اختلال در صادرات سیب‌زمینی با برخی تصمیمات خلق‌الساعه و ایجاد مشکلات جدی برای تولیدکنندگان این محصول در دستور کار کارگروه شورای گفت‌وگو قرار گرفت. به گفته دبیر انجمن سیب‌زمینی ایران متوسط تولید سالانه این محصول در کشور حدود 5.5 میلیون تن و متوسط صادرات آن 600 هزار تن است. اما ابلاغ این تغییرات خلق‌الساعه باعث متضرر شدن صادرکنندگان و تولیدکنندگان محصول سیب‌زمینی در نقاط مختلف کشور شده است. در واقع بعد از چند تصمیم مختلف در آبان و آذر امسال در نهایت در تاریخ 27 دی‌ماه، دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت، افزایش عوارض صادراتی سیب‌زمینی از 12 درصد به 70 درصد قیمت پایه صادراتی تا پایان امسال را به گمرک ابلاغ کرد.
بر همین اساس دبیرخانه شورای گفت‌وگو معتقد است در این تصمیم‌گیری‌ها، مواد 24،3،2 و 30 الحاقی قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار، رعایت نشده و از بخش خصوصی و به طور خاص انجمن ملی سیب‌زمینی ایران و فعالان اقتصادی این حوزه مشورت و نظرخواهی صورت نگرفته است.
آن‌طور که نمایندگان انجمن سیب‌زمینی ایران در این جلسه بیان کردند، صادرکنندگان این محصول با احتساب 12 درصد عوارض صادراتی سیب‌زمینی را خریداری کرده و متعهد به ارسال محموله به کشور خریدار شده‌اند، اما به یک‌باره و بدون اطلاع‌رسانی قبلی در مرز مبادی گمرکی با تصمیم جدید درباره عوارض 70 درصدی صادراتی سیب‌زمینی مواجه شده‌اند که این موضوع مشکلات و هزینه‌های زیادی را برای صادرکنندگان ایجاد کرده است.
به گفته نمایندگان حاضر از این انجمن در کارگروه شورای گفت‌وگو، حتی بیشتر محموله‌ها، ارسال نشده است و از مرز برگشت خورده‌اند. بدین ترتیب اعتبار و بازار صادرکنندگان از بین رفته و هیچ برنامه و راهکاری هم برای جبران این خسارات در این بخشنامه توسط دستگاه‌های مربوط اعلام نشده است. علاوه بر این تولیدکنندگان این محصول به خصوص در جیرفت و گرگان هم با توجه به اضطراب کاهش قیمت و متضرر شدن، دچار تردید و سردرگمی در روند تولید خود شده‌اند.
نماینده انجمن سیب‌زمینی ایران در این جلسه از اعلام آمادگی این انجمن برای هرگونه همکاری با وزارت جهاد کشاورزی در زمینه تولید، توزیع و صادرات سیب‌زمینی و حتی الگوی کشت این محصول خبر داد و گفت: این انجمن می‌تواند مکان‌های مشخصی به تولیدکننده‌های سیب‌زمینی اختصاص دهد تا این محصول با قیمت مناسب برای مصرف‌کننده و تولیدکننده عرضه شود.
علاوه بر این نماینده این انجمن پیشنهاد کرد برای جلوگیر یاز پوسیدگی و جوانه زدن و غیرقابل استفاده شدن سیب‌زمینی‌هایی که در انبارها مانده‌اند، عوارض 70 درصد حذف و سیب‌زمینی‌های انباری صادر شوند.
نماینده وزارت جهاد کشاورزی هم گفت: متأسفانه قیمت محصولات جالیزی به شدت بالاست و ما برای کنترل قیمت‌ها و تنظیم بازار داخلی جلساتی را برگزار کردیم و چاره‌ای جز تعیین عوارض صادراتی نداشتیم. اما برای رسیدگی به مشکلات تولیدکنندگان و صادرکنندگان سیب‌زمینی، دفتر توسعه صادرات وزارتخانه با حضور انجمن سیب‌زمینی جلسه‌ای را به زودی برگزار خواهند کرد تا نظرات انجمن لحاظ شود.
نماینده گمرک معتقد بود: تغییر ناگهانی عوارض صادراتی، صادرکننده را متضرر می‌کند. دفتر مقررات مهلت ابلاغ را 3 روزه در نظر گرفته است که برای صادرکننده مناسب نیست. حداقل باید مهلت 10 روزه در نظر گرفته شود.
نماینده نظام مهندسی کشاورزی نیز در جلسه پیشنهاد کرد با استفاده از این تجربه که هر زمان کار را به انجمن‌ها و تشکل‌های مربوطه واگذار کردیم موفق بوده‌ایم در این مورد هم مسئولیت توزیع و تجارت سیب‌زمینی و همه موارد مربوط به آن به تشکل‌های معتبر و انجمن واگذار شود.
محمد اسکندری مدیر دبیرخانه کارگروه شورای گفت‌وگو در جمع‌بندی این جلسه با بیان اینکه دستگاه مجری به ویژه وزارت صمت به عنوان نهاد اصلی حمایت‌کننده از تولید باید برخی موارد حقوقی و قانونی از جمله اجرای مواد 2 و 3 و 24 و 30 قانون بهبود را متذکر شود.
او با تأکید بر اینکه از مشورت ناپذیری وزارت جهاد و پاسخگو نبودن این وزارتخانه گله‌مند هستیم ادامه داد: مواد 2 و 3 مشورت پذیری و مواد 24 و 30 اعلام از قبل تغییر رویه را مورد تأکید قرار داده‌اند.
اسکندری گفت: بخشی از دست‌اندرکاران صادرات سیب‌زمینی الآن دچار خسارت شده‌اند. جبران خسارت و پیگیری مستثنی شدن آن‌ها از این دستورالعمل را در شورای گفت‌وگو دنبال خواهیم کرد.
او با بیان اینکه باید برای سیب‌زمینی‌های انبار شده قبل از خراب شدن آن‌ها سازوکاری مشخص شود افزود: دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌های خود باید از ظرفیت مرکز مطالعات آب اتاق ایران و سازمان نظام مهندسی کشاورزی به شکل کنسرسیومی استفاده کنند. این هم قانونی است و هم مبتنی بر نگاه علمی است.
اسکندری همچنین تأکید کرد: تغییر مقررات و رویه‌ها حداقل 10 روز قبل از اجرا باید اعلام شوند تا فرصتی برای برنامه ریزی و تصمیم‌گیری به فعال اقتصادی داده شود.
او همچنین پیشنهاد کرد: انجمن سیب‌زمینی با همکاری سازمان نظام مهندسی و مرکز مطالعات کشاورزی چارچوبی برای یک برنامه ریزی دقیق برای تولید، توزیع و فراوری سیب‌زمینی با وزارت جهاد در سال 1402 انجام دهند تا کمتر شاهد مشکلاتی از این دست باشیم.