وداع با فرماندار بازار متلاطم نفت جهان

علی االنعیمی  وزیر نفت عربستان که سیاست های اوپک ،اقتصاد و بازار جهانی انرژی را از خلیج مکزیک تا نیجریه،هدایت می کرد،حالا این پست را ترک کرده است.

مرد 80 ساله که اصالتا بادیه نشین بوده، فرمان بازار متلاطم نفت خام جهان را به عنوان بزرگترین صادر کننده نفت جهان به مدت 21 سال در دست داشت؛نقش او در جنگ های منطقه ای، برنامه های تکنولوژیکی نفت و تغییرات آب و هوایی اخیر جهان بی تاثیر نیست.

«در چندین دهه گذشته من نفت زیر 2 دلار در هر بشکه تا 147 دلار را دیده ام و البته  نوسانات بسیاری بین این دوقیمت را » النعیمی این جمله را در کنفرانس صنعت نفت آمریکا که در فوریه گذشته و در هیوستن برگزارشد،گفته بود. او اضافه کرده بود که «من دوران  تولید بیش از اندازه ودوران کمیابی نفت را هم دیده ام و همینطور چندین دوره از رونق و رکود را».

می گویند علی النعیمی که برای چند سال توانسته بود،قیمت ها را در بازارنفت جابجا کند، فقط برای فاش کردن چند جمله برکنار شده است. در نهایت اینکه معاون جوانتر شاه محمد بن سلمان جایگزین او شده  تا نفوذ بالاتری در سیاست های نفتی داشته باشد.خالد الفلیح رییس  شرکت نفت عربستان سعودی آرمکو است که بزرگترین شرکت تولید کننده نفت محسوب می شودالبته این تنها تغییر نیست و  علی الفلیحی که معروف است به شاه سلمان و همچنین شاهزاده محمد خیلی  نزدیک است، وزیر دو وزارتخانه در هم ادغام شده صنعت،معدن و انرژی می شود.

«خالد الفلیح به طور کامل بر سیاست های نفتی عربستان سعودی مسلط است و در این صنعت کار کرده است.او روابط بسیار نزدیکی با ولیعهد دارد.» این را جیسون باردوف رییس مرکز جهانی انرژی در دانشگاه کلمبیا در نیویورک و معاون سابق کاخ سفید در  بخش نفت می گوید.

او اضافه می کند:«سیاست نفت عربستان سعودی با تغییر الفلیحی تغییر نمی کند، زیرا هر چیزی که شاهزاد محمد بخواهد وزیر جدید نفت عربستان سعودی آن را ادامه خواهد داد .آنها با فریز کردن نفت موافق نیستند وهیچ نفتی فریز نخواهد شد؛ حتی اگر تولید را بدون  مشارکت دیگر تولید کننده های اصلی ادامه بدهد.

شاهزاد محمد در مصاحبه ای با بلومبرگ در ماه آوریل گفته بود که:« ما از قیمت های موجود نفت حمایت نمی کنیم؛ 30 یا 70 دلار برای ما مثل هم است. ما برنامه های خودمان را داریم و نیازی به نفت گران نداریم.»

وقتی مقامات رسمی عربستان سعودی  در کنفرانس خبری از جایگزینی علی النعیمی با یک حکم حکومتی خبر دادند،بازار نفت بسته شده بود.

قرارداد آتی فروش نفت برنت برای فروش در ماه فوریه  45.37 دلار در هر بشکه در بازار لندن بسته شده است، یعنی حدود 5.7 درصد پایین تر از این هفته.نفت وست تکزاس اینترمدیت هم در روز جمعه با 44.66 دلار در هر بشکه در بازار نیویورک معامله شده که 2.7 درصد پایین تر ازقیمت های  این هفته است.

سیاست نفت

در حالی که علی النعیمی از اختیارات بسیار لذت می برد و دست های او برای گرفتن هر تصمیم و سیاستی درباره نفت عربستان آزاد بود اما ناگهان شرایط تغییر کرد. سیاستگذاری برای  نفت از گذشته تحت فرمان شاه عبدلله و شاه فهد بوده است. او همیشه راه باریکی برای رایزنی به اتاق شاه داشت .اما وقتی قدرت به شاه سلمان و  پسران جوان شاه محمد رسید،شرایط تغییر کرد.

درنشست  17 آوریل دوحه جایی که تولید کننده های نفت برای رسیدن به فریزکردن تولید نفت بحث می کردند که قیمت ها ثابت بماند،علی النعیمی فاقد اقتدار برای این مذاکرات شده بود.او مثل همتایانش یعنی روسیه و ونزوئلا قدرت نداشت زیرا نمایی از پرنس محمد که به جای او داشت، توافق می کرد دیده می شد.در واقع این شاهزاده محمد بود شرط گذاشته بود که  اگر ایران این توافق را نپذیرد،فریز نفتی امکان پذیر نخواهد بود.

در 18 ماه گذشته این علی النعیمی بود که تحت فشار کشورهای عضو اوپک برای جلوگیری ازافزایش تولید بود تا قیمت ها دوباره به 100 دلار در هربشکه برگردد. حال آنکه طرح علی النعیمی تولید بیشتر برای کاهش هزینه های تولید در رقابت با نفت شیل آمریکا بود.این استراتژی نشان می دهد که طرح موفقی بوده است.زیرا باعث شده که فعالیت های دکل های نفتی آمریکا و حفاری های نفت  در سکوها  کاهش یافته و دچار رکود شود.تعداد تولید کننده های نفت شیل حالا کاهش یافته و اندازه شرکت های آنها از جمله اکسون موبیل  کم شده است، همچنین میزان سرمایه گذاری ها هم کاهش یافته است. با این حال عربستان سعودی هزینه بیشتری را برای  تولید نفت با کاهش ذخایر ارزی و کاهش رشد اقتصادی می پردازد.

این رویکرد در عین حال اوپک را ضعیف تر کرده است. کشورهای ثروتمند خلیج فارس به تدریج دچار مشکل شدند. این مساله به خصوص کویت و قطر را بیشترتحت تاثیر قرار داده است. در دیگر کشورها هم شرایط همینگونه  است؛ نیجریه و ونزوئلا دچار تنگنای اقتصادی شده اند.هر 13 عضو این گروه، با این تصمیم عربستان یک سازمان توانا  را  رو به آشفتگی قرار داده  و البته اقتصاد جهانی را با افزایش بیشتر تولید نفت تحت تاثیر گذاشته است.

یک وزیر توانا و زرنگ

علی النعیمی ریاست عصر طلایی نفت را در عربستان سعودی و اوپک برعهده داشت. طبق اداره اطلاعات انرژی آمریکا این گروه نفتی در سال 2014 و در زمان اوج قیمت های نفت 10 برابر افزایش قیمت را از زمان تاسیس تجربه کرد و به میزان 1 تریلیون دلاردرآمد کسب کرد.

او همچنین یک دیپلمات زیرک بود . حمایت دو پادشاه عبدالعزیرو بن سلمان، اورا  به مرد شماره دو این کشور تبدیل کرده بود.درست مثل یک برادر بزرگ  برای پادشاه که ناتنی بود. النعیمی  یک پل متفاوتی با ایران و ونزوئلا در 1990 داشت،سازماندهی یک رشته ازکاهش  تولید کننده ها برای تنظیم قیمت ها و در نهایت فرستادن آنها به بالای 100 دلار در هر بشکه.

النعیمی درآخرین  گردهمایی  اوپک که در وین برگزارشد بیشترین خبرسازی را در جایی که گروه زیادی از روزنامه نگاران حاضر بودند، داشت.او هر روز گزارش های زیادی را از جلسات اوپک ارایه می کرد .او طبق عادت همیشگی سال های اخیر، در پایتخت اتریش سریع راه می رفت. چند کلمه او در حین پیاده روی می توانست قیمت نفت را جابجا کند و در وال استریت نوسان ارزی ایجاد کند.

او دوست داشت که وقتی صحبت می کند وقت بیشتری را برای توضیح اختصاص بدهد.رییس دانشگاه علم و تکنولوژی عربستان سعودی در واقع هم درس می داد و هم جهان را برای عرضه بیشتر منابع هیروکربنی آماده می کرد. او حالا به عنوان  مشاور درباره سلطنتی منصوب شده است.

«مشکل  امروز ما سوزاندن مواد مضر مثل ذغال سنگ، نفت و گازاست». او این جمله  را در 23 فوریه در هیوستن گفته بود.او اضافه کرده بود:«برای حل این مشکل باید در تکنولوژی کار بیشتری انجام شود تا میزان انتشار مواد سمی را به حداقل برسانیم و یا ریشه کن کنیم.بعضی ها این دیدگاه را قبول ندارند، اما من به این ایمان دارم.»

ظهور النعیمی

النعیمی از 12 سالگی به عنوان کارمند در شرکت نفت آرمکو کار کرده است، شرکتی پیشرو در عربستان سعودی که رتبه این شرکت در بین کمپانی های تولیدکننده نفت را هم  بالا برده است.او در سال 1984 به پادشاه عربستان معرفی شد. برای چهار سال مدیر ارشد اجرایی آرامکو بود. در نهایت حکومت عربستان او را برای وزارت نفت در آگوست 1995 برگزید.

او بیشترین سابقه را در این سمت در اختیار داشته و البته مدافع طرح تولید بیشتر نفت خام، برای رقابت با آمریکا نیز هست .او اغلب با وزرای همتای خود یعنی ونزوئلا و ایران موافق نبود که به دنبال قیمت های بالا برای محدودیت تولید بودند.او نگران بود که استراتژی تولید نفت بیشتر حتی به قیمت اشباع تقاضای بازار متوقف شود.

وقتی در تابستان 2014 قیمت نفت رو به سقوط گذاشت، النعیمی نگران بازگشت بازار به سه دهه قبل تر شده بود،زمانی که صنعت نفت عربستان سعودی دچار نوسان شده بودو به همین دلیل هم برای مقابله با قیمت های جهانی از تولید خود دفاع کرد. وزیر قبلی یعنی احمد زکی یمانی در شرایط سال 1983 تصمیم گرفته بود که اوپک را برای برگشت به قیمت های بیشتر با کاهش تولید تحت فشار قرار بدهد،اما این تئوری یمانی باعث کاهش بیشتر قیمت نفت شد.

این نتیجه برای عربستان مصیبت بار بود؛ نفت به 7.90 در هر بشکه از حدود 40 دلار سقوط کرد.این اتفاق در اثر توقف تولید اوپک و افزایش تولید کشورهای غیر اوپک رخ داد. این تصمیم تولید عربستان سعودی را در سال 1985  به دو سوم کاهش داده بود و نفت عربستان به  3.6 میلیون بشکه در روز از  10.3 میلیون بشکه کاهش یافته بود.

این درسی بود که النعیمی  گرفته بود و او در واکنش به کاهش های اخیر تصمیم گرفته بود که تولید بیشتر را در پیش بگیرد، تا ایالات متحده امریکا از مدار تولید خارج کند.

«وقتی من قیمت ها را رو به سقوط دیدم،این تصمیم را گرفتم زیرا برای ما سقوط تولید و قیمت شبیه هم بود.» او این جمله  را در ماه مارس 2015 در کنفرانسی در ریاض مطرح کرد و گفته بود:« ترجیح دادم که از تجربه های 1980 درس بگیرم، چون ما از اشتباه مان درس گرفتیم.»

منبع:بلومبرگ