پیرمرد با لبخندی ملایم، با تواضع و فروتنی گوش میدهد؛ میشنود و بعد آرام پاسخ میدهد. محسن خلیلی عراقی؛ 60 سال کارآفرینی و خلاقیتِ پیر صنعت سبب شده تا فعالان اقتصادی او را پدر صنعت ایران بنامند؛ در جوانی علمآموز صنعت بود و حالا تکیهبر عصایی چوبی و دستی لرزان و صدایی که بهسختی میشود آن را شنید، دغدغه توسعه صنعت دارد و برای سرکشی به انبوه تشکلهایی که در آن مسئولیت دارد فعالیت میکند. او همان کسی است که برای اولین بار شعلههای گاز را در خانههای ایرانی روشن کرد. خلیل عراقی به همراه پدرش کارخانه بوتان را پایهگذاری کرد تا این برند فراتر از یک کارخانه صنعتی عمل کند. شغل او معلمی بود قبل از صنعتکار بودن و حالا بهدقت یک معلم از مشکلات حوزه صنعت و بانکها میگوید. از برجام نیک یادکرده و تأکید میکند نباید اجازه تکرار تحریمها را داد. امیدوار است؛ به آینده صنعت، به آینده اقتصاد و به آینده همکاری در حل تکتک مشکلات اقتصادی ایران. او مهمترین چالش حوزه بانکی را بهره بالای آن میداند که صنعت توان بازپرداختش را ندارد.
*از نظر شما گره اصلی اقتصاد ایران کجاست؟
از دیدگاه من گرفتاری اصلی اقتصاد مملکت تحریمهاست؛ هنوز اثرات تحریم بر بدنه اقتصاد ایران پابرجاست. تحریم یا آثار تحریم بخشهای مختلف اقتصاد بهخصوص حوزه بانکی را آزار میدهد.
همچنین تحریمها رشد اقتصاد ملی را عقب انداخته است. با امضای توافق برجام امیدهایی برای موفقیت به وجود آمد و نشانههایی از بهبود در اقتصاد ایران دیده شد ولی روی کار آمدن دونالد ترامپ بهعنوان رئیسجمهوری در آمریکا و شرایط منطقهای این نگرانی را ایجاد کرده تا بار دیگر تحریمها به صحنه عمل بازگردند.
*مشاور رئیسجمهوری از مسائل بانکی بهعنوان یکی از ابرچالشهای اقتصاد ایران یادکرده است. مهمترین چالشی که در این بخش دیده میشود از نظر شما چیست؟
یکی از مشخصههای این بحران بالابودن بهره بانکی است؛ بدهکاران بانکی قادر نیستند بدهی خود را پرداخت کنند؛ در نتیجه بهرهوری بنگاهها پایین میآید. آنها توان بازپرداخت بدهی خود را ندارند و بانکها این بهره را بهحساب خود میگذارند؛ در اینجا بانک و بنگاه هر دو دچار بحران میشود.
*مهمترین مسئلهای که در این حوزه باید حل شود، چیست؟
باید سرمایهگذاری در حوزههای مختلف اقتصادی انجام شود، باید پسانداز ملی بالا رود و نقدینگی سیرش بهسوی بانکها سرازیر باشد نه بهسوی حوزههای دیگر.
*نرخ سود بانکی در ایران 5 درصد بالاتر از نرخ تورم ایستاده است؛ خطرات آن چیست؟
سود صنعت کشور آنقدر بالا نیست که بتواند بهرههای بالای بانکی را تحمل کند؛ در شرایط فعلی صنعت کشور گرفتار بهره بالاست و نمیتواند فعالیت اقتصادی موفقی داشته باشد.
*بدهی معوق چه بر سر سیستم بانکی آورده است؟
معوقات بانکی، سیستم بانکها را با مشکل نقدینگی روبرو کرده است؛ بانکها خود گرفتار هستند و در این میان فعالان اقتصادی هم با مشکلات مواجه شدهاند.
*بخشی از فعالان اقتصادی در سالهای تحریم به بانک بدهکارند؛ چه سیاستی برای بازپرداخت این معوقات لازم است؟
تنها راه چاره این است که همه تلاش کنیم حوزههای اقتصادی بهبود یابند؛ باید بتوانیم روابط خود را با جهان بهبود بخشیم تا بار دیگر دچار تحریم نشویم. اگر وضع اقتصاد بهبود یابد، وضعیت بدهکاران یا بنگاههای اقتصادی هم برای بازپرداخت معوقات بانکی بهتر خواهد شد؛ اقتصاد بهمانند سیستمی است که نچرخیدن یک چرخ مانع از چرخش بدنه دیگر سیستم خواهد شد.