«قرار است در اجلاس اوراسیا، ایران را به‌عنوان عضو ناظر اعلام کنند که بتوانیم با کشورهای عضو این اتحادیه، تعاملات با تعرفه‌های پایین یا صفر داشته باشیم.» رئیس‌جمهور ایران در گفتگوی تلویزیونی خود که 12 آذرماه امسال برگزار شد، این‌گونه از اهمیت تجارت با کشورهای منطقه اوراسیا سخن گفت و نشان داد که این موضوع در بالاترین سطح دولت پیگیری می‌شود.
تجارت آزاد با کشورهای اوراسیا طی 5 سال گذشته به یکی از مهم‌ترین اهداف اقتصادی کشور در بخش تجارت خارجی بدل شده است. این سیاست به‌واسطه اعمال دوباره تحریم‌های اقتصادی علیه ایران از سال 1397 با قوت بیشتری دنبال شده و نتایج امیدبخشی نیز داشته است.
عضویت ایران در پیمان‌نامه اوراسیا در سال 1397 اتفاق افتاد و رویه همکاری با کشورهای عضو این سازمان وارد فصل جدیدی شد. امضای موافقت‌نامه تجاری میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال 1398 رقم خورد و پس‌ازآن مذاکرات گسترده‌ای میان بخش‌های اقتصادی و تجاری ایران و کشورهای عضو این اتحادیه صورت گرفت.
مهرماه سال 1398 بود که اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا برگزار شد و حسن روحانی رئیس‌جمهوری وقت ایران از اراده سیاسی تهران برای اجرای موافقت‌نامه تجاری سخن گفت. در همان ایام بود که اتاق ایران نیز با شورای تجاری اتحادیه اقتصادی اوراسیا تفاهم‌نامه همکاری امضا کردند و رفت‌وآمد میان تجار این کشورها تسهیل شد. مذاکرات و مبادلات تجاری میان بخش‌های خصوصی این کشورها توسعه یافت و زمینه‌های همکاری به اشتراک گذاشته شد.
در سال 1397 خروج یک‌طرفه آمریکا از برجام و آغاز مجدد تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران، روندی که در روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای غربی آغاز شده بود را محدود ساخت و سیاست تغییر نگاه تجاری از غرب به شرق را قوت بخشید. ازاین‌رو بیش از گذشته همکاری ایران با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا اهمیت یافت. آمارهای تجارت خارجی طی 5 سال گذشته نیز این تغییر جهت را نمایان می‌سازد. در حال حاضر حجم عمده تجارت ایران با کشورهای شرق جهان در حال انجام است و سهم کشورهای غربی از سبد تجاری ایران کاهش یافته است. عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای نظیر شانگهای و امضای موافقت‌نامه تجاری با اتحادیه اوراسیا با همین نگاه منطق پررنگی برای سیاست‌مداران پیدا کرده است.
فعالان بخش خصوصی که میدان رقابت را مهم‌ترین زمینه برای رشد و توسعه می‌شناسند، از کوتاه شدن دیوار تعرفه‌ها و رسیدن به رویه تجارت آزاد در اغلب کالاهای تجاری حمایت می‌کنند و از سیاست‌گذاران خواسته‌اند که مسیر تجارت ترجیحی با کشورهای طرف تجاری فعال شود و رفته‌رفته حرکت به‌سوی تجارت آزاد بر اساس بازی برد- برد در تجارت آغاز شود.
در مورد همکاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا این مسیر طی سال‌های اخیر آغاز شده و موفقیت‌های قابل‌توجهی حاصل کرده است. رشد چشمگیر در حجم و ارزش تجارت ایران با کشورهای اوراسیا گواه روشنی بر توفیق این سیاست است که می‌تواند در مورد سایر کشورها و پیمان‌های منطقه‌ای نیز تکرار شود.
از سال 1398 که اولین توافقات بر سر تعرفه 862 قلم کالا و اعمال تخفیف در حقوق ورودی آن‌ها با اتحادیه اوراسیا انجام گرفت، مبادلات اقتصادی با 5 کشور روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، بلاروس و ارمنستان وارد مرحله تازه‌ای شد و در مسیر صعودی پیش رفت.
این تجربه موفق به‌گونه‌ای پیش رفت که تجارت آزاد و صفر شدن تعرفه‌ها در مورد 90 درصد از کالاهای وارداتی و صادراتی ایران در همکاری با اتحادیه اوراسیا در دستور کار قرار گرفت. محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت ایران ماه گذشته اعلام کرد که امضای این توافقنامه در مجلس ایران، تکمیل‌کننده توافق تجارت آزاد در این منطقه خواهد بود. اعلام خبر حضور ایران به‌عنوان عضو ناظر در اجلاس پیش روی اتحادیه اوراسیا از سوی رئیس‌جمهور نشان می‌دهد که گام بعدی در زمینه توسعه تجارت میان ایران و کشورهای عضو این اتحادیه در حال برداشته شدن است.