دولت یازدهم در آغاز مسئولیت با پروژه بزرگ، نیمهتمام و پرمسئلهای به نام مسکن مهر مواجه بود که وظیفه داشت علیرغم همه نقدهایی که متوجه آن بود و با محدودیت شدید منابع، به آن ادامه دهد و پاسخگوی انتظارات بهحق مردم باشد. بنابراین، اولویت اول دولت در تأمین مسکن، پیگیری تعهدات باقیمانده از مسکن مهر بوده است
در اجرای این طرح تاکنون 86 درصد از کل واحدهای تعهد شده به اتمام رسیده است و مابقی نیز علیرغم همه محدودیتهای اعتباری در شرف اتمام است.
اکنون دولت با سامان بخشی به مسکن مهر و پس از آسیبشناسی سیاستهایی که عمدتا بر تأمین دولتی مسکن و تکیه بر ساخت مسکن ملکی مبتنی بوده است با بهرهگیری از تجربیات بینالمللی؛ استفاده از ظرفیتهای سازمانهای مردمنهاد، خیرین و بخش خصوصی، کاستن از نقشهای تصدیگری دولت و افزایش نقشهای تنظیمگرانه آن، برای تأمین مسکن گروههای کمدرآمد را در دستور کار قرار داد.
با توجه به هزینه بسیار زیرساختها و آسیبهای ناشی از شهرهای حاشیهای و لزوم بازآرائی شهرها و استفاده بهینه از زیرساختهای موجود طرحهایی اولویت مییابد که بر بهرهگیری از این ظرفیتها استوار باشد و منطبق بر یک منطق اقتصادی و ترکیب حمایت دولت و انگیزه بخشی برای مشارکت گستردهتر بخش خصوصی این کار مهم را انجام دهد.
بر پایه طرحی که امروز در دولت ارائه شد، تأمین مسکن برای گروههای کمدرآمد در دو قالب " مسکن حمایتی " و " مسکن اجتماعی " طراحی شده است.
در مدل مسکن حمایتی بر روشهای اعطای کمک برای ساخت و خرید مسکن ملکی و پرداخت کمک بلاعوض به متقاضیان مسکن مهر فاقد متقاضی تأکید شده است. جامعه هدف در اعطای کمک برای ساخت و خرید مسکن، دهکهای سه و چهار کمدرآمد شهری است که با دریافت تسهیلات بانکی به میزان 50 میلیون تومان با نرخ سود 7 درصد مورد حمایت قرار میگیرند.
وزارت راه و شهرسازی در این مدل نسبت به تأمین زمین با اولویت در بافتهای ناکارآمد شهری اقدام و از این طریق سازندگان این واحدها را کمک میکند.
در روش کمک بلاعوض نیز هر سال 5 هزار از واحدهای مسکن مهر بدون متقاضی با اعطای 7 میلیون تومان کمک بلاعوض در اختیار متقاضیان کمدرآمد قرار میگیرد.
در مدل مسکن اجتماعی به سازندگان بخش خصوصی و خیرینی که دارای زمین در محدوده شهرها و شهرهای جدید باشند برای ساخت مسکن اجتماعی تسهیلات ارزانقیمت اعطا میشود. سقف این تسهیلات دو برابر تسهیلات مربوط به خرید و ساخت مسکن ملکی یعنی 100 میلیون تومان و با سود 7 درصد تعیین شده است و سازندگان نیز متعهد میشوند که تا 40 درصد از واحدها را حداقل به مدت ده سال به گروههای کمدرآمد معرفیشده توسط بنیاد مسکن اجاره دهند.
وزارت راه و شهرسازی نیز مجاز است که از زمینهای در اختیار به سازندگانی که این تعهد را میپذیرند با لحاظ موقعیت مکانی زمین و توجیهپذیری اقتصادی و دارا بودن تأسیسات زیربنایی آب و برق و گاز به قیمت تمامشده زمین واگذار نماید.
دولت نیز در شهرهای زیر 500 هزار نفر به ازای هر واحد 150 تا 300 هزار تومان بهصورت ماهانه و برای مدت 5 سال بهتناسب وضعیت درآمدی افراد مشمول کمک بلاعوض اجاره مسکن پرداخت میکند.
روش دیگر کمک به اقشار کمدرآمد اعطای وام قرضالحسنه ودیعه مسکن است که به خانوادههایی که توان پرداخت اقساط را ندارند به ازای هر واحد وام قرضالحسنه ودیعه مسکن تا مبلغ 7 و نیم میلیون تومان اعطا میشود.
شناسایی گروههای هدف در این برنامهها توسط وزارت رفاه و با همکاری سازمان بهزیستی، کمیته امداد و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و شهرداریها انجام میشود.
این روشها نگرش متمایزی به موضوع مسکن اقشار کمدرآمد است که با بهرهگیری از تجربیات کشورهای موفق تدوینشده و ضمن توجه کامل به ساماندهی بافت شهری و کاهش هزینههای ناشی از ایجاد تأسیسات زیربنایی، روشهای متنوع و سازگارتری با شرایط متنوع متقاضیان را به کار گرفته است و امید است با نتایج خوبی همراه باشد.