رکود به خط پایان رسید؛ پس از ناامیدیهایی که در طول چند سال گذشته در رابطه با رکود اقتصادی داشتیم، اکنون بسیاری از سیاستگذاران و کارشناسان این بخش، به رونق اقتصاد در سال جاری امیدواریهایی پیداکردهاند و معتقدند شرایط این روزهای بازار میتواند نوید روزهای خوش اقتصادی دهد. اما تولیدکنندههای ایران همچنان این امیدواری را حبابی در فضای مجاز نه واقعیت میدانند.
جمال رزاقی جهرمی در گفتوگو با پایگاه خبری اتاق ایران میگوید: «از سال اقتصاد مقاومتی معنایی جز اهمیت تولید و صادرات درک نمیشود؛ اگرچه از ابتدای دهه 50، قرار بود اقتصاد ایران به تولید داخلی اهمیت دهد اما همچنان اقتصاد نفت محور سد و مانع سنگی در برابر آن است. برای همین هرگز به این الگو نزدیک نشدهایم، نه تغییر حکومت و نه تغییر دولتها هیچکدام نتوانسته از این مانع عبور کند.»
اما مسئله اصلی اقتصاد ایران تولید است؛ توجه به تولید و رفع موانع اصلی تولید. رازقی جهرمی، رئیس اتاق شیراز میگوید: «برای عبور از هر رکود و تورمی باید به اهمیت تولید پی برد و از رفتارهای شعارگونه دوری کرد. اما در کنار رفتارهای شعارگونه نسبت به تولید، هیچ حمایت جدی از آن نمیشود.»
او به مشکلات مالی-بانکی اشاره میکند: «بانکها با نرخ بالای سود، هزینههای سنگینی را به صنعت، تولید و اقتصاد ایران تحمیل کردند؛ دولت باید هرچه سریعتر برای اصلاح نظامی بانکی اقدام کند. بانکها باید بتوانند با شرایط مناسب، کمبود نقدینگی حوزه تولید را تأمین کنند. اینیک روال عادی در دنیا بخصوص در کشورهای توسعهیافته است که از تولید خودشان حمایت میکنند.»
آیا تولید ایرانی توان رقابتپذیری با کالای مشابه را دارد؟ پاسخ رازقی جهرمی به این پرسش منفی است؛ او میگوید: «تولیدات ایرانی توان رقابت با کالای مشابه را در داخل و در خارج ندارند. این مشکل بهواسطه بحران قیمت تمامشدهای است که به تولیدات داخلی تحمیلشده است.»
بحران قیمت تمامشده یعنی چه؟ عضو هیات نمایندگان اتاق ایران میگوید: «این بحران در حوزه بانک به این صورت است که تولیدکننده ما مجبور است با پرداخت بهرههای 25-35 درصد خسارت سنگینی به بانک بپردازد. اما در دنیا و حتی کشورهای همسایه اینگونه نیست. مشکلات حوزه ارز هم با داستان بروکراسی پیچیده، داستان دیگری است. درحالیکه واحد مشابه ما در آنطرف مرز، در ترکیه، امارات متحده عربی با اقساط 20-30 ساله تسهیلات دریافت میکند.»
دستگاه عظیم بروکراسی به پیچیده شدن مشکلات کمک میکند نه حل آن؛ این نقطه اشترک همه فعالان اقتصادی است. رئیس اتاق شیراز هم از دستگاه عظیم بروکراسی میگوید و در کنار آن به قانون کار، بیمه، مالیات، تأمین اجتماعی، یارانهها و گمرک اشاره دارد.
رازقی جهرمی در کنار این موارد به موانع و مشکلات برونمرزی تأکید میکند: «هنوز مشکلات بانکی با کشورهای اروپایی برطرف نشده است؛ اگرچه بعد از امضای برجام، تصویر ذهنی از ایران و کالا ایرانی بهتر شده است.» به گفته رازقی جهرمی، همه این مشکلات توان رقابت را از کالای ایرانی ساقط میکند.
رفع مشکلات اقتصادی به اصلاح ساختار نیازمند است؛ رئیس اتاق شیراز معتقد است: «دولت باید به اصلاح ساختارهای کلان سیاستگذاری اقدام کند؛ در این ساختارها باید به تولید داخلی اهمیت ویژهای قائل باشند. نه اینکه سیاست راه خود را برود و اقتصاد راه دیگر را.»
او تأکید میکند: «دولت نباید سیاستی را در پیش بگیرد که هزینه آن را اقتصاد، صادرکننده و تولید بپردازد. مگر در زمان تغییر سیاستهای ترکیه و روسیه، تولیدکنندههای ترکی، هزینه سیاست را پرداخت کردند. آیا در اروپا تولیدکننده هزینه سیاست را میدهد؟ اما در ایران اینگونه نیست. چند وقت قبل، رئیسجمهوری هم به این نکته اشاره داشتند که تا به امروز اقتصاد به سیاست هزینه میداد و از امروز به بعد باید این روال تغییر کند.» به گفته رازقی جهرمی ما باید بتوانیم در تمام سیاستگذاریها کلان، سیاستهای داخلی و منطقهای به نفع اقتصادی خود بیندیشیم و نباید تولید و تولیدکننده ما هزینه سیاست را بدهد. ما باید بتوانیم از شرایط منطقهای مثل کشور عراق به نفع اقتصاد خود بهره بگیریم؛ درحالیکه اینگونه نیست.
رازقی جهرمی میگوید: «در زمان بحران، دولت چه کمکی به تولیدکننده داشته است؟ تقریبا این کمک نزدیک به هیچ است! در این مدت واحدهای تولید ما بهواسطه تغییر سیاست کلان، ورشکست شد؛ واحد تولیدی تعطیل شد و تولیدکننده بهجای صادرات و فعالیت اقتصادی به زندان رفت.»
او میگوید: نجات کشور، در تولید و صادرات غیرنفتی است. باید قوای سهگانه کشور، شرایط و راه را برای تولید و صادرات هموار کنند. باید در کشور همدلی برای بهبود و ارتقای وضعیت اقتصاد به وجود بیاید.»
او تاکید میکند: «ما در زمان برجام، نتیجه این تشتت آرا و این اختلافهای سیاسی-جناحی را دیدیم. برای همین آنطور که باید نتوانستیم از فرصتهای بعد از برجام بهره ببریم. بعد از این باید فرصتها را بیشتر قدر دانست.»