عرضه نفت در بورس انرژی کار قابل دفاع و درستی است با این حال یکسری شرایط و پیش نیازها باید رعایت شود. اولین بحث این است که شرکت ملی نفت ایران نباید تصور کند شرکتهای خریدار نفت از طریق بورس رقبای او هستند، بلکه ضرورت دارد به این شرکتها به چشم همکار نگاه شود و تسهیلگری برای فروش نفت صورت گیرد.
اگر شرکت ملی نفت در شرایط جدید پیش آمده میتوانست این نفت را بفروشد متوسل به بورس نمیشد، بنابراین جا دارد که ما به شرکتهای خریدار در بورس به عنوان همکار و تسهیلگر فروش نگاه کنیم اما نکته کلیدی و استراتژیک در این میان بحث قیمت پایه نفت است. از یاد نبریم کاری که شرکتهای خریدار نفت در بورس انجام میدهند یک کار ریسکی است و از آن سو باید منفعت قابل توجهی برای خریداران داشته باشد چون نام خریداران افشا میشود، قیمت در بورس شفاف است و در فضای تحریم ممکن است ارز فروش محموله به دست فروشنده خصوصی نرسد، بنابراین خریدار نباید نگران تخفیف منطقی نفت باشد چون او قرار است تحریمها را دور بزند و هزینه این دور زدن باید به او پرداخت شود.
اما شرکت ملی نفت ایران با توجه به تجاربی که در این سالها اندوخته میتواند نقش تسهیلگری در ارائه خدمات بندری و حتی مشتریان را برای خریداران ایفا کند. از سویی کسی که برای خرید نفت به بورس میآید دنبال رانت و سوداگری نباشد. در حقیقت خریدار دنبال این باشد که در فضای جدید یک کار بزرگ و ملی را انجام دهد و سود منطقی و بالاتر از متعارف ببرد. اگر این شروط محقق شود تجربه جدیدی در فروش نفت ایران در بازارها رقم خواهد خورد.
البته ما سایه حاشیه دار فروش نفت از سوی واسطهها را پیشتر آزمودهایم و پرونده افرادی مثل بابک زنجانی در این باره پیش روی ماست اما ورود با حساب و کتاب به بورس و تنظیم قواعد روشن میتواند این فضای بیاعتمادی بین فروشنده و خریدار را از میان بردارد.
بهطور خاص وزارت نفت میتواند کمک کند که این راه باز شود. البته به نظر نمیرسد فروش نفت در شرایط فعلی در زمره «های ریسک» قرار گیرد اما این کار به شجاعت در تصمیمگیری نیاز دارد بنابراین مسئولان بویژه شرکت ملی نفت باید این ریسک را در نظر بگیرد.
نکته دیگر اینکه در دنیا نفت کاغذی رخدادی کاملاً رایج است و ما میتوانیم به سمت نفت کاغذی برویم چون شرکت ملی نفت ایران هیچ گاه بازاریابی نکرده است و همیشه این طور بوده که خریدار سراغ نفت ما آمده است. حقیقت این است که ما تجربه بازاریابی در حوزه نفت را نداریم اما در درون فضای تحریم این کار قدری شروع شده و ناموفق هم نبوده است، بنابراین میتوان مبنا را بر اعتماد، کمک و پذیرش نقش همکاری قرار داد. در هر حال مهم این است که فضای تحریم شکسته شود چون ما توان صادرات حدود 1.5 میلیون بشکه نفت خام در روز را داریم.