حال اقتصاد ایران این روزها هیچ خوب نیست. رکود و تورم و تحریم پیش از این سیستم ایمنی پیکره اقتصاد ملی را ضعیف کرده بود و حالا اپیدمی کرونا بخش های خدمات و تجارت بین المللی کشور را مورد هدف قرار داده است.
قاعدتا باید منتظر باشیم موج این شوک، خیلی زود به بخش های بالادستی و بنگاه های کلان مقیاس اقتصاد کشور، بویژه در نظام مالی نیز برسد. با این وجود؛ شاخص بورس، با نوسانی اندک به رشد خود ادامه می دهد!
شاخص بازار بورس اما، بی توجه به تمام این تحولات به روند صعود خود ادامه می دهد. بورس ایران این روزها در تب سرد نقدینگی سرگردان می سوزد. آنچه رشد شاخص بورس در روزها و هفته های اخیر را نگران کننده تر ساخته؛ این واقعیت است که امروز بخش بزرگی از حباب قیمتی، با فشار جریان نقدینگی فعالان غیرحرفه ای، کم دانش و خرده پا شکل گرفته، که بعضاً حضوری گسترده، نسنجیده و احساساتی و پرخطری در بازی سبز و قرمز تابلوهای بازار سرمایه دارند.
این موضوع از آن جهت یک تهدید جدی اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی است؛ که با ترکیدن حباب قیمتها، موج بزرگی از مالباختگان کم اطلاع و فاقد بنیه اقتصادی جدی، می توانند یک موجی همچون بحران مالباختگان موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز ایجاد کنند.
قاعدتا اولین و اساسی ترین اقدام برای خارج کردن بازار سرمایه ایران از این وضعیت، مهار جریان خلق نقدینگی، در بانکها و نظام پولی، توسط بانک مرکزی است؛ اما، همه خوب می دانیم، تحقق این مهم نیازمند اصلاحاتی اساسی در نظام بانکداری کشور است که اولا در شرایط حاضر، انجام آن بسیار دشوار است و در ثانی، اقدامی زمانبر است و پاسخی مناسب برای تهدید فوری و حال حاضر بورس نخواهد بود.
اصولی ترین راه مهار درونزای این ریسک، درون نظام سرمایه نیز، اولا اطلاع رسانی و ارائه آموزش به سرمایه گذاران خرده پا و ثانیا افزایش عمق و وسعت بازار و تعریف فرصتهای سرمایه گذاری و ابزارهای متنوع تر در بورس است؛ تا فشار جریان نقدینگی سرگردان، نوسان های بازار را از محدوده تعادل پایدار خارج نکند.
این اقدامات مورد توجه مجموعه نهادهای درگیر در اداره و راهبری بازار سرمایه کشور بوده و همه امیدواریم در نخستین ماه های سال 99، اخبار امیدوار کننده ای از اجرایی شدن و پیشرفت این اقدامات بشنویم؛ با این حال، این اقدامات نیز آنقدر سریع الاثر نیستند؛ که ریسک شکست بازار در کوتاه مدت، و محافظت جامعه در برابر مخاطره زیان دهی از ورشکستگی معامله گران خرده پا را تضمین نماید.
تب سرد بازار سرمایه ایران، امروز نیازمند یک مداخله موثر و تجویز یک تب بر کوتاه مدت، از سوی نهادهای مسئول در حوزه تنظیم بازار است.
فعالان بخش خصوصی، همواره مدافع عدم مداخله غیرضروری دولت در نظم طبیعی بازار و اقتصاد، بوده و هستند؛ اما، وقتی این نظم طبیعی در آستانه خروج از دامنه تعادلهای پایدار قرار می گیرد؛ این وظیفه ذاتی و طبیعی نهادهای تنظیم گر است؛ که با یک مداخله موثر و حساب شده، اما موقتی، بازار را در محدوده تعادل پایدار حفظ کنند؛ تا فرصت کافی برای تاثیرگذاری برنامه های پایدارساز میان مدت و دراز مدت فراهم آید.
امروز بخش خصوصی، فعالان حرفه ای و مسئولیت شناس بازار سرمایه و صاحبنظران دلسوز اقتصاد ملی، چشم انتظار مداخله حساب شده و مسئولانه نهادهای حاکمیتی در روند بازار بورس، برای محافظت اقتصاد و جامعه ایران، در برابر مخاطرات خروج بازار سرمایه از محدوده تعادل پایدار هستند.