«امسال 200 هزار میلیارد ریال تسهیلات برای افزایش ظرفیت 10 هزار بنگاه کوچک و خروج آنها از رکود در نظر گرفته‌شده است»؛ این خبری بود که هفته گذشته علی یزدانی، مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران اعلام کرد. او از پنج برنامه اصلی سازمان صنایع کوچک خبر داد: «با توجه به تعداد زیاد بنگاه‌های کوچک و پراکندگی آنها در کشور، همچنین بیشترین آسیب‌های وارده به آنها در سال‌های گذشته، عزم جدی برای رفع مشکلاتشان وجود دارد. زیرپروژه‌های متعددی ازجمله تشکیل خوشه‌های صنعتی، تقویت زیرساخت شهرک‌ها، ارتقای بهره‌وری صنایع آب، بازچرخانی پساب صنعتی، تشکیل خوشه‌های کسب‌وکار، حضور در نمایشگاه‌ها و ... در چارچوب این برنامه تعریف‌شده که امید می‌رود بتوان نشاط لازم را در صنایع کوچک و متوسط ایجاد کرد.»
طرح رونق تولید و بنگاه‌های کوچک و متوسط
این گفته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه طرح رونق تولید است؛ طرحی که در سال 1395 کلید خورد و باعث شد بیش از 7 هزار و 500 واحد صنعتی کوچک و متوسط که با شرایط بحرانی روبه‌رو بودند، احیا شوند.
در سال ۱۳۹۵ طرح رونق تولید بنگاه‌های تولیدی توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری بانک مرکزی مدنظر قرار گرفت تا در ابتدای امر ۷۵۰۰ واحد تولیدی کوچک و متوسط معادل ۱۶ هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی دریافت کنند اما با پیشرفت کار درنهایت در قالب طرح رونق تولید به حدود ۲۴ هزار واحد تولیدی صنعتی و کشاورزی حدود ۱۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شد.
در این طرح که از ابتدای سال گذشته تعریف شد واحدهای کوچک و متوسط افزایش تولید را در دستور کار قراردادند. طرحی که با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت اقتصاد، سازمان امور مالیاتی، بانک‌ها و سازمان تأمین اجتماعی مدنظر قرار گرفت. هدف‌گذاری طرح رونق تولید در سال گذشته برای احیای واحد صنعتی بود که باید 24 هزار واحد صنعتی برای رونق تولیدات خود از تسهیلات بانکی به میزان 17 هزار میلیارد تومان بهره‌مند شوند. اما کمبود نقدینگی مانع حصول این نتیجه شد. برای همین این طرح برای سال جدید هم تمدید می‌شود.
طرح رونق تولید تمدید می‌شود
طرح رونق تولید برای سال 1396 تمدید می‌شود؛ برای سال‌جاری قرار شده به 10 هزار واحد صنعتی پرداخت تسهیلات یک تا سه میلیارد تومانی دنبال شود. طبق آخرین مصوبه‌ای که در ستاد اقتصاد مقاومتی آمده قرار شده دولت تا سقف 10 هزار میلیارد تومان برای رونق کسب‌وکار واحدهای صنعتی پول کنار بگذارد. لذا در سال‌جاری واحدهای صنعتی مشکل‌دار می‌توانند به ادامه پرداخت تسهیلات امیدوار باشند.
غلامرضا سلیمانی معاون صنایع کوچک هم معتقد است اگر 10 هزار میلیارد تومان با سرعت به واحدهای صنعتی اختصاص پیدا کند خیلی از تولیدکنندگان می‌توانند برای توسعه فعالیت‌های خود در ابتدای سال‌جاری تصمیم‌گیری کنند.
سال گذشته ستاد اقتصاد مقاومتی تصویب کرده بود که بیش از 16 هزار میلیارد تومان تسهیلات به واحدهای صنعتی اختصاص پیدا کند و البته این موضوع هم تأکید شده بود که اگر میزان درخواست واحدهای صنعتی رو به افزایش بود بانک‌ها در پرداخت تسهیلات انقباضی عمل نکنند. برای سال‌جاری هم باآنکه 10 هزار میلیارد تومان مصوب شده اما این عدد قابل‌افزایش است و برخی‌ها پیش‌بینی می‌کنند این رقم تا 200 هزار میلیارد ریال هم برسد.
یزدانی مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی می‌گوید: «با توجه به تعداد زیاد بنگاه‌های کوچک و پراکندگی آنها در کشور، همچنین بیشترین آسیب‌های وارده به آنها در سال‌های گذشته، عزم جدی برای رفع مشکلاتشان وجود دارد.
مطابق برنامه ابلاغی وزارتخانه، امسال افزایش ظرفیت 10 هزار بنگاه و خروج آنها از رکود در دستور کار است؛ در همین راستا رقمی نزدیک به 200 هزار میلیارد ریال تسهیلات برای خروج از رکود آنها در نظر گرفته‌شده است.»
رفع ایرادهای طرح رونق تولید
ایرادهای طرح رونق تولید برطرف می‌شود؛ رضا رحمانی قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت هم درباره طرح رونق تولید گفت: «طرح رونق تولید امسال کامل‌تر از سال گذشته اجرایی می‌شود. نقایص آن برطرف شده است و امیدواریم واحدهای صنعتی با شرایط بهتری به تولید بپردازند. مذاکرات لازم از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت با بانک مرکزی انجام‌شده و توافق‌های لازم را به دست آورده‌ایم تا طرح رونق تولید در سال‌جاری ادامه یابد.»
رحمانی در مورد زمان آغاز طرح رونق تولید برای متقاضیان جدید در سال 96، افزود: «این طرح به ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی ارسال‌شده و رقم موردنیاز برای ارائه تسهیلات به متقاضیان اعلام‌شده است، بنابراین زمان آغاز طرح در سال‌جاری نیازمند مصوبه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی است که به‌زودی ابلاغ خواهد شد.»
نقدینگی مشکلات روز بانک‌ها و بنگاه‌ها
بنگاه‌های کوچک و متوسط میراث‌دار مشکلاتی هستند که از گذشته به آنها تحمیل‌شده است؛ مهم‌ترین مشکل آنها، مشکل نقدینگی است که بارها دولت یازدهم تلاش کرده است که با اعطای تسهیلات این مشکلات را برطرف کند. به گفته اکبر کمیجانی، قائم‌مقام، تا بهمن‌ماه سال گذشته، بانک مرکزی بیش از 140 هزار میلیارد ریال تسهیلات به بنگاه‌های کوچک و متوسط ارائه داده است. بیش از 140 هزار میلیارد ریال تسهیلات تا تاریخ 26 دی‌ماه 1395 به 20 هزار و 300 بنگاه کوچک و متوسط، اختصاص‌یافته که این امر هم‌راستا با فعالیت‌های بانک مرکزی و نظام بانکی در حمایت از تولید عملیاتی شده است.»
رویکرد کلی بانک مرکزی ثبات بخشی به اقتصاد با تأکید بر کنترل و مهار نرخ تورم است. بر این اساس هدایت منابع به سمت فعالیت‌های تولیدی، تأمین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و بهبود تأمین مالی خرد خانوارها باید از مهم‌ترین سیاست‌های اعتباری بانک مرکزی با تأکید بر حمایت از تولید باشد. از طرفی اقتصاد کشور بانک محور است و حجم بالایی (79 درصد) از تأمین مالی بر عهده نظام بانکی است؛ بانکی که خود درگیر مشکلات بسیاری است. بر این اساس اصلاح نظام بانکی و رعایت الزامات آن ضروری به نظر می‌رسد.
شکل‌گیری چرخه معیوب در شبکه بانکی و تنگنای اعتباری مهم‌ترین مشکلات در بازار پول است که ریشه در مشکلات ترازنامه‌ای بانک‌ها دارد. چسبندگی رو به پایین نرخ‌های سود بانکی عاملی مؤثر در ایجاد مشکلات برای واحدهای تولیدی و اقتصاد است. مطالبات غیر جاری آشکار و پنهان، حجم بالای مطالبات بانک‌ها از بخش دولتی و رسوب انواع دارایی‌ها با درجه نقدشوندگی پایین مانند املاک و مستغلات و سهام، در عمل چسبندگی رو به پایین نرخ‌های سود بانکی را به همراه داشته و به‌تبع آن مشکلاتی را برای واحدهای تولیدی و اقتصاد ایجاد کرده است.
امسال قرار است دولت برای رفع مشکلات نظام بانکی قدم‌هایی بردارد و بانک‌ها برای رفع مشکلات بنگاه‌های کوچک و متوسط؛ بنگاه‌هایی که کمبود نقدینگی یکی از مشکلات اصلی آنها است، مشکلی که بانک‌ها هم در آن گرفتار شده‌اند.