شاید اغراق نباشد اگر برگزاری اکسپو ۲۰۲۴ ایران را آغاز راهی نو برای توسعه تجارت خارجی کشور بدانیم و برگزاری ایران اکسپو 2025 هم در ادامه همین مسیر در نظر بگیریم. حضور در نمایشگاه، یکی از مراحل ابتدایی صادرات است. اکسپو امسال به‌عنوان یک ویترین بین‌المللی می‌تواند فرصت‌های تازه‌ای را در معرفی توانمندی‌های کشور در حوزه‌هایی همچون صنعت، معدن، کشاورزی، فناوری اطلاعات و انرژی‌های نو فراهم کند.
اکسپو در کنار معرفی فرصت‌های تجاری، بستری مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری، توسعه نوآوری، ایجاد اشتغال و ارتقای تعاملات بین‌المللی ایجاد کرده است، اما باید توجه داشت که تنها در صورت پیگیری دقیق و اجرای مرحله‌به‌مرحله دستاوردهای این رویداد، می‌توان انتظار داشت که اکسپو به عاملی مؤثر برای رشد اقتصادی کشور تبدیل شود.
الزامات اثربخشی نمایشگاه‌ها در تجارت خارجی ایران
نمایشگاه‌ها زمانی اثربخش خواهند بود که با یک برنامه راهبردی توسعه صادرات همراه باشند. تعهد شرکت‌ها به رعایت استانداردهای بین‌المللی، شناخت دقیق رقبا، پشتیبانی خدمات پس از فروش، بسته‌بندی مطلوب و قیمت‌گذاری رقابتی از الزامات کلیدی هستند. در شرایط تحریمی، اگر این موارد به‌درستی رعایت شوند، نمایشگاه‌ها می‌توانند به ابزاری مؤثر برای جهش صادرات، عبور از محدودیت‌ها و جذب فناوری‌های روز تبدیل شوند.
چالش‌های تجارت ایران و قزاقستان
گذشته از این در مسیر تجارت خارجی چالش‌هایی وجود دارد که نیازمند توجه و بررسی است. یکی از چالش‌های اصلی در مسیر تجارت دوجانبه ایران و قزاقستان، مشارکت ضعیف و غیر‌سازمان‌یافته در نمایشگاه‌های تخصصی است. بسیاری از شرکت‌های ایرانی به دلیل هزینه‌های بالا و ضعف حمایت، به‌صورت انفرادی در نمایشگاه‌ها حاضر می‌شوند که این نوع حضور به برند ملی ما کمکی نمی‌کند.
مشکلات در ناوگان حمل‌ونقل و لجستیک، کندی اجرای تفاهم‌نامه‌های بانکی، نبود بانک اطلاعاتی معتبر از شرکت‌های دو طرف و آگاهی پایین فعالان اقتصادی از بازار قزاقستان از دیگر موانع مهم هستند.
راهکارهایی برای عبور از موانع موجود
به نظر می‌رسد، ایجاد مراکز مشاوره و بازاریابی در قزاقستان در راستای ارائه اطلاعات دقیق و حرفه‌ای به فعالان اقتصادی می‌تواند مانند یک کاتالیزور عمل کند. همچنین تقویت روابط بانکی، تسهیل مقررات و تداوم لغو روادید برای فعالان تجاری از دیگر اولویت‌هاست. در حال حاضر لغو روادید ۱۴ روزه برای تجار وجود دارد، اما امیدواریم که با رایزنی‌های صورت‌گرفته این مدت به یک ماه افزایش یابد.
ارزیابی عملکرد رایزنان بازرگانی ایران در قزاقستان
عملکرد رایزنان بازرگانی ایران در قزاقستان طی دهه اخیر به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های مؤثر در توسعه تجارت خارجی با قزاقستان باید مورد توجه قرار گیرد. در حال حاضر ارتباط خوبی میان اتاق مشترک ایران و قزاقستان و سفارت جمهوری اسلامی ایران در قزاقستان برقرار است، اما هنوز ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای بهبود این تعاملات وجود دارد. اما همکاری در برگزاری رویدادها، پذیرش هیئت‌های تجاری و برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک قابل تقدیر است.
با این حال، این ارتباط نیاز به برنامه‌ریزی بلندمدت و حمایت جدی‌تری دارد تا بتوانیم شاهد نتایج ملموس‌تری در تجارت دوجانبه باشیم که هم‌اکنون حدود ۴۵۰ میلیون دلار است.
یکی از اولویت‌های دیپلماتیک، تسهیل روابط بانکی است. بدون روابط مالی شفاف و مستقیم، تجارت به سختی پیش می‌رود. در گذشته تفاهماتی میان دو کشور صورت گرفته؛ اما بخشی از آن تاکنون اجرایی نشده است. امیدوارم در کمیسیون مشترک سال جاری شاهد اتفاقات خوبی باشیم.
اتاق مشترک ایران و قزاقستان با دارا بودن شبکه‌ای گسترده از شرکت‌های عضو، مشاوران و کارشناسان و ارتباط مستقیم با نهادهای تصمیم‌گیر در دو کشور، بستر مناسبی برای توسعه تعاملات تجاری فراهم کرده است. این اتاق دارای پوشش متنوعی از صنایع مختلف، از کشاورزی و صنایع غذایی گرفته تا فناوری اطلاعات و خدمات فنی و مهندسی است و می‌تواند نیازهای طرف مقابل را از ابتدا تا خدمات پس از فروش تأمین کند. استفاده و تبادل این ظرفیت‌ها در تعامل با دستگاه دیپلماسی می‌تواند به توسعه همکاری‌ها منجر شود.
اتاق مشترک در سال جاری در نظر دارد نسبت به برگزاری پاویون اختصاصی ایران در سی‌ود‌مین نمایشگاه بین‌المللی ساختمان در آلماتی و اعزام شرکت‌های کوچک و متوسط و دانش‌بنیان به قزاقستان اقدام کند.
اقدامات مؤثر برای حضور در نمایشگاه‌های تخصصی مانند نمایشگاه اوراسیا، اعزام و پذیرش هیأت‌های تجاری در سال ۱۴۰۳ و همچنین همکاری با وزارت کشاورزی با میزبانی ۵۴ شرکت تولیدی و تجاری به همراه وزیر تجارت کشور قزاقستان و ارائه خدمات مشاوره‌ای به تجار ایرانی و قزاقی در دستور کار است. اقدام عملی در سال گذشته همکاری با سفیر و سفارت قزاقستان در تهران در سفرهای میدانی به استان‌ها بوده که برای سال جاری ۴ استان را در برنامه مشترک داریم.
این اتاق مشترک، بیش از ۳۰ دوره آموزشی درباره بازار قزاقستان برگزار کرده و توانسته جایگاه خود را در میان تجار و نهادهای دو کشور تا حد زیادی تثبیت کند، البته همچنان تلاش برای ارتقای این جایگاه ادامه دارد.
در هر حال امیدواریم در صورت ثبات اقتصادی در کشور و چشم‌انداز روشن از روابط بین‌الملل شاهد رونق تجارت باشیم.