رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران با اشاره به پیگیری‌هایی که از سوی این کمیسیون و کمیته ارزی اتاق ایران برای حل مشکلات ارزی به ویژه در بخش صادرات محصولات کشاورزی شاهد بودیم، صورت گرفت، گفت: تعریف مکانیزم امتیاز صادراتی، نقطه عطفی برای صادرات خواهد بود که ضمن ایجاد انگیزه برای صادرات، مانع از قاچاق در کالاهایی مانند زعفران می‌شود.
محمدعلی رضایی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران در گفت‌وگو با اتاق ایران آنلاین تصریح کرد: بر اساس مصوبه اخیر هیات وزیران، امتیاز صادراتی رسمی و ۱۲ معیار برای تعیین ضریب ارز حاصل از صادرات، تعیین شد. در واقع تصویب و ابلاغ آیین‌نامه اجرایی «جزء (2) بند (ن) تبصره (1) ماده واحده قانون بودجه سال 1404» با هدف حمایت از صادرکنندگان خرد از طریق ایجاد مکانیزم مشوق‌های صادراتی در قالب «امتیاز صادراتی»، می‌تواند نقطه عطفی در سیاست‌گذاری اقتصاد صادرات باشد.
این فعال اقتصادی خاطرنشان کرد: در گذشته روشی تعریف شده بود که پای خودروسازان را به صادرات خشکبار باز کرد و موجب شد صادرکنندگان اصلی این حوزه کنار بروند و به بازار خشکبار کشور نیز لطمه وارد شود. این وضعیت انتقادات گسترده‌ای از سوی فعالان حوزه کشاورزی به دنبال داشت.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران از توافق با بانک مرکزی و مرکز مبادله ارز و طلا مبنی بر اجرای روشی آزمایشی در توافق بین صادرکنندگان محصولات کشاورزی و خودروسازان سخن گفت و تأکید کرد: از حدود بهمن ماه سال 1402 قرار شد به صورت آزمایشی روشی را در نظر بگیریم که صادرکننده محصولات کشاورزی، ارز خود را به خودروساز بدهد و ریال آن به حساب صادرکننده واریز شود. این روش با وجود تعطیلات عید، آتش‌سوزی در گمرک شهید رجایی و توقف چند روز فعالیت این گمرک و جنگ 12 روزه، زمینه رشد صادرات در محصول پسته را در پی داشت.
او به صادرات 30 هزار تن پسته از زمان اجرا روش توافقی اشاره و تأکید کرد: پس از نامه‌نگاری‌ها و پیگیری‌های انجام شده، در نهایت روش توافقی مورد پذیرش قرار گرفت و این امکان ایجاد شد که صادرکننده ارز خود ر در سامانه ارائه دهد که قابل رصد نیز هست و مازاد ارز توافقی خود را نیز به صورت امتیاز صادراتی ارائه دهد.
به اعتقاد او این روش، اتفاق مهمی برای صادرات محصولات کشاورزی است که باید از خیلی زودتر اجرایی می‌شد، چراکه از قاچاق زعفران جلوگیری می‌کند و انگیزه‌ها را برای صادرات بالا می‌برد و از طرفی ارز صادراتی هم با امنیت و قانونی وارد می‌شود.
در ادامه باید توضیح داد که امتیاز صادراتی به معنای حقی است که صادرکنندگان خرد به‌واسطه صادرات کالا و خدمات به‌دست می‌آورند و قابل عرضه در بازار ثانویه ارز است. این امتیاز به‌صورت موردی به صادرکنندگان گروه‌هایی مانند صنایع دانش‌بنیان، کشاورزی، صنایع‌دستی و خدمات فنی مهندسی اختصاص یافته و قابل معامله است.
سامانه معاملات بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران، محل رسمی عرضه و تقاضای امتیاز صادراتی است و نرخ‌ها بر اساس توافق دوطرفه تعیین می‌شود. عرضه‌کننده (صادرکننده) و خریدار (واردکننده یا نهاد مالی) مستقیم یا از طریق بانک، معامله می‌کنند. ارزش هر امتیاز منطبق بر قیمت توافقی دو طرف است.
شرایط خرید امتیاز صادراتی
1. مشمولان: تنها صادرکنندگان خرد دارای پروانه صادراتی که توسط وزارت صنعت و بانک مرکزی معرفی می‌شوند، مجاز به عرضه امتیاز هستند.
2. قید زمان اعتبار: امتیاز صادراتی پس از صدور و تأدیه صادرکننده، نهایتاً تا 60 روز اعتبار دارد، پس از آن باطل می‌شود.
3. خریداران مجاز: واردکنندگان مشمول و مؤسسات اعتباری نیازمند ارز واردات که مورد تأیید بانک مرکزی و وزارت صمت هستند.
4. شیوه معامله: خرید می‌تواند پیش از خرید ارز یا هم‌زمان انجام گیرد؛ مبلغ معامله توسط عرضه‌کننده و خریدار توافق می‌شود. بازار رقابتی و شفاف سازوکار کشف قیمت را فراهم می‌کند، در عین حال حجم معاملات ممکن است به‌صورت بانکی یا مستقیم انجام شود.