مدیر کل برنامه ریزی و بودجه شرکت ساخت با بیان اینکه پرداخت بودجه نقدی سال جاری نسبت به سال گذشته نزدیک به 1000 میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است، گفت: بخش عمده‌ای از بدهی به پیمانکاران از طریق اسناد خزانه پرداخت شده و در حال حاضر 2600 میلیار تومان از بدهی‌ها باقی مانده است.
از عمرانی‌ترین معاونت‌های وزارت راه و شهرسازی؛ شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل است که در حال حاضر به طور همزمان 112 پروژه ریلی، راهی، آزادراهی و... در دست اجرا دارد. پروژه آزادراه تهران- شمال، آزادراه اصفهان- شیراز، آزادراه منجیل- رودبار، آزادراه حرم تا حرم، آزادراه کنار گذر جنوبی تهران، راه آهن همدان، پروژه راه آهن چابهار، راه آهن قزوین – رشت، ساخت و تکمیل کریدور شماره 10، ساخت راه آهن غرب کشور تنها بخشی از پروژه‌های شرکت ساخت است که برخی از این پروژه‌ها به پیشرفت فیزیکی قابل توجه و به مراحل نهایی برای بهره برداری رسیده است.
حال اینکه مهم‌ترین مانع پیش روی اجرای این پروژه‌ها، موضوع تأمین مالی است که با توجه به شرایط اقتصادی دولت ناشی از کاهش درآمدهای نفتی، مشکلاتی در این زمینه به وجود آمده است. «جعفر سفیدیان» مدیر کل برنامه ریزی و بودجه شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل می‌گوید: در سال گذشته حدود ۱۳۰۰ میلیارد تومان تخصیص نقدی داشتیم اما در سال جاری تا کنون میزان تخصیص نقدی در حدود ۳۷۳ میلیارد تومان بوده است.
به گفته وی, از ابتدای سال ۱۳۹۵ تاکنون معادل ۳۷۳ میلیارد تومان تخصیص نقدی برای تملک اراضی واقع در مسیر اجرای طرحهای عمرانی و حدود ۲۳۴۶ میلیارد تومان اسناد خزانه اسلامی برای پرداخت مطالبات پیمانکاران ابلاغ شده است. از سوی دیگر ۲۴۶۷ میلیارد تومان اوراق مشارکت به منظور اجرای طرحهای انتفاعی ابلاغ شده که در مجموع ارقام ابلاغی معادل ۵۱۸۶ میلیارد تومان است. البته خوشبختانه بودجه سال آینده شرکت ساخت با هدف تقویت بخش ریلی چیزی حدود 1000 میلیارد تومان افزایش می‌یابد.
یکی دیگر از مشکلات این بخش انباشت بدهی‌ها به پیمانکاران از سال‌های گذشته است که برای پرداخت این رقم بدهی‌ها نیاز به اسناد خزانه اسلامی است که طبق گفته سفیدیان از همین طریق بخش عمده‌ای از این بدهی‌ها پرداخت شده است.
مدیرکل برنامه ریزی و بودجه شرکت ساخت در این گفت وگو به جزییات پروژه‌های عمرانی در دست ساخت این شرکت پرداخته و همچنین درباره میزان تخصیص بودجه نقدی، انتشار اسناد خزانه اسلامی و اوراق مشارکت و همچنین درباره اولویت بندی پیمانکاران برای پرداخت بدهی‌هایشان توضیح داده است.
در حال حاضر پروژه‌های در دست اجرای شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل چه تعداد است و برای اجرای این پروژه‌ها چه بودجه‌ای را در اختیار دارید؟
در قانون بودجه سال ۱۳۹۵ تعداد ۱۱۲ طرح تملک دارایی‌های سرمایه‌ای برای شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور تعریف شده است. از این تعداد، ۶۱ طرح مربوط به احداث راه اصلی و بزرگراه، ۳۰ طرح مربوط به احداث راه‌آهن و ۲۱ طرح مربوط به احداث آزادراه است که اعتبار مصوب آنها در قانون بودجه سال جاری به ترتیب معادل ۱۵۲۵ میلیارد تومان، ۱۲۹۰ میلیارد تومان و ۴۲۰ میلیارد تومان لحاظ شده است. بنابراین جمع کل اعتبار مصوب قانون بودجه سال جاری برای ۱۱۲ طرح مذکور معادل ۳۲۳۵ میلیارد تومان است.
از ابتدای سال ۱۳۹۵ تاکنون معادل ۳۷۳ میلیارد تومان تخصیص نقدی برای تملک اراضی واقع در مسیر اجرای طرحهای عمرانی و حدود ۲۳۴۶ میلیارد تومان اسناد خزانه اسلامی برای پرداخت مطالبات پیمانکاران ابلاغ شده است. از سوی دیگر ۲۴۶۷ میلیارد تومان اوراق مشارکت به منظور اجرای طرحهای انتفاعی ابلاغ شده که در مجموع ارقام ابلاغی معادل ۵۱۸۶ میلیارد تومان است. همچنین از محل بند (ز) تبصره (۵) قانون بودجه سال جاری هم معادل ۴۱ میلیارد تومان اسناد خزانه اسلامی ابلاغ شده که خوشبختانه تمام این رقم محقق شده است.
این ارقام نسبت به سال گذشته چه تغییری داشته‌اند؟ آیا روند تحقق بودجه صعودی بوده است؟
در سال گذشته از مجموع ۶۵۲۳ میلیارد تومان بودجه ابلاغی، معادل ۴۲۳۰ میلیارد تومان منابع جذب شد اما در سال گذشته میزان تخصیص نقدی نسبت به سال جاری در سطح بالاتری قرار داشت. در سال گذشته حدود ۱۳۰۰ میلیارد تومان تخصیص نقدی داشتیم اما در سال جاری تا کنون میزان تخصیص نقدی در حدود ۳۷۳ میلیارد تومان بوده است که امیدواریم تا پایان سال جاری این میزان افزایش یابد.
چقدر از این رقم به پرداخت بدهی پیمانکاران اختصاص می‌یابد؟
در ابتدای سال با تخصیص منابع از سوی سازمان برنامه وبودجه، بخش عمده‌ای از بدهی شرکت ساخت به پیمانکاران پرداخت شد. در حال حاضر میزان بدهی شرکت به پیمانکاران در حدود ۲۶۰۰ میلیارد تومان است، هرچند این رقم در حال نوسان است، چرا که متناسب با ارائه صورت وضعیت توسط پیمانکاران، پرداخت به آنها صورت می‌گیرد.
میزان رشد اعتبارات پیش بینی شده در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ برای اجرای طرحهای عمرانی شرکت ساخت چقدر است؟
در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ به رغم کاهش اعتبارات طرحهای جاده‌ای، بخش احداث طرحهای ریلی رشد قابل قبولی داشت. در سال ۱۳۹۵ اعتبار مصوب شرکت در بخش طرحهای عمرانی معادل ۳۲۳۵ میلیارد تومان بود که برای سال آینده رشدی در حدود 1000 میلیارد تومان داشته و معادل ۴۲۷۰ میلیارد تومان در لایحه لحاظ شده است که این مقدار رشد همان‌گونه که قبلاً ذکر شد در بخش طرحهای ریلی بوده است، چرا که سیاست دولت در حال حاضر تقویت بخش حمل و نقل ریلی به منظور کاهش تلفات جاده‌ای و انتقال حمل بار و مسافر از بخش جاده‌ای به بخش ریلی است. لازم به ذکر است از مجموع اعتبارات فصل حمل و نقل در قانون بودجه سال جاری، ۴۸ درصد به این شرکت اختصاص دارد.
در سال جاری سهم طرحهای جاده‌ای و ریلی از مجموع طرحهای عمرانی مورد تعهد شرکت ساخت، چه میزان است؟
از مجموع ۱۱۲ طرح مصوب (انواع راه و راه‌آهن و آزادراه) مندرج در پیوست شماره یک قانون بودجه به طول ۳۳ هزار کیلومتر، ۳۰ طرح متعلق به بخش ریلی به طول ۹۱۳۴ کیلومتر (شامل روسازی و زیرسازی و ایستگاه‌ها)، ۲۱ طرح متعلق به بخش آزادراهی به طول ۳۵۲۶ کیلومتر و ۶۱ طرح متعلق به بخش احداث راه و بزرگراه به طول ۱۸۴۷۰ کیلومتر می‌باشد که از مجموع ۳۳ هزار کیلومتر کل طول طرحهای مصوب، در حال حاضر معادل ۱۰.۱۲۳ کیلومتر در دست اجرا است.
در سال گذشته حدود ۵۹۰ کیلومتر راه و بزرگراه، ۲۸ کیلومتر آزادراه و ۱۷۵ کیلومتر راه‌آهن به بهره‌برداری رسیده است. امسال هم تاکنون، ۶۷۱ کیلومتر راه و بزرگراه ساخته شده و ۹۹ کیلومتر از طرحهای ریلی موجود در سطح روسازی ریل‌گذاری شده است.
از بین این پروژه‌ها کدام پروژه از بیشترین اعتبارات برخوردار است؟
نمی‌توان پروژه‌ها را با چنین معیاری دسته‌بندی کرد. برخی از طرحهای ریلی به دلیل اهمیت ترانزیتی آن در اولویت قرار می‌گیرند و از اعتبارات بیشتری برخوردار می‌شوند و بخشی دیگر از طرح‌ها نیز دارای ابنیه‌ها و تونل‌ها و تاسیسات زیادی هستند که هزینه کار را افزایش می‌دهد. بعنوان مثال راه آهن چابهار– زاهدان به طول ۶۳۰ کیلومتر، یا راه‌آهن قزوین– رشت به دلیل اتصال به بنادرکشور از نظر دولت در اولویت قرار دارد. بنابراین این طرح‌ها به نسبت از اهمیت بیشتری برخوردار هستند.
چه تعداد طرح برای اتصال به شبکه ترانزیتی کشورهای همسایه در دست اجرا داریم؟
اولین طرحی که در اولویت دولت قرار دارد راه‌آهن غرب کشور است، که به کشور عراق متصل می‌شود. راه‌آهن تهران- همدان– سنندج به دلیل اتصال به مرز سلیمانیه، راه آهن چابهار- زاهدان به دلیل توسعه بندر چابهار و اتصال آن به شبکه سراسری ریلی و راه‌آهن شیراز – بوشهر- عسلویه به دلیل تکمیل شبکه ریلی شمال به جنوب کشور و امکان حمل و نقل سریع بار و مسافر از شمال به جنوب، در اولویت قرار دارند. البته منابع مالی عمومی موجود پاسخ‌گوی هزینه‌های مورد نیاز احداث این پروژه‌ها در موعد مقرر نیست اما دولت به دلیل مزیت اقتصادی و اجتماعی طرحهای مذکور، اجرای آنها را در اولویت قرار داده است.
طبق گفته شما میزان بودجه نقدی شرکت ساخت در سال گذشته ۱۳۰۰ میلیارد تومان بوده که امسال این رقم تا کنون به ۳۶۵ میلیارد تومان تقلیل یافته است. دلیل این اختلاف رقم قابل توجه چیست؟
سیاست پولی و مالی دولت در سال جاری بر این بوده است که جهت کنترل تورم و مهار نقدینگی، از تخصیص نقدی حتی المقدور اجتناب کند و بیشتر از ابزارهای مالی اسلامی مانند اوراق مشارکت، اسناد خزانه اسلامی و ... جهت تأمین منابع مالی مورد نیاز پروژه‌ها استفاده کند.
با توجه به نرخ تنزیل بالای ۱۰ درصد موجود در بازار سرمایه برای تبدیل اسناد خزانه اسلامی به پول نقد، آیا پیمانکاران از دریافت اسناد در قبال مطالباتشان استقبال می‌کنند؟
با توجه به تازگی موضوع استفاده از ابزارهای مالی نوین جهت پرداخت مطالبات پیمانکاران، در ابتدا استقبال پیمانکاران از این ابزارها در سطح پایین‌تری قرار داشت، لیکن به مرور این ابزارها جای خود را در اقتصاد باز کرده‌اند. در سال گذشته از ۲۰۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت ابلاغ شده به شرکت ساخت، معادل ۱۸۵۰ میلیارد تومان آن به پیمانکاران تخصیص داده شدکه نشان دهنده عملکردی مطلوب در این حوزه است. همچنین در همان سال معادل ۱۰۰ درصد مبلغ ۷۰۰ میلیارد تومان اسناد خزانه اسلامی ابلاغ شده جذب شد. البته ماهیت قانونی اسنادخزانه اسلامی با اوراق مشارکت متفاوت است.
ارجحیت پیمانکاران با دریافت اسناد خزانه اسلامی است یا اوراق مشارکت؟
هرکدام این اوراق ویژگی‌ها و مزیت‌های خود را دارند. اوراق مشارکت تنها به طرحهای انتفاعی مانند آزادراه‌ها اختصاص می‌یابد اما اسناد خزانه اسلامی را به تمامی طرح‌ها می‌توان تخصیص داد. ولی اسناد خزانه اسلامی به دلیل قدرت نقدشوندگی بالاتر، بیشتر از اوراق مشارکت مورد استقبال قرار می‌گیرند.
اولویت بندی پیمانکاران برای دریافت اسناد خزانه اسلامی و وصول بدهی‌ها بر چه اساسی است؟
حجم مطالبات پیمانکاران، میزان پیشرفت فیزیکی طرح و میزان فعالیت پیمانکاران از جمله عوامل مؤثر در تعیین اولویت اختصاص منابع هستند که این اولویت بندی‌ها با هماهنگی و هم‌فکری همکاران سازمان برنامه و بودجه صورت می‌گیرد.
سال گذشته شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل در بین دستگاه‌های اجرایی در شاخص اختصاصی جذب منابع رتبه اول را کسب کرد. علیرغم این که مجموع اعتبار مصوب طرحهای شرکت ساخت در پیوست شماره یک قانون بودجه معادل ۲۷۰۰ میلیارد تومان بود، این شرکت توانسته است با احصای ظرفیت‌های پیش‌بینی شده در قانون بودجه از قبیل اوراق مشارکت و اسناد خزانه اسلامی و ...، معادل ۴۲۰۰ میلیارد تومان منابع جذب کند و امسال هم تاکنون رقم قابل ملاحظه‌ای علاوه بر اعتبار نقدی تخصیص داده شده است.
اتفاق خوبی که در حال جریان است این است که به استناد ماده ۶ قانون رفع موانع تولید قرار است بدهی شرکت به بانک‌ها به سرفصل بدهی دولت منتقل شود که در صورت عملی شدن، ۴۵۰۰ میلیارد تومان بدهی شرکت ساخت به دو بانک تجارت و سپه به دولت منتقل می‌شود که حسابرسی‌های آن انجام شده و امیدواریم تا یک ماه دیگر به اجرا برسد.