نایبرئیس اتاق مشترک ایران و ژاپن، گفت: تحول دیجیتال دیگر یک انتخاب نیست؛ ضرورتی است که در تمام ارکان اقتصاد جهانی نفوذ کرده است. بر اساس گزارش یکی از مؤسسات معتبر بینالمللی در سال ۲۰۲۴، بیش از ۳۸ درصد از تصمیمات بازاریابی جهانی اکنون با کمک ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی اتخاذ میشود و این سهم تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۶۰ درصد خواهد رسید.
بهرام شکوری، در کنفرانس ملی بازاریابی در عصر هوش مصنوعی که به همت اتاق مشترک ایران و ژاپن و با حضور کانا ساتو، رئیس بخش اقتصادی سفارت ژاپن و صباح زنگنه مشاور وزیر امور خارجه و جمعی از فعالان اقتصادی برگزار شد، ادامه داد: هوش مصنوعی توانسته است شیوهٔ تعامل شرکتها با مشتریان، طراحی محصولات، تبلیغات، و حتی قیمتگذاری را دگرگون کند. دیگر بازاریابی فقط هنر فروش نیست؛ بلکه علم شناخت دقیق ذهن و رفتار انسان با استفاده از دادههاست.
تجربه ژاپن؛ پیوند فناوری و انسانمحوری
او با اشاره به تجربه ژاپن به عنوان یکی از کشورهای پیشگام در استفاده از هوش مصنوعی، افزود:. شرکتهایی مانند تویوتا، راکوتن، یونیکلو و سونی از هوش مصنوعی برای تحلیل میلیونها دادهٔ رفتاری مشتریان استفاده میکنند تا تجربهای شخصی و منحصربهفرد برای هر کاربر خلق کنند. برای نمونه، شرکت پوشاک یونیکلو با راهاندازی سامانه هوشمند «مشاور سبک پوشش» توانست علایق مصرفکنندگان را از طریق تحلیل گفتوگوهای آنان در شبکههای اجتماعی استخراج کند و در نتیجه، میزان رضایت مشتریان را حدود ۲۷ درصد افزایش دهد.
او ادامه داد: از سوی دیگر، دولت ژاپن نیز با اجرای برنامهای با عنوان «راهبرد تحول دیجیتال تا سال ۲۰۳۰» از کسبوکارهای کوچک و متوسط خواسته تا از فناوریهای دادهمحور و هوش مصنوعی در بازاریابی، طراحی محصول و صادرات بهره گیرند. این سیاستها موجب شده است تا بیش از ۶۵ درصد شرکتهای ژاپنی تا پایان سال ۲۰۲۴ دستکم در یکی از فرآیندهای بازاریابی خود از هوش مصنوعی استفاده کنند.
3 کارکرد هوش مصنوعی در صادرات
شکوری تأکید کرد: در ایران نیز ظرفیتهای بسیار ارزشمندی در این حوزه وجود دارد. شرکتهای دانشبنیان، استارتآپها و دانشگاههای ما نیروی انسانی جوان و خلاقی دارند که اگر به زیرساخت و حمایت سیاستی متصل شوند، میتوانند نقش مهمی در تحول بازاریابی ایفا کنند.
او افزود: در شرایطی که بازارهای جهانی به سمت رقابت مبتنی بر داده پیش میروند، ما میتوانیم با استفاده هوشمندانه از هوش مصنوعی در بازاریابی صادراتی، مسیر ورود محصولات ایرانی به بازارهای آسیایی، آفریقایی و حتی اروپایی را هموارتر کنیم. برای مثال، تحلیل کلاندادهها میتواند به صادرکنندگان ما کمک کند تا رفتار مصرفکننده در کشورهای هدف را دقیقتر بشناسند، محتوای تبلیغاتی متناسب با فرهنگ محلی طراحی کنند و حتی پیشبینی کنند که در چه فصولی، چه نوع محصولی بیشترین تقاضا را خواهد داشت.
همکاریهای مشترک ایران و ژاپن
نایبرئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ژاپن، گفت: این اتاق مشترک میتواند پلی مؤثر میان تجربه فناورانه ژاپن و ظرفیت انسانی و دانشی ایران باشد. پیشنهاد میدهم در آینده نزدیک، مرکزی برای نوآوری مشترک در حوزه بازاریابی هوشمند و تجارت دیجیتال ایجاد شود تا شرکتهای دو کشور در پروژههای واقعی و آزمایشی همکاری کنند.
او افزود: چنین همکاریهایی میتواند شامل انتقال فناوریهای تحلیل داده و مدلهای هوش مصنوعی از ژاپن به ایران، آموزش و توانمندسازی مدیران بازاریابی ایرانی و اجرای پروژههای مشترک در زمینه صادرات کالاهای دانشبنیان باشد.
هوش مصنوعی همراه با اخلاق انسانی
شکوری اظهار کرد: اما نباید فراموش کنیم که بازاریابی در عصر هوش مصنوعی تنها درباره داده و الگوریتم نیست؛ بلکه درباره اعتماد، اخلاق و انسانمحوری است. هوش مصنوعی میتواند رفتار مشتری را پیشبینی کند، اما تنها انسان است که میتواند روابط انسانی و اعتماد را بسازد.
او تأکید کرد: باید بپذیریم که جهان در حال حرکت با سرعتی بیسابقه است. کشورها و شرکتهایی موفق خواهند بود که یاد بگیرند چگونه از هوش مصنوعی برای درک بهتر انسانها استفاده کنند، نه برای جایگزینی آنها.
هوش مصنوعی؛ بحران دووجهی
محمدرضا کریمی، عضو هیات علمی دانشکده مدیریت علامه طباطبایی با بیان اینکه تابآوری شرکتها باید مهندسیشده و ساخته شود، گفت: رفتار شرکتهای بزرگ در مقابله با بحرانهای مختلف از جمله بحران لجستیک، شوک انرژی و اثرات آن بر تولید جهانی، جنگ تعرفهای و ... با شرکتهای کوچک متفاوت است و آنها از ابزارهایی برخوردارند که شرکتهای کوچک این ابزارها را ندارند. بنابراین شرکتهای کوچک باید بسیار هدفمندتر و به دور از آزمون و خطا در مواجهه با بحرانها عمل کنند.
او با اشاره آغاز دوره «بحران دائمی» به عنوان دوره جدیدی در اقتصاد و مدیریت دنیا، ادامه داد: هوش مصنوعی یکی از بحرانهای دووجهی است؛ هم فرصت و هم تهدید است.
کریمی اظهار کرد: دوره بحران دائمی، دوره نقض اعتماد است و هر خطای کوچکی در فضای دیجیتال میتواند تبعات جبرانناپذیری برای شرکتها داشته باشد و هر خطای اطلاعاتی یعنی سقوط برند. بحرانها در این دوره همه درهمتنیده هستند. ما با ناشناختههایی مواجهیم که قابل پیشبینی نیستند. بنابراین تعامل با آنها و مدیریت آنها متفاوت است.
او تأکید کرد: مطالعه شرکتهای مختلف موفق و شکستخورده نشان میدهد در این دوره همه شرکتهای شکستخورده اغلب نه به خاطر کمبود منابع بلکه به دلیل کمبود انطباق با شرایط جدید متحمل شکست شدهاند.
کریمی با تشریح مدل AGC (چارچوب بقا و رشد در عصر بحران دائمی) گفت: این مدل قصد دارد بگوید شرکتهایی که در دوره بحران توانستند باقی بمانند و حتی رشد کنند از چه الگویی تبعیت کردند. پارادوکس اصلی در این مدل تعادل بین سرعت و قابل اعتماد ماندن است. هر شرکتی که توانسته در بحرانها با سرعت و با حفظ اعتماد مشتری واکنش نشان دهد، موفق شده است.
او افزود: در دوره بحران دائمی با پدیده مصرفکننده آگاه مواجه هستیم که به اصطلاح کلاه سرش نمیرود. سیالیت اطلاعات ما را به نقطهای رسانده که چیزی از دید مشتری دور نمیماند.
کریمی با بیان اینکه هوش مصنوعی هنوز نتوانسته جای انسان را بگیرد، گفت: اگر هوش مصنوعی محتوایی تولید کرد و اشتباهی رخ داد مسئولان انسان است. برای اینکه این خطا را به حداقل برسانیم باید انسان را در فرایند عملیات ماشینی نگه داریم در غیر این صورت با مشکل مواجه میشویم.
تا 5 سال آینده هوش مصنوعی بر 70 درصد برنامههای بازاریابی شرکتها اثر مستقیم خواهد داشت
در ادامه مهدی امیرجعفری، مشاور عالی بازاریابی به موضوع بازاریابی مبتنی بر هوش مصنوعی پرداخت و گفت: هوش مصنوعی تا 5 سال آینده بر 70 درصد تصمیمات استراتژیک و برنامههای بازاریابی شرکتها تأثیر مستقیم میگذارد.
او افزود: بر اساس بررسی موسسه مکنزی، هوش مصنوعی در بازاریابی بر 10 حوزه تأثیر خواهد داشت. این حوزهها عبارتاند از: انجام بهتر وظایف اطلاعاتی، تصمیمگیری بهتر با کمک اطلاعات بیشتر، تجربه و تحلیل بهتر ایدههای جدید، شناخت بهتر مشتریان، شناسایی بهتر نقاط ضعف شرمت در بازار، بازاریابی هدفمندتر، مدیریت بهتر وفاداری مشتریان، تقویت روابط با مشتریان، تولید محتوای جذابتر، آموزش بهتر فروشندگان و بازاریابها.
امیرجعفری، ادامه داد: هوش مصنوعی خودکارساز، هوش مصنوعی شناختی و هوش مصنوعی تعاملی سه نوع اصلی هوش مصنوعی در بازاریابی از دیدگاه دانشگاه هاروارد هستند.
به گفته او بر اساس بررسی دانشگاه هاروارد، بهتر است وظایف روزمره، تکراری و مستقل بازاریابی و فروش به هوش مصنوعی سپرده شود. با این حال و طبق برآورد این دانشگاه حتی در این حالت هم دقت تصمیمات هوش مصنوعی 65 تا 70 درصد است. بنابراین توصیه این دانشگاه این است که از انسان در کنار هوش مصنوعی استفاده شود.