رونق و رکود در مردادماه

هرچند مدت زمان زیادی نیست که از تولید شاخص‌های اقتصادی مرتبط با محیط کسب و کار توسط اتاق ایران می‌گذرد ولی در همین مدت کوتاه هم اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران توانسته تا با ارائه اطلاعات مفید در زمینه‌های مختلف کسب وکار، وظیفه خود در قبال ماده 4 قانون بهبود مستمر کسب و کار را به خوبی ایفا کند. در همین راستا اتاق ایران، انتشار گزارش شامخ یا همان شاخص مدیران خرید را در بخش صنعت از سال 1397 و شامخ کل اقتصاد را از سال گذشته آغاز کرد که طی آن وضعیت رونق و رکود و مؤلفه‌های مؤثر بر تولید و فروش کالاها و خدمات را با دریافت اطلاعات از بنگاه‌های بزرگ اقتصادی و در مقاطع یک‌ماهه گزارش می‌کند. شامخ یا همان شاخص مدیران خرید PMI شاخصی شناخته‌شده در سطح بین‌المللی است که در بیش از 40 کشور دنیا محاسبه و انتشار می‌یابد.

طبق نظرسنجی انجام شده از بیش از 500 بنگاه اقتصادی کشور، شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد ایران در مرداد ماه 46.43 به دست آمده‌است که نسبت به تیر ماه (45.47) افزایش بسیار جزئی داشته‌است. نتایج نشان می‌دهد که بخش صنعت و خدمات در مرداد ماه در وضعیت رکودی (زیر 50) و بخش ساختمان در وضعیت رونق (بالای 50) به سر برده‌اند که البته با توجه به سهم بالای بخش خدمات در اقتصاد کشور، طبیعی است که وضعیت کل اقتصاد متأثر از این بخش خواهد بود. گزارش اخیر مرکز آمار ایران نیز نشان می‌دهد که در سه ماهه نخست امسال، کل اقتصاد به میزان 5/3 درصد کوچک شده یا به تعبیر دیگر دارای رشد منفی است. موضوعی که قبلاً توسط اتاق ایران در قالب گزارشات شامخ کل اقتصاد در سه ماهه اول سال منتشر شد نیز نشان می‌داد که رقم شاخص کل اقتصاد در فروردین، اردیبهشت و خرداد 1399 به ترتیب 28.68، 50.17 و 48.41 بوده‌اند که نتیجه اصلی آن ایجاد وضعیت رکودی در اقتصاد است.

البته وضعیت اشتغال (50.32(در این ماه بدون تغییر نسبت به ماه قبل ارزیابی شد ولی در مورد تولید محصولات (47.58)، میزان سفارشات جدید مشتریان (41.53) و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده (40.24) کاهش قابل توجه نسبت به تیر ماه گزارش شده است. شاید بتوان مهمترین مشکلات مربوط به کل اقتصاد کشور در این ماه را در دو حوزه اصلی برشمرد یکی کاهش موجودی (40.24) و دیگری افزایش قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم خریداری شده (90.27. )

در مردادماه شدت کاهش در فعالیت‌ها در بخش‌های خدمات، کشاورزی و ساختمان نسبت به تیرماه کمتر بوده است، اما بخش صنعت با کاهش شدیدتر در میزان تولید روبرو بوده‌است. براساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شامخ صنعت در مرداد، 48.06 است که نسبت به ماه قبل (55.25) کاهش قابل توجهی را به ثبت رسانده‌است. این شاخص که طی 4 ماه گذشته به کمترین مقدار خود رسیده است، نشان می‌دهد اکثر بنگاه‌های اقتصادی این بخش در مردادماه وضعیت کسب و کار خود را بدتر از تیرماه ارزیابی کرده‌اند. کاهش در فعالیت بنگاه‌های اقتصادی از یک سو، تحت تأثیر کاهش تقاضای مشتریان که طی افزایش قیمت‌های ماه‌های گذشته رخ داده و کمبود نقدینگی بنگاه‌ها بوده و از سوی دیگر کمبود مواد اولیه طی ماه‌های گذشته به شدت بر میزان تولید مرداد ماه تأثیرگذار بوده‌است. همچنین تعطیلات تابستانی بخشی از بنگاه‌ها نیز بر کاهش این شاخص تأثیرگذار بوده‌است.

البته با مقایسه شامخ کل بخش صنعت و زیربخش‌های آن در مردادماه و مقادیر مشابه در مرداد سال گذشته روند مشابهی در کاهش فعالیت‌های صنعت ملاحظه می‌شود. هرچند تعطیلات تابستانی در کاهش شاخص مؤثر بوده‌است اما تأثیر این تعطیلات امسال به دلیل وضعیت ناشی از کوید 19 کمتر از سال قبل بوده‌است زیرا بسیاری از واحدهای صنعتی به دلیل تعطیلی‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا و عقب‌ماندگی از تولید در ماه‌های گذشته، به ناچار از تعطیلی تابستانی استفاده نکردند. با همه اینها آنچه مایه امیدواری است آن است که شاخص انتظارات تولید در ماه آینده هم در بخش صنعت (58.62) و هم در کل اقتصاد (51.55) نسبت به مردادماه بیشتر شده که نشان دهنده خوشبینی تعداد بیشتری از فعالان اقتصادی به بهبود وضعیت در شهریورماه است، موضوعی که در اغلب کشورهای بحران‌زده از شیوع ویروس کرونا نیز قابل مشاهده بود و به مرور به سمت افزایش تولید و بازسازی اقتصادی خود حرکت می‌کنند.