سرانجام پس از حدود ۵ سال پیگیری ایجاد منطقه آزاد قصر شیرین به همراه شش منطقه دیگر (گلستان (اینچه برون) - ایلام (مهران) - سیستان و بلوچستان - کردستان (بانه – مریوان) هرمزگان (جاسک) و بوشهر) در مجمع تشخیص مصلحت به تصویب رسید. خبری خوب برای توسعه استان کرمانشاه که باید از همه مسئولانی که پیگیری و رایزنی فراوان در تصویب آن داشتهاند تشکر و قدردانی کرد.
اهمیت این امر زمانی بیشتر احساس میشود که یادآور شویم در طرح اولیه پیشنهادی نامی از قصر شیرین در بین مناطق جدید دیده نمیشد و پافشاری نمایندگان مجلس و استاندار کرمانشاه باعث الحاق این منطقه به 6 نقطه پیشنهادی اولیه گردید؛ اما سؤالی که هماکنون مطرح میشود این است که این مصوبه به چه میزان بر توسعه استان بهخصوص شهرستانهای غرب استان تأثیر خواهد داشت؟ آیا بهصرف بهرهمند شدن قصر شیرین از تسهیلات قوانین مناطق آزاد، سرمایهگذاری، تولید و تجارت منطقه شکوفا خواهد شد؟ یا اصولاً با توجه به بندری نبودن قصر شیرین و همسایگی با کشور عراق تا چه حد و در چه حوزههایی باید بر توسعه منطقه تمرکز کرد؟
بررسی تجارب کشورهای مختلف در ایجاد مناطق آزاد نشان میدهد که ایجاد اینگونه مناطق تأثیر فراوانی در توسعه اقتصادی این کشورها داشته است. بعد از جنگ جهانی دوم کشور چین یکی از مهمترین اقتصادهای دنیا است که با تأکید بر ظرفیتهای این مناطق موجبات جذب سرمایهگذاران فراوان خارجی را فراهم کرد و بسیاری از کارشناسان، پیشرفت اقتصادی چین را مرهون تحرک و استفاده بهینه از این مناطق میدانند.
در سالهای اخیر نیز کشورهایی مانند امارات متحده عربی، ترکیه و اخیراً هم عمان و قطر پیشرفت اقتصادی خود را در بهرهمندی از ظرفیتهای این مناطق پایهگذاری کردهاند. وجود قوانین خاص در مناطق آزاد که با قوانین سرزمین اصلی متفاوت است، عدم وجود سلسلهمراتب و تشریفات اداری مرسوم در سرزمین اصلی، معافیتهای مالیاتی و سود عوارض گمرکی، آسان بودن فرآیند واردات و صادرات و برخورداری از تسهیلات قوانین کار و تأمین اجتماعی موجب ایجاد انگیزه و اشتیاق برای سرمایهگذاری در این مناطق شده است؛ اما در کشورمان که پیشازاین دارای 7 منطقه آزاد (کیش-قشم-ارس-چابهار-اروند-انزلی ماکو و فرودگاه امام خمینی (ره)) بوده، شرایط قدری متفاوت است و بین کارشناسان توافق نظر کاملی در کارکرد مناطق وجود ندارد.
بعضی این مناطق را در پیشبرد اهداف تأسیسشان که توسعه و پیشرفت اقتصادی منطقه و کشور است به نسبت موفق ارزیابی میکنند و در مقابل جمعی نیز منتقد مناطق هستند و استدلال میکند مناطق آزاد در کشور ما بهجای جذب سرمایهگذار و افزایش صادرات تبدیل به منافذی برای واردات کالا گردیدهاند. که علت طولانی شدن روند تصویب ایجاد مناطق جدید نیز همین تحلیلهای مختلف از کارایی این مناطق بوده است؛ اما چیزی که مشخص است دو برابر شدن تعداد مناطق آزاد کشور موجب شکلگیری رقابتی تنگاتنگ در بین مناطق جدید التاسیس برای جلب بیشتر اعتبارات زیرساختها و جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی خواهد شد.
توجه بیشتر به مصوبه جدید و موقعیت جغرافیایی مناطق نشان میدهد که سه استان کرمانشاه - ایلام و کردستان در مجاورت کشور عراق قرار دارند و این سهنقطه قطعاً در رقابتی نزدیکتر قرار خواهند داشت و هر منطقه که از مدیریت و برنامهریزی بهتری برخوردار باشد سرعت بیشتری در ایجاد زیرساختهای موردنیاز خواهد داشت و در بهرهمندی از مزایای مشترک سه منطقه توفیق بهتری خواهد داشت.
بررسی آمار صادرات یک دهه اخیر سه استان کرمانشاه، ایلام و کردستان و حتی خوزستان در کنار موقعیتهای خاص و ممتاز کرمانشاه و همسایگی با اقلیم کردستان و بخش مرکزی عراق و همچنین وجود مرز ترانزیتی خسروی میتواند دسترسی استان را به کشورهایی مانند عراق، سوریه، لبنان و دریای مدیترانه بهخوبی فراهم کند.
در حال حاضر سه موضوع بعد از ابلاغ مصوبه مجمع تشخیص مصلحت به دولت بسیار مهم و تأثیرگذار است:
اول ترکیب هیئتمدیره و مدیرعامل منطقه بسیار حائز اهمیت است. دوم تخصیص بودجه لازم برای ایجاد زیرساختهای موردنیاز و سوم تقویت سرمایه اجتماعی منطقه جهت جلب و میزبانی از سرمایهگذاران داخلی و خارجی.
در پایان این نکته بسیار بااهمیت است که تصویب ایجاد منطقه آزاد قصر شیرین شروع کار است نه غایت نهایی و بهرهمندی از مواهب این مصوبه، مشروط به سعی و کوشش مسئولین و صد البته خواست و همراهی مردم منطقه خواهد بود. به نظر میرسد ایجاد اتاق فکر ویژه و تدوین استراتژی و برنامهٔ راهبردی بلافاصله بعد از سرخوشی از این موفقیت بایست در دستور کار مسئولین قرار گیرد.