فارغ از علل و عواملی که در ساخت این وضعیت دست داشتند اما التهابات مختلف ارزی و نوسانات بدون وقفه حاکم بر بازار ارز بهعنوان یک واقعیت کاملاً ملموس، کُل اقتصاد کشور را درگیر خود کرد.
بیثباتی در بازار ارز به یکی از نگرانیهای فعالان اقتصادی بدل شده است. آنها از واقعی شدن قیمت ارز استقبال میکنند اما بیثباتی و نوسانات ارزی، آیندهنگری را برای کسبوکار غیرممکن میسازد.
پوشیده نیست که تجارت بینالملل و حتی داخل کشور بهشدت به بازار ارز وابسته است، این موضوع اثرات عمیقی بر سیاستهای صنعتی بر جای میگذارد. حالا اگر این بازوی اقتصادی کشور در اثر سیاستها و شوکهای متعدد با مشکل روبرو شود، تجارت بینالملل نیز تحولات سختی را تجربه خواهد کرد.
نخست، به نظر میرسد ظهور چنین مشکلاتی در اقتصاد، ناشی از درک اشتباه و گاه غلط سیاستگذاران پولی کشور باشد. در ۶ ماه گذشته اقتصاد ایران مسیر لغزشی و نوسانی شدیدی را طی کرده است. اما سیاستگذاران پولی چه واکنشی در خصوص کنترل لغزشها و نوسانات از خود نشان دادهاند ؟ همه آثار و نتایج موجود نشان میدهد که سیاستهای پولی بانک مرکزی از ابتدای بحران تا ماهها پسازآن، سیاستهایی انفعالی بوده است.
بررسی واکنشهای سهگانه «کاهش نرخ سود»، «پیشفروش سکه» و «مدیریت بازار ارز» نشان میدهد نهتنها مقوله «انتظارات و ارزیابیهای پیشنگری» در تصمیم سیاستگذاریهای کلان لحاظ نگردیده است، بلکه از تجربههای مشابه قبلی نیز درس مناسب گرفته نشده است.
دوم؛ به نظر میرسد خلق حجم قابلملاحظهای از پول در کشور عوارضی را به دنبال داشته است. بهطوریکه برای این حجم پول بازار مناسبی برای آن ایجاد نشده است. عدم نظارت بر ایجاد پول در مؤسسات پولی و بانکهای خصوصی، علاوه بر سیاستهای اشتباه در حوزه ارز و سکه و نرخهای دستوری ازجمله عوامل رشد نقدینگی است.
حالا چهکار باید کرد؟ حل چالشهای اساسی مانند مسائل بینالمللی و حلوفصل برخی تنشهای خارجی، ایجاد امنیت روانی و اقتصادی در جامعه، تعیین گفتمان ارزی، حمایت واقعی از تولید، کنترل نقدینگی، اصلاح ساختارهای معیوب در خدمت بهبود کسبوکار، تسهیل فرآیندهای جذب سرمایهگذار خارجی و جایگزین کردن مدیران متخصص و جوان بهجای مدیران بیانگیزه برای گذر از این پیچ حساس ضروری است.
اکنون باید تولید در انتظار اجرای سیاستها و برنامههای بانک مرکزی بهمنظور سوق دادن نقدینگی از سمت بازارهای غیر مولد از جمله ارز و سکه به این سمت بوده تا بتواند در مسیر ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی حرکت کند لذا برای مدیریت وضعیت ارز به تجدیدنظر در بسیاری از رویهها و مدیریت مسئولیتپذیر، علم محور و واقعبین نیاز باشد.