اقتصاد ایران در سال 1396چه امکانهایی پیشرو دارد و با چه تهدیدهایی مواجه است؟ مهدی پازوکی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفتوگو با پایگاه خبری اتاق ایران، امکانهای پیشرو در افق اقتصاد ایران در سال 96 را بررسی میکند. او از سیاست اقتصادی دولت یازدهم میگوید و از موانع پیشرو. به گفته مهدی پازوکی، دولتیازدهم در شرایطی اقتصاد کشور را تحویل گرفت که دولت قبل اقتصاد ایران را ربع قرن عقب برده بود.
پازوکی از نگرانیهای روز خود درباره اقتصاد ایران در ایران میگوید: «دولت روحانی برای اقتصاد بسته ایران که هیچکسی در آن حاضر به سرمایهگذاری نبود کارهای قابل تحسینی انجام داده که اثرات مثبت داشته است.»
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی به نرخ رشد اقتصادی در 9 ماهه اول سال 1395، اشاره میکند که نرخ رشد 8.11 درصد بوده و نتیجه میگیرد که اقتصاد روند مثبتی را طی کرده است. به گفته او در شش برنامه اقتصادی که برای کشور ارایه شد از برنامه یکم تا چهارم نرخ رشد مثبت بود اما در برنامه پنجم یعنی در دولت دهم، نرخ رشد منفی شد.
او میگوید: «آمارهایی که بانک مرکزی ارایه میدهد افق روشنی را پیش پای اقتصاد میگشاید.» پازوکی درباره برخی ابراز نگرانیها از صحت آمارهایی ارایه شده میگوید: «اعتقاد دارم بانک مرکزی با سابقه ارایه آمار 50 ساله که مورد تایید سازمانهای مالی جهانی است نمیتواند آمار اشتباه ارایه دهد. چرا زمانی را که میخواهیم دولت را بکوبیم آمار منفی را اعلام میکنیم؟ در اقتصاد ایران رشد بخش نفت 65 درصد بوده است. در جزیره مجنون که جزیرهای مشترک با عراق است، عراقیها روزانه 280 هزار بشکه نفت برداشت میکردند اما برداشت ما 140 هزار بشکه بود. در حال حاضر رقم برداشت نفت توسط ایران از این میدان نفتی به 300 هزار بشکه در روز افزایش پیدا کرده و این نشاندهنده تلاش مسوولان در این زمینه بوده است. یا در اوپک وزیر نفت و تیم آن فوقالعاده عمل کردهاند علیرغم اینکه با عربستان مشکل داشتیم اما سهمیه عربستان به میزان 500 هزار بشکه کاهش پیدا کرد و توانستیم به حق قانونی خود دست یابیم.»
او به شرایط قبل از تحریم و بعد از آن اشاره میکند و میگوید: «تحریم در همه حوزههای اقتصاد ایران آسیبزا بود ولی بعد از برجام چه در حوزه نفت و گاز، چه در حوزه تکنولوژی، حمل و نقل، صنعت، واردات و صادرات این موانع برداشته شده است و در سالهای آینده شرایط بهتر هم خواهد شد.» او میگوید دوران تحریم را به یاد بیاورید که در آن زمان به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران اجازه سوختگیری نمیدادند، اما الان موفق به خرید هواپیمایی چون بوئینگ شدهایم.
مهمترین مشکل اقتصاد ایران در سالی که پیشروست، کدام است؟ پازوکی پاسخ میدهد: «نظام اداری ما چابکی خود را از دست داده است. گرفتاری کشور دخالت بیش از اندازه دولت و ارکان متعدد سیاسی در اقتصاد کشور است. در اثر این دخالتها فضای کسب و کار بسته است.»
او معتقد است: «پارادایم مسلط سیاستگذاری اقتصادی در کشور ما نیاز به یک تغییر اساسی دارد. دولت در همه امور دخالت میکند. به عنوان مثال، اگر قیمتها بالا میرود، سریع ستاد کنترل قیمت تشکیل میدهد. برای پرتقال شب عید چارهاندیشی میکند، نرخ ارز را پایین نگه میدارد و کارهای فراوان دیگر از این دست. دولتی که به همه این کارها فکر میکند، دیگر نمیتواند کار حکمرانی خود را خوب انجام دهد.» او ادامه میدهد: « چون نگرانیهایی دارد که مانع عمل به وظایف اصلیاش میشود. دولتهای ما وظیفه خودش را که حکمرانی خوب و تنظیم خوب قواعد بازی است فراموش کردهاند وبه جزئیاتی میپردازند که شاید نتایج کوتاهمدتی برایش داشته باشد اما قطعاً نتیجه بلندمدت ندارد، نه برای کشور و نه برای خود دولت.»
به گفته پازوکی، امروزه عدهای رکود میگویند ولی واقعیت این است که ریشه رکود در ایران در سیاستهای پولی دولت نیست. چون حجم نقدینگی مدام در حال افزایش است؛ مشکل ما نبود نقدینگی نیست. مشکل ما حتی خود قاچاق نیست؛ مشکل این است که سیاستگذاری برای اصلاح این رویهها به دلیل دخالت دولت و ارگانهای دیگر نادرست است.» او میگوید: «وجود قاچاق، فساد اداری یا تورم و رکود نتیجه سیاستگذاری غلط در اقتصاد است. اینها نشانه است؛ نشانههایی که باید به این برسیم: کارها و سیاستگذاری که در اقتصاد انجام دادهایم ناکافی و ناکارآمد است. در سال پیشرو باید به اصلاح رویهها دست بزنیم و سیاستگذاری در مسیر درست باشد که نتیجه آن کمکردن دخالت دولت در اقتصاد باشد.»
او تصریح میکند: «اقتصاد مدرن به شیوه سنتی اداره نمیشود. با شیوه مدرن و درستِ سیاستگذاری، میتوان ثمرات اقتصاد بعد از برجام را دید. اگر این دخالتها در اقتصاد کم شود، زمینه حضور سرمایهگذار داخلی و خارجی ممکن میشود و رونق به اقتصاد کشور برمیگردد.»