مرکز پژوهش‌های اتاق ایران به استناد گزارش «آینده مشاغل ۲۰۲۵» از مجمع جهانی اقتصاد که تصویری جامع و دقیق از تحولات بازار کار جهانی در سال‌های پیش رو ارائه می‌دهد بر اساس این گزارش که بر اساس نظرات بیش از هزار کارفرما در ۲۲ صنعت و ۵۵ اقتصاد مختلف تهیه شده است، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰، ۱۷۰ میلیون شغل جدید ایجاد و همزمان ۹۲ میلیون شغل حذف خواهد شد که در نهایت منجر به رشد خالص ۷۸ میلیون شغل، معادل ۷ درصد از کل مشاغل فعلی، می‌شود.
گزارش آینده مشاغل ۲۰۲۵ به چند روند کلیدی اشاره می‌کند که شکل‌دهنده بازار کار آینده خواهند بود:
پیشرفت‌های فناوری: هوش مصنوعی، رباتیک، دیجیتال شدن و فناوری‌های نوظهور به سرعت در حال تغییر نحوه انجام کارها هستند. این فناوری‌ها موجب ایجاد مشاغل جدید در حوزه‌هایی مانند داده‌های کلان، هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی، امنیت سایبری و توسعه نرم‌افزار می‌شوند.
گذار به اقتصاد سبز: افزایش مشاغل مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر، مهندسی محیط زیست و خودروهای الکتریکی تحت تأثیر تغییرات اقلیمی و سیاست‌های پایداری است.
تغییرات جمعیتی و اقتصادی: پیری جمعیت در کشورها با درآمد بالا و رشد جمعیت در سن کار در اقتصادهای کم‌درآمد، تقاضا برای نیروی کار را دستخوش تغییر می‌کند. همچنین، افزایش هزینه‌های زندگی و نابرابری‌های اقتصادی چالش‌های جدیدی ایجاد می‌کنند.
تحولات در مدل‌های کاری: روند دیجیتال شدن و تغییرات در شیوه‌های اشتغال، از جمله افزایش کار پروژه‌ای و نیروی کار مستقل، به شکل‌گیری مدل‌های کاری منعطف‌تر منجر می‌شود.
بر اساس این گزارش، مشاغلی که به فناوری‌های پیشرفته وابسته‌اند بیشترین رشد را خواهند داشت. از جمله: متخصصان هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و داده‌های کلان، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و مهندسان فناوری مالی (فین‌تک)، تحلیلگران امنیت اطلاعات و متخصصان مدیریت امنیت سایبری، مهندسان انرژی‌های تجدیدپذیر و مشاغل مرتبط با اقتصاد سبز، مشاغل خدماتی مانند پرستاری و آموزش؛ در مقابل، مشاغل روتین و تکراری که قابلیت خودکارسازی دارند، مانند ورود داده، منشی‌گری، صندوقداری و برخی کارهای تولیدی، با کاهش قابل توجهی مواجه خواهند شد.
گزارش تأکید ویژه‌ای بر تغییرات در مهارت‌های مورد نیاز دارد. مهارت‌هایی که در آینده اهمیت خواهند داشت عبارتند از:
مهارت‌های فناورانه: تخصص در هوش مصنوعی، امنیت سایبری، برنامه‌نویسی و سواد دیجیتال
مهارت‌های انسانی و نرم: تفکر انتقادی، خلاقیت، انعطاف‌پذیری، رهبری و توانایی حل مسئله
مهارت‌های زیست‌محیطی: آگاهی و دانش مرتبط با تغییرات اقلیمی و انرژی‌های سبز
همچنین، گزارش هشدار می‌دهد که تا سال ۲۰۳۰، نزدیک به ۳۹ درصد از مهارت‌های فعلی منسوخ خواهند شد و نیروی کار نیازمند بازآموزی و ارتقای مستمر مهارت‌ها است تا بتواند با تغییرات سریع بازار کار هماهنگ شود.
گزارش آینده مشاغل ۲۰۲۵، علاوه بر ارائه چشم‌انداز بازار کار بر اهمیت سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه تأکید می‌کند. برنامه‌های بازآموزی، ارتقای مهارت‌ها و استراتژی‌های تحول نیروی کار که بر شمول و پایداری متمرکز هستند، برای توزیع عادلانه منافع فناوری‌های نوین و کاهش نابرابری‌ها ضروری است. همچنین، این گزارش به سیاست‌گذاران، کسب‌وکارها و سایر ذینفعان توصیه می‌کند با بهره‌گیری از فرصت‌های فناوری و تمرکز بر تاب‌آوری نیروی کار، بتوانند با اطمینان بیشتری از چالش‌های پیش رو عبور کنند.
این گزارش، نقشه راهی برای درک بهتر و آماده‌سازی نیروی کار و بازارهای اشتغال در سال‌های آینده است و نشان می‌دهد که آینده بازار کار جهانی ترکیبی از فرصت‌ها و چالش‌های فناورانه، اقتصادی و اجتماعی خواهد بود که نیازمند آمادگی و انعطاف‌پذیری بالاست. آیا نیروی کار امروز ما برای این آینده آماده است؟ پاسخ به این سؤال نیازمند توجه ویژه به آموزش و توسعه مهارت‌های نوین است.