حدود دو سال پیش بود که زمزمه تعلیق ایران از کنوانسیون کارت سبز به گوش‌ها رسید و مدتی بعد، تصمیم تعلیق عملی شد. از آن زمان تا امروز، عبور و مرور کامیون‌های ترانزیتی دشوار شده و راننده‌ها به‌جای داشتن بیمه کارت سبز، مجبور هستند در عبور از مرز هر کشوری، بیمه فرانتیر را با هزینه بالا و اطمینان کمتر از پرداخت خسارت در زمان تصادف، تهیه کنند. تحریم‌های بانکی مشکلات نقل‌وانتقال پول را ایجاد کرده و رانندگان مجبور به استفاده از کارت‌های موقت هستند.
چرا عضویت ایران تعلیق شد؟
عضویت ایران از کنوانسیون کارت سبز از سال 2023 تعلیق شده است. برخی این را با تحریم‌ها مرتبط می‌دانند و بخش خصوصی تعلیق ایران در صدور بیمه سبز را از دولتی بودن آن و سوءمدیریت دولتی می‌داند.
پرویز خوشکلام خسروشاهی، رئیس‌کل بیمه مرکزی، به «ایسنا» درباره دلایل تعلیق عضویت ایران و اقدامات بیمه مرکزی برای حل این مشکل گفته است: «همه کشورهای عضو کنوانسیون کارت سبز باید در کشور خود دفتر ویژه‌ای برای پیگیری‌ها و هماهنگی‌های مربوطه داشته باشند. از زمانی که ایران عضو کنوانسیون کارت سبز شد، دفتر آن در بیمه مرکزی فعالیت می‌کرد که مربوط به قبل از انقلاب بود اما زمانی که ایران از این کنوانسیون تعلیق شد، مشکلاتی در روند پرداخت‌ها و دریافت‌ها به وجود آمد، زیرا مشکلات نقل‌وانتقال پول باعث شده است که برخی از خسارات پرداخت نشود.»
رئیس‌کل بیمه مرکزی می‌گوید: «برای انجام این پرداخت‌ها و دریافت‌ها باید پول جابه‌جا شود که پس از تحریم‌ها این امر با مشکل مواجه شد و در نهایت منجر به تعلیق ایران گشت. پس از بررسی‌ها و مکاتبات، تصمیم گرفته شد که دفتر کارت سبز در ایران از بیمه مرکزی جدا شده و به صورت مستقل و به‌عنوان یک موسسه غیردولتی فعالیت کند. اما مشکل اصلی این است که باید نشان دهیم امکان نقل‌وانتقال مستقیم پول به حساب‌های خارجی و دفاتر کارت سبز کشورهای دیگر وجود دارد و می‌توانیم خسارات را پرداخت و دریافت کنیم.»
به‌گفته رئیس بیمه بانک مرکزی، نقل‌وانتقال باید از طریق شبکه‌ای انجام شود که کاملاً شفاف و بدون مشکل پول‌شویی باشد. دفتر کارت سبز ایران از طریق سازوکارهای بانکی این مسئله را پیگیری می‌کند. اگر سازوکار بانکی مناسب تعریف شود و به توافق برسیم، این مشکل قابل‌حل خواهد بود، مگر این‌که دوباره بهانه‌ای جدید مطرح شود. در نهایت، مشکل اصلی و اساسی همان موضوع نقل‌وانتقال پول است.
اظهارات رییس کل بیمه مرکزی در حالی است که به‌گفته محمد خزاعی، دبیرکل کمیته ایرانی ICC، مشکل بیمه سبز به تحریم ارتباطی ندارد و ناشی از مدیریت ضعیف در داخل است. ناهماهنگی داخلی، شرایط را سخت کرد و منجر به تعلیق ایران شد. حال با توجه به اتفاقات روی داده، تنها مشکل کشور، چگونگی پرداخت‌هاست. در اینجا تحریم، مشکل ایجاد کرده و نمی‌توانیم به صورت بانکی وارد شویم.
رایزنی برای جلوگیری از تعلیق عضویت ایران
از زمانی که زمزمه تعلیق عضویت ایران در سیستم بیمه سبز به گوش رسید، اتاق ایران، کمیسیون حمل‌ونقل و لجستیک اتاق ایران و شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی در راستای تداوم عضویت در سیستم بیمه سبز تلاش کردند؛ تلاشی که هنوز به نتیجه نرسیده اما باعث شده است که دفتر بیمه سبز ایران از بیمه مرکزی جدا شود و تحت مدیریت بخش خصوصی قرار گیرد. از همان زمان موضوع بیمه سبز از طریق همکاری بیمه مرکزی با وزارت امور خارجه و وزارت راه و شهرسازی، شورای بیمه سبز کمیسیون اقتصادی سازمان ملل (COBB) پیگیری شده است.
به گفته فاطمه قنبرپور، نایب رئیس کمیسیون حمل‌ونقل اتاق ایران، بیمه مرکزی یک سال به پیام‌هایی که از طرف COBB ارسال می‌شده به هر دلیل توجه نکرده و در نهایت شاهد تعلیق ایران از عضویت در این شورا به صورت نامحدود هستیم. حالا با توجه به وضعیت ایجاد شده در راستی‌آزمایی عملکرد بیمه‌ای ایران باید حقانیت خود را ثابت کنیم تا درباره برگشت عضویت ایران در این شورا تصمیم‌گیری شود.
قنبرپور می‌گوید: در اثر تعلیق بیمه سبز ایران، تعدادی از رانندگان که مجبور به تهیه بیمه‌نامه از دیگر کشورها به‌ویژه ترکیه شده بودند و ارقام هنگفتی هم بابت آن پرداخت کرده بودند، متاسفانه بیمه‌نامه جعلی دریافت کردند و این بی‌مسئولیتی در دوره‌ای باعث ایجاد مشکلات زیادی شده است که هنوز هم راه‌حل نهایی برای آن پیدا نشده است.
از تاریخچه کنوانسیون کارت سبز تا تعلیق ایران
کنوانسیون کارت سبز، کنوانسیونی است که از سال 1949 کشورهای اروپایی آن را امضا کردند و در یک سیستم بین‌المللی، بیمه مسئولیت که برای همه کشورهای اروپایی قابل‌قبول باشد، شکل گرفت. در ادامه، کمیته حمل‌ونقل کمیسیون اقتصاد اروپایی سازمان ملل متحد در ۲۵ ژانویه ۱۹۴۹ مقرراتی را تحت عنوان «نظام بیمه هماهنگ کارت سبز» معروف به کنوانسیون کارت سبز تصویب کرد.
ایران هم بر اساس ماده واحده مصوب ۵ خرداد ۱۳۵۶ به آن ملحق شده است. اما عضویت ایران از کنوانسیون کارت سبز از سال 2023 تعلیق شده و این موضوع مشکلات زیادی را برای رانندگان ترانزیت ایرانی ایجاد کرده است. بر اساس بندهای این کنوانسیون، در هر کشور عضو، یک دفتر موسوم به «دفتر ملی کارت سبز» وجود دارد که مطابق با قوانین و مقررات ملی هر کشور عهده‌دار مدیریت، رسیدگی و پاسخگویی در خسارت ناشی از تصادفات وسایط نقلیه موتوری کشورهای عضو است.
هنوز پیگیری‌ها ادامه دارد
بخش خصوصی و در رأس آن کمیسیون حمل‌ونقل و ترانزیت اتاق ایران، کمیته بیمه سبز را تشکیل داده و قرار است این کمیسیون، مسیر بیمه سبز را تا حل مشکلات آن پیگیری کند؛ مشکلی که تحریم ایران آن را پیچیده‌تر کرده است.
فاطمه قنبرپور، نایب رئیس کمیسیون حمل‌ونقل اتاق ایران می‌گوید: «در حال حاضر به دنبال راهکار و تعریف ساختار بانکی برای کاهش هزینه‌ها در حوزه پرداخت هزینه‌ها و صدور بیمه سبز هستیم. هر آنچه مرکز اصلی COB برای لغو تعلیق درخواست کرده را انجام داده‌ایم و تنها موضوعی که باقی‌مانده، افتتاح حساب در سیستم بانکی است.»
خزاعی، دبیرکل کمیته ایرانی ICC نیز می‌گوید: «تیمی از کارشناسان به بلژیک سفر کنند و طبق هماهنگی صورت گرفته از نزدیک با مسئولان COB مذاکره کنند تا دلایل این سخت‌گیری را درک کرده و باهم به راهکار اجرایی و قابل‌پذیرش برسیم. وقتی موضوع پرداخت است می‌توان با پاسخ‌های حقوقی ورود کرد و بهتر است در این حوزه از ظرفیت‌های حقوقی در سطح بالا استفاده کرد. بالاخره مشکل به وجود آمده و باید حل شود.» هنوز بخش خصوصی برای رفع تعلیق ایران تلاش می‌کند و امیدوار است سال 1404 برای این مشکل، راه‌حلی حقوقی و منطقی پیدا شود.