وضعیت بدهی برای کشورهای فقیر که در آن‌ها ذخایر بدهی خارجی با سریع‌ترین سرعت در مقایسه با سایر کشورهای کم‌درآمد افزایش‌یافته است، رو به وخامت گذاشته است.
انباشت بدهی در این کشورها به حدی افزایش‌یافته است که بیش از ۶۰ درصد از کشورهای واجد شرایط دریافت وام از انجمن توسعه بین‌الملل (IDA) در سال ۲۰۲۳ در معرض خطر بالای مشکلات بدهی قرار گرفتند. طبق گزارش بدهی بین‌المللی ۲۰۲۳ بانک جهانی، ذخایر بدهی خارجی برای کشورهای با درآمد پایین و متوسط به میزان ۳٫۴ درصد از ۹٫۳ هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ۹ هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ کاهش یافت.
چین، بزرگ‌ترین طلبکار دوجانبه کشورهای کم‌درآمد و متوسط
چین یکی از سریع‌ترین اقتصادهای در حال رشد در ۲ دهه گذشته بوده است و میانگین رشد درآمد ناخالص ملی سالانه آن به‌طور متوسط بیش از ۱۳ درصد بوده است. چین از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲ تقریباً ۴۰ درصد از کل ورودی‌های مالی خالص به کشورهای با درآمد پایین و متوسط را دریافت کرده است. مجموع ورودی‌های خالص مالی از اعتباردهندگان خارجی به چین در این دوره بالغ‌بر ۴ هزار میلیارد دلار بوده است.
براساس داده‌های بانک جهانی، اصلی‌ترین کشورهایی که بدهی بالایی به چین دارند ازاین‌قرارند:
پاکستان : ۲۶٫۶ میلیارد دلار
پاکستان بزرگ‌ترین حجم بدهی را به چین دارد و کل بدهی خارجی این کشور آسیای جنوبی به چین برابر ۲۶٫۶ میلیارد دلار است. پاکستان همچنین یکی بدهکار جهانی بزرگ است و مجموع بدهی‌های خارجی این کشور بالغ‌بر ۱۲۵ میلیارد دلار است. نکته قابل‌توجه این است که دولت پاکستان برای رهایی از این بار همچنان به دریافت وام از پکن چشم دوخته است و همین موضوع توجه با به پدیده دیپلماسی تله بدهی که پکن متهم به اجرای آن در آسیا و آفریقا است جلب می‌کند.
آنگولا: ۲۰٫۹۸ میلیارد دلار
این کشور جنوب غربی آفریقا در رتبه دوم فهرست کشورهایی با بیشترین بدهی به چین قرار دارد. این کشور درمجموع بالغ‌بر ۲۰٫۹۸ میلیارد دلار به‌عنوان بدهی خارجی به چین بدهکار است و به‌تازگی با چین بر سر پرداخت اقساط ماهانه کمتر، ماهانه ۲۰۰ میلیون دلار کمتر، به توافق رسیده است. مجموع بدهی خارجی آنگولا بیش از ۶۷ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
سریلانکا: ۸٫۸۴ میلیارد دلار
سریلانکا بیش از ۵۷ .میلیارد دلار بدهی خارجی دارد که بخش بسیار بزرگی از این مبلغ را به چین بدهکار است. این کشور که این در نقطه‌ای استراتژیک در تقاطع مسیرهای دریایی اقیانوس هند واقع‌شده است، درمجموع در حدود ۸٫۸۴ میلیارد دلار به چین بدهکار است و از سال گذشته برای مدیریت بازپرداخت این بدهی با بانک‌های چینی توافقاتی را به امضا رسانده است.
اتیوپی: ۶٫۸۲ میلیارد دلار
اتیوپی چهارمین بدهکار بزرگ به چین است. این کشور محصور در خشکی در آفریقا براساس داده‌های بانک جهانی بالغ‌بر ۶٫۸۲ میلیارد دلار به چین بدهکار است. وام‌های چینی حدود نیمی از بدهی خارجی 28 میلیارد دلاری اتیوپی در ۲۵ سال گذشته را تشکیل می‌دهد. از سال ۲۰۰۰، اتیوپی ۱۳٫۷ میلیارد دلار از چین برای ساخت جاده‌ها، راه‌آهن، سیستم‌های آبی و زیرساخت‌های مخابراتی و غیره وام گرفته و اکنون توانایی بازپرداخت آن را ندارد.
کنیا: ۶٫۶۹ میلیارد دلار
طبق آمار وزارت خزانه‌داری کنیا و همچنین داده‌های بانک جهانی، این کشور تا مارس ۲۰۲۳ بالغ‌بر ۶٫۶ میلیارد دلار به چین بدهکار بوده است و وام‌های چینی تقریباً ۶۴ درصد از موجودی فعلی بدهی خارجی دوجانبه کنیا و تنها ۱۷ درصد از کل بدهی عمومی خارجی این کشور را تشکیل می‌دهند.
زامبیا: ۶٫۰۸ میلیارد دلار
این کشور، ششمین بدهکار بزرگ چین است که بیش از ۶ .میلیارد دلار به چین بدهکار است. این کشور به‌تازگی برای بازسازی بدهی خود با چین که بزرگ‌ترین طلبکار زامبیا به شمار می‌رود، به توافق رسیده است. مجموع بدهی خارجی این کشور تا سال گذشته بالغ‌بر ۱۳ میلیارد دلار بوده است.
بنگلادش: ۶٫۰۵ میلیارد دلار
بنگلادش، دیگر کشور آسیای جنوبی، هفتمین بدهکار بزرگ به چین است. این کشور تقریباً ۶٫۰۵ میلیارد دلار به‌عنوان کل بدهی خارجی به چین بدهکار است. ماه گذشته بدهی خارجی بنگلادش برای اولین بار از مرز ۱۰۰ میلیارد دلار عبور کرد که نشان‌دهنده آینده چالش‌برانگیز در میان کمبود منابع ارزی در این کشور است. براساس آخرین داده‌های بانک مرکزی بنگلادش، در پایان سال ۲۰۲۳، کل بدهی خارجی این کشور به ۱۰۰٫۶ میلیارد دلار رسید که نسبت به ۹۶٫۵ میلیارد دلار بدهی در سال گذشته افزایش‌یافته است.
لائوس: ۵٫۲۵ میلیارد دلار
این کشور آسیای جنوب شرقی در رتبه هشتم بزرگ‌ترین بدهکاران چین قرار دارد. کل بدهی خارجی این کشور به چین ۵٫۲۵ میلیارد دلار است. مجموع بدهی خارجی لائوس بالغ‌بر ۱۸ میلیارد دلار است. دولت لائوس در حال مذاکره برای بازسازی بدهی خود به چین است و اخیراً پرداخت بدهی ۱٫۲ میلیارد دلاری را به تعویق انداخته است.
مصر: ۵٫۲۱ میلیارد دلار
از بیش از 164 میلیارد دلار بدهی خارجی مصر، بالغ‌بر ۵ .میلیارد دلار آن به چین تعلق دارد. مصر، کشوری با جمعیت ۱۰۵ .میلیون نفری، در حال حاضر با یک بحران بدهی تاریخی مواجه است. اقتصاددانان بلومبرگ سال گذشته مصر را ازنظر آسیب‌پذیری نسبت به ناتوانی در بازپرداخت بدهی‌های خود، پس از اوکراین در رتبه دوم جهان قراردادند.
نیجریه: ۵٫۱۶ میلیارد دلار
نیجریه یک کشور غرب آفریقا است که تا سال ۲۰۲۲ مجموعاً ۴٫۲۹ میلیارد دلار بدهی خارجی به چین داشت. اما سال گذشته داده‌های جدید منتشرشده توسط دفتر مدیریت بدهی نیجریه (DMO)، تعهدات بدهی نیجریه به چین در نیمه دوم سال را تقریباً نیم میلیارد دلار افزایش داد و به ۵٫۱۶ میلیارد دلار رساند. چین تا حد زیادی بزرگ‌ترین طلبکار دوجانبه نیجریه است، اما سهم این کشور از کل بدهی عمومی ۶۸ میلیارد دلاری نیجریه هنوز نسبتاً کوچک و کمتر از ۷ درصد است.