روسای اتاق‌های سراسر کشور در نشست با هیئت‌رئیسه اتاق ایران به ضرورت و راهکارهای ورود اتاق‌ها به عرصه کارآفرینی اشاره کردند.
در ابتدای این جلسه گزارشی با موضوع استارتاپ‌ها، مفهوم و جایگاه آنها در ایران و جهان ارائه شد. بر اساس این گزارش استارتاپ ها به دلیل جوانگرا بودن و همراهی با خلاقیت و فناوری‌های روز، می‌توانند در زمینه کارآفرینی مؤثر باشند و از طرفی این شرکت‌ها قادرند بر اساس نوآوری به تولید ارزش‌افزوده بیشتر کمک کنند. به همین دلیل مورد اقبال جهانی قرار گرفته‌اند.
این گزارش در ادامه به چالش‌های که استارتاپ‌ها با آنها مواجه هستند، می‌پردازد. بر اساس اطلاعات موجود، تأمین مالی و سرمایه‌گذاری، عدم وجود نهاد پشتیبان و همکاری‌های بین سازمانی، دسترسی به زیرساخت‌های فنی، دسترسی به بازار، کمبود مهارت و نیروی انسانی، مسائل فرهنگی و اجتماعی، سیاست‌گذاری و حاکمیت دولت و مسائل حقوقی و قانونی از جمله معضلاتی هستند که شرکت‌های استارتاپ با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
در ادامه این نشست پدرام سلطانی، نایب‌رئیس اتاق ایران ورود اتاق‌ها به زیست‌بوم کارآفرینی را مورد توجه قرار داد و تأکید کرد: این کار می‌تواند در قالب یک برنامه‌ریزی منسجم و به‌تدریج اتفاق بیافتد. بر همین اساس چهار گام برای آن تعریف کرده‌ایم که حرکت بر این اساس می‌تواند رسیدن به نتیجه موردنظر را تسهیل کند.
وی افزود: ضرورت ورود اتاق‌ها به این حوزه از آنجایی شروع می‌شود که در ایران و کشورهایی مانند ایران که محیط کسب‌وکار با چالش‌های زیادی روبه‌رو است و اتاق‌ها سعی دارند این مشکلات را در ارتباط با دولت برطرف کنند، متأسفانه به بُعد دوم محیط کسب‌وکار که همان نوآوری است، توجه کمی می‌شود. چون نگاه به گذشته بر نگاه به آینده اولویت داشته و سعی می‌شود چالش‌هایی که از گذشته به وجود آمده، یک‌به‌یک برطرف شود.
نایب‌رئیس اتاق ایران از لزوم تغییر رویکرد اتاق‌ها بر اساس فرصت محوری صحبت کرد و گفت: اتاق باید به واسطه انتظارات ذینفعان خود، این تغییر رویکرد را در فعالیت‌ها داشته باشد. باید توجه داشت که هر کسب‌وکاری یک چرخه فعالیت دارد به این معنا که یک زمان شکل می‌گیرد، سپس اوج گرفته و در نهایت افول می‌کند.
وی تشریح کرد: امروز بخشی از کسب‌وکارهای کشور به دلیل بروز تحریم و جدا ماندن از تغییرات فناوری در دنیا، دچار افول شده‌اند اما نمی‌خواهند این واقعیت را بپذیرند و گمان می‌کنند که مشکلات آنها ناشی از نبود قانون یا کمبود منابع مالی و غیره است.
سلطانی ادامه داد: باید این آگاهی را به واحدهای فعال در کشور بدهیم که بخش قابل‌توجهی از مسائل موجود ناشی از دوری از تکنولوژی و فناوری‌های روز است.
نایب‌رئیس اتاق ایران با اشاره به این نکته که دولت انتظار دارد اتاق‌ها اشتغال آفرین باشند، به سایر بخش‌های کشور خدمات ارائه دهند و روند رشد اقتصادی را تقویت کنند، تصریح کرد: برای رسیدن به این هدف اتاق باید رویکرد خود را تغییر دهد. در تبادلات با همتایان خارجی نشان دهد که تغییرات مربوط به حوزه تکنولوژی و فناوری‌های را پذیرفته و در راستای ارتقای آنها در کشور تلاش می‌کند.
وی در ادامه به چهار گام که برای ورود اتاق‌ها به حوزه استارتاپی لازم است، اشاره کرد. بر اساس اظهارات نایب‌رئیس اتاق ایران شناخت از زیست‌بوم کارآفرینی هر استان به عنوان گام اول موردتوجه است؛ به این معنا که باید هر اتاق مجموعه نهادهایی که در اقتصاد از کارآفرینی حمایت می‌کنند و موجب تقویت آن می‌شوند را شناسایی کند. در این بین دانشگاه‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه، انجمن‌ها و رسانه‌ها مطرح هستند. از طرفی مراجع دولتی شامل معاونت علمی و فناوری وزارت ارتباطات، استانداری، سازمان برنامه‌وبودجه، سازمان صنعت، معدن و تجارت و صندوق‌های دولتی از جمله نهادهایی هستند که با موضوع کارآفرینی ارتباط دارند.
به باور سلطانی قدم دوم، شناخت ظرفیت‌ها و کمبودهای این حوزه است. همچنین ساختارسازی، گام سوم برای رسیدن به این هدف است و در این مرحله اتاق‌ها باید یک بخش را در نظر بگیرند که موظف به انجام مطالعات و پژوهش‌هایی در این زمینه باشد، اهداف و مأموریت‌های لازم را تعریف کند، ارتباطات خود را با سایر نهادهای مرتبط تعریف کرده و دوره‌های آموزشی لازم را برگزار و در نهایت طرح سنجش آمادگی نوآوری را دنبال کند.
سلطانی تصریح کرد: ایجاد انجمن کارآفرینی با کمک زیست‌بوم کارآفرینی هر استان، وظیفه دیگری است که باید در اتاق‌های استانی دنبال شود. وی در ادامه تعریف و اجرای برنامه‌های حمایتی، ایجاد شتاب‌دهنده‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه، حمایت از مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری، حمایت از رویدادهای استارتاپی، بازاریابی فرامرزی استارتاپ‌ها، پیگیری مقررات و رویه‌های مخل کارآفرینی و حمایت نرم از استارتاپ‌ها را به عنوان گام چهارم مطرح کرد.
بی‌برنامه حرکت نکنیم
غلامحسین شافعی، رئیس پارلمان بخش خصوصی کشور در ادامه با اشاره به این نکته که هرگاه تحولی در کشور قرار است، انجام شود، بی‌برنامه دنبال شده و روند حرکت آن مختل می‌شود، گفت: هجوم بی‌برنامه به سمت اهداف، ما را از تحقق آن دور می‌کند.
وی تأکید کرد: این کار جدید شاید موردعلاقه بسیاری از فعالان اقتصادی قرار بگیرد اما نباید بی‌برنامه به دنبال آن برویم. امروز در دانشگاه‌ها و سایر مراکز، این گفتمان شکل گرفته و بسیاری از جوانان کشور به دنبال دریافت تسهیلات از متولیان دولتی با هدف شروع کسب‌وکارهای خود هستند اما اگر بی‌برنامه این حرکت دنبال شود، نتیجه آن حضور تعدادی از جوانان بدهکار خواهد بود.
مسعود خوانساری، نایب‌رئیس اتاق ایران نیز در ادامه به تجربه و اقداماتی که طی یک سال گذشته از سوی اتاق تهران در راستای رسیدن به کارآفرینی و ارتقای شرکت‌های استارتاپی انجام شده است، اشاره کرد. بر اساس اظهارات وی اتاق تهران در گام نخست نهادهای مرتبط با این حوزه را شناسایی کرده است. در ادامه ۴ گروه برای رفع مشکلات این حوزه در بخش‌های مالیات، تأمین اجتماعی و سرمایه‌گذاری شکل گرفته و کتاب‌های راهنما نیز منتشر شده که اطلاعات لازم را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. چندین پروژه تحقیقاتی نیز در این حوزه تعریف شده که به شناسایی قوانین، تجارب اقتصادی موفق و مشکلات موجود در حوزه استارتاپی می‌پردازد. همچنین اتاق تهران طرح برگزاری اولین جشنواره نوآوری را در دست اقدام دارد.
حمایت از شرکت‌های ایرانی برای حضور در نمایشگاه جی‌تکس اقدام دیگری است که از سوی اتاق تهران انجام شد. خوانساری ادامه داد: در پی آن هستیم که استارتاپ‌ها را به سرمایه‌گذاران پیوند دهیم؛ این کانال ارتباطی می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
به اعتقاد نایب‌رئیس اتاق ایران در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل در حوزه استارتاپ‌ها دستگاه قضایی است، از آنجایی که این حوزه جدید بوده و زیرساخت‌های قانونی و حقوقی مشخصی ندارد، وقت زیادی از فعالان این حوزه در سیستم قضایی می‌گذرد.
ایران در شاخص جهانی کارآفرینی رتبه خوبی ندارد
حسین سلاح‌ورزی نایب‌رئیس اتاق ایران نیز در ادامه به شاخص جهانی کارآفرینی که به صورت سالیانه منتشر می‌شود، اشاره کرد. بر اساس این گزارش جهانی، ایران ۱۲ پله صعود کرده اما همچنان رتبه هفتاد و دوم را به خود اختصاص می‌دهد که رتبه و جایگاه خوبی نیست.
سلاح‌ورزی تأکید کرد: در برخی از معیارهای مورد توجه در این گزارش رشد خوبی داشته‌ایم ولی در برخی دیگر مانند پذیرش ریسک همچنان شرایط نامطلوبی داریم.
وی در ادامه به ناهماهنگی و عدم توازن کشور در ۱۴ معیاری که در این گزارش مورد توجه است، اشاره کرد و گفت: این ناهماهنگی به معنای ناکارآمدی نهایی کشور در این حوزه خواهد بود.
نایب‌رئیس اتاق ایران همچنین تصریح کرد: در ایران حوزه تکنولوژی، متولیان زیادی دارد اما بخش نوآوری و کارآفرینی چنین شرایطی ندارد. این وضعیت باید اصلاح شود.
در ادامه عبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس اتاق اصفهان نیز از اقداماتی گفت که توسط این اتاق طی مدت یک سال گذشته در حوزه حمایت از کارآفرینی انجام شده است. به اعتقاد این فعال اقتصادی باید در قدم اول، فرهنگ‌سازی صورت بگیرد. بنابراین آموزش بازرگانان کوچک که مربوط به سن ۷ تا ۱۷ سال است، برگزاری دوره آموزشی کارآفرینان نسل فردا که به سن ۱۸ تا ۲۵ سال اختصاص دارد و آموزش رویداد کارآفرینی در مسیر موفقیت از جمله اقداماتی هستند که توسط اتاق اصفهان دنبال می‌شود.
محمود تولایی رئیس اتاق کاشان بر این باور است که مهم‌ترین مشکل کارآفرینان و شرکت‌های استارتاپی مسائل حقوقی و قانونی است. وی تصریح کرد: از آنجایی که هنوز بسترهای حقوقی و قانونی لازم برای آنها شکل نگرفته است، این نقص باید هر چه سریع‌تر برطرف شود تا استارتاپ‌ها بتوانند رشد خوبی در سطح جامعه داشته باشند.
مهدی طبیب‌زاده، رئیس اتاق کرمان نیز به این مسئله اشاره کرد که مقاومت‌هایی در برابر فعالیت‌های نوآورانه در سطح استان‌ها وجود دارد. بنابراین لازم است فعالیت اتاق‌ها زیر نظر مستقیم اتاق ایران و با حمایت آن دنبال شود. به اعتقاد این فعال اقتصادی می‌توان این کار را با سیاست‌های تشویقی دنبال کرد.
علی‌اصغر زبردست، رئیس اتاق همدان نیز به این نکته توجه داشت که در برخی از استان‌ها کسب‌وکارهای سنتی اجازه رشد و فعالیت کسب‌وکارهای نو را نمی‌دهند. از طرفی برخی از مراکز که برای حمایت از استارتاپ ها فعال شده‌اند مانند پارک‌های علم و فناوری، اتاق‌ها را رقیب خود می‌دانند. بنابراین باید سازوکاری در نظر گرفته شود که آنها در کنار هم قرار بگیرند.
کیوان کاشفی، عضو هیئت‌رئیسه اتاق ایران این پیشنهاد را مطرح کرد که گروهی از اتاق‌های باتجربه در این حوزه در کنار هم قرار بگیرند. وی ادامه داد: متأسفانه درصد اندکی از شرکت‌های نوآور توانسته‌اند که به کسب‌وکاری مداوم تبدیل شوند که این رقم در حدود ۲ تا ۳ درصد از شرکت‌های فعال در این حوزه است.
شافعی در جمع‌بندی خاطرنشان کرد: خوشبختانه در این نشست نقطه آغاز را پیدا کردیم و پیشنهاد شد که سازمان‌دهی بهره‌وری شکل بگیرد که بتوان بر اساس آن با یکدیگر به صورت منسجم جلو برویم. وی ادامه داد: باید نقشه راهی تدوین کنیم و پس از آن‌که قطار نوآوری در ریل مناسب خود قرار گرفت با سرعت متعادلی حرکت آن را مدیریت کنیم.
شافعی ادامه داد: این‌که جوانان ما تصور می‌کنند بعد از اتمام تحصیل باید پشت میز مناسبی بنشینند یا از سرمایه پدری بهره‌مند شوند، اشتباه است. باید توجه داشت که بخش قابل‌توجهی از کارآفرینان موفق با دست خالی شروع کردند. کاری که در اتاق اصفهان برای آموزش جوانان انجام می‌شود، این آگاهی را به جوانان می‌دهد که آنها نیز می‌توانند بدون سرمایه و تنها با تکیه‌بر پشتکار و دانش اقدام به کسب‌وکارهای جدید کنند.