از ۵ درصد عوارض در قانون سابق نیست و شرکت‌های هواپیمایی نباید افزایش قیمت بلیت از این بابت داشته باشند.
البته معاون سازمان امور مالیاتی می‌گوید که در قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده اقلام مصرفی خانوار چون بیمه‌های عمر، زندگی، درمان و غیره خدمات ورزشی با اخذ مجوز از مراجع ذی‌صلاح، آب برای مصارف کشاورزی، بیمه محصولات کشاورزی، هتل‌های سه ستاره و پایین‌تر، مهمانپذیرها به معافیت‌ها افزوده شده و برنج، لبنیات، ماست، روغن و غیره در صورت تولید داخل از پرداخت مالیات معاف هستند.
کاهش درآمدهای دولت در قانون جدید
طبق قانون مالیات ارزش افزوده، سهم دولت از درآمدهای این محل به نفع شهرداری‌ها کاهش پیدا کرده است، زیرا در قانون مالیات ارزش افزوده مصوب سال ۱۳۸۷ از نرخ ۹ درصدی این مالیات ۶ درصد سهم دولت و ۳ درصد سهم شهرداری‌ها بود اما در قانون جدید، سهم دولت یک درصد کاهش پیدا می‌کند و به سهم شهرداری‌ها افزوده می‌شود.
استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرکنندگان و تولیدکنندگان از موضوعات حائز اهمیت در قانون مالیات بر ارزش افزوده است که همواره فعالان اقتصادی از تاخیر در استرداد این مالیات گله داشتند که در قانون جدید، استرداد علی‌الحساب مالیات بر ارزش افزوده فعالان اقتصادی قبل از رسیدگی مالیاتی دیده شده است تا این روند تسهیل شود و امکان استرداد مالیات بر ارزش افزوده ماشین‌آلات تولید نیز در نظر گرفته شده است.
الزام تولیدکنندگان به درج برچسب معاف از مالیات بر کالاها
از سوی دیگر از امروز برای اتحادیه‌ها و کارفرمایان صنفی درج برچسب معاف از مالیات ارزش‌افزوده بر کالاهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده الزامی است و صنوف در صورت دریافت مالیات از کالاهای معاف باید دو برابر مالیات و عوارض دریافتی جریمه پرداخت کنند.
چه کالاهایی از مالیات ارزش افزوده معاف هستند؟
بر اساس بند «الف» ماده (۹) قانون مالیات بر ارزش افزوده، محصولات کشاورزی فرآوری نشده، دام زنده و خوراک آن، بذر- نشاء- سم- کود، آب مصارف کشاورزی، شیر- پنیر- ماست، آرد و نان، انواع گوشت برنج- حبوبات- سویا، انواع روغن خوراکی، شیر خشک، تخم مرغ نطفه دار، خمیر کاغذ و کاغذ باطله، دفتر تحریر، کاغذ چاپ، تحریر و روزنامه، کتاب، روزنامه، نشریه، فرش دستباف و مواد اولیه آن، صنایع دستی انواع دارو و واکسن انسانی و دامی و غیره از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.
همچنین، کالاهای موضوع جزء ۳ ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز شامل بذر، نشاء، نهال، سم و کود و جزء (۵) کالاهای زیر است:
۱-۵ -شیر، پنیر و ماست
۲-۵ -تخم ماکیان
۳-۵-آرد و نان
۴-۵ -انواع گوشت و فرآورده های گوشتی مطابق با فهرستی که هر سال وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا پایان دی ماه برای اجرا در سال بعد به این سازمان ارسال می‌کند.
۵-۵ -برنج، حبوبات، سویا و پروتئین سویا
۶-۵ -انواع روغن‌های خوراکی، اعم از گیاهی و حیوانی
۷-۵ -شیر خشک مخصوص تغذیه کودکان
۸-۵-تخم مرغ نطفه دار و تبدیل آن به جوجه یک روزه