نمایندگان مجلس شورای اسلامی در برفی‌ترین روز تهران، بررسی کلیات لایحه بودجه را در دستور کار قرار دادند تا در جلسه‌ای که با یک ساعت تأخیر آغاز شده بود، کلیات بودجه97 مورد پذیرش نمایندگان قرار نگیرد و با مهر برگشت به کمیسیون تلفیق مواجه شود. کمیسیون تلفیق پس از 72ساعت باید بار دیگر لایحه را به صحن علنی برگرداند. طبق گفته علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی 14بهمن مجددا کلیات بودجه مورد بررسی قرار خواهد گرفت و مجددا 10نفر مخالف و 10نفر موافق درباره کلیات لایحه بودجه سال97 اظهارنظر می‌کنند. آیین‌نامه مجلس در برابر احتمال رأی منفی دوباره نمایندگان سکوت کرده است. پیش از آغاز جلسه علنی دیروز، جلسه غیرعلنی تشکیل و در آن روند بررسی لایحه بودجه سال۹۷ مورد رسیدگی قرار گرفت. در این جلسه غیرعلنی غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون تلفیق لایحه بودجه۹۷ گزارشی را به نمایندگان ارائه کرد. نمایندگان مجلس در جلسه علنی دیروز پس از استماع سخنان مخالفان و موافقان، نماینده دولت و سخنگوی کمیسیون تلفیق (۸۳رأی موافق، ۱۲۰ رأی مخالف و ۹رأی ممتنع) با کلیات لایحه بودجه۹۷ موافقت نکردند. علی‌اصغر یوسف‌نژاد، سخنگوی کمیسیون تلفیق اعلام کرد که با مخالفان کلیات لایحه بودجه جلسه برگزار خواهد شد تا جمع‌بندی نهایی در این زمینه حاصل شود. محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور نیز با ابراز نارضایتی از رد کلیات لایحه بودجه گفت: عدم‌رای نمایندگان به کلیات بودجه تنها باعث اتلاف ۷۲ساعته وقت نمایندگان شده و پیام منفی به جامعه منتقل می‌کند.
مسیر ناهموار یک لایحه
لایحه بودجه سال1397 از همان ابتدا تفاوت خود را با لوایح گذشته نشان داد. لایحه‌ای که دولت برخی اصلاحات اقتصادی را در آن جای داده، با واکنش‌های زیادی مواجه شد و خیلی زود به محل بحث در فضای مجازی تبدیل شد. افزایش قیمت حامل‌های انرژی برای اشتغال‌زایی، حذف یارانه 30 تا 40میلیون نفر به‌نفع فقرزدایی و مشارکت بخش خصوصی در پروژه‌های عمرانی 3تبصره مهم لایحه بودجه97 بود که رئیس‌جمهور بر آن تأکید داشت. کمیسیون تلفیق یکی از این تبصره‌ها را دچار تغییر جدی کرد و افزایش قیمت حامل‌های انرژی را از لایحه کنار گذاشت اما با 2تبصره دیگر موافقت کرد. شنیده‌ها از راهروی مجلس اما حکایت از آن دارد که نمایندگان شهرستان‌های کوچک نگران توافق پشت پرده هیأت رئیسه مجلس و کمیسیون تلفیق بر سر بازگشت تبصره افزایش قیمت حامل‌های انرژی در زمان بررسی جزئیات بودجه در صحن علنی هستند. آنها پس از ناآرامی در برخی شهرها، حساسیت بیشتری نسبت به مسائل معیشتی موکلان خود پیدا کرده‌اند بر این اساس به‌نظر می‌رسد شائبه اعمال قیمت‌های جدید برای بنزین و گازوئیل در کنار حذف یارانه بسیاری از یارانه‌بگیران اصلی‌ترین دلیل مخالفت با کلیات لایحه بودجه بوده است. یکی از نمایندگان مجلس در گفت‌وگو با همشهری صراحتا گفته است: «ما به آشی که هیأت رئیسه و کمیسیون تلفیق پخته بود، نه گفتیم و هیچ زدوبند سیاسی در رد کلیات مطرح نبوده است.»
پیشنهاد حذف یارانه تعداد قابل‌توجهی از یارانه‌بگیران از همان ابتدا مورد مخالفت تعدادی از نمایندگان قرار گرفت تا جایی که حمیدرضا حاجی‌بابایی، نماینده اصولگرای مجلس از مخالفت فراکسیون ولایی با حذف یارانه‌ها سخن گفت که شائبه رأی مخالف این فراکسیون به کلیات لایحه را قوت می‌بخشد. از سوی دیگر صف‌بندی دولت علیه گزارش اخیر دیوان محاسبات به‌عنوان یکی از دلایل مخالفت با کلیات مطرح شده است. رئیس کمیسیون تلفیق بودجه مجلس در این زمینه به خانه ملت گفت: نمایندگان دیدگاه‌های مختلفی نسبت به برخی از عملکردهای دولت داشتند و بخشی از نمایندگان دیدگاه سیاسی داشتند که در هر صورت موجب شد رأی ندهند. غلامرضا تاجگردون ادامه داد: بخشی از نمایندگان درخصوص نوع مصرف و روش برداشت‌هایی که قرار است از صندوق توسعه ملی صورت بگیرد، حرف داشتند. بخشی از نمایندگان مجلس نیز درخصوص هدفمندی یارانه‌ها ابهاماتی دارند که باید به‌صورت سریع‌تر و روان‌تر این موضوع روشن شود. بهروز نعمتی، سخنگوی هیأت رئیسه مجلس نیز در اظهارنظری اعلام کرد: چند ایراد اساسی در لایحه بودجه سال97 وجود داشت که نمایندگان نسبت به آن حساس بودند همانند موضوع اوراق قرضه و اوراق مالی که جزو دغدغه‌های نمایندگان بود که باید در کمیسیون تلفیق این موضوع اصلاح شود. وی با بیان اینکه ایراد دوم بحث هدفمندی یارانه‌ها بود که همانند کلاف سردرگم است، افزود: دقیقا مشخص نیست که دولت در بخش هدفمندی یارانه‌ها چه اقدامی می‌خواهد انجام دهد و باید این موضوع مورد بازبینی قرار گیرد. نعمتی با بیان اینکه کشور را نمی‌توان همیشه مقروض نگه داشت، یادآور شد: تمام این دلایل سبب شد که نمایندگان به لایحه بودجه سال97 رأی ندهند و عدم‌رأی نمایندگان کاملا کارشناسی بوده و این موضوع که عدم‌رأی به لایحه سیاسی‌کاری بوده به‌هیچ‌وجه درست نیست و از تمامی گروه‌های مختلف سیاسی جزو مخالفان کلیات لایحه بودجه سال97 بودند.
هدایت‌الله خادمی، نماینده ایذه نیز دغدغه نمایندگان شهرستانی را موجب مخالفت با کلیات لایحه بودجه اعلام کرد. به گفته این نماینده مجلس، اعتراض‌هایی که میانه دی‌ماه در برخی شهرها اتفاق افتاد موجب شد تا حساسیت نمایندگان نسبت به لایحه بودجه افزایش یابد. حمیدرضا فولادگر از مخالفان کلیات لایحه بودجه، رأی نمایندگان به رد کلیات را سیاسی ندانست و اعلام کرد که بیشتر ایرادات اساسی به لایحه در صحبت‌های مخالفان کلیات لایحه به ساختار، منابع، موضوع هدفمندی، منابع صندوق توسعه، کاهش پروژه‌های عمرانی و محتوای بودجه بود.
علیرضا محجوب، نماینده باسابقه مجلس، مخالفت سرسخت دولت با گزارش دیوان محاسبات مجلس را دلیل مقابله به مثل نمایندگان با لایحه بودجه می‌داند. مهرداد لاهوتی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه نیز 3دلیل را برای رد کلیات لایحه متصور است. او در گفت‌وگو با تسنیم با بیان اینکه یکی از دلایل اصلی رد کلیات لایحه بودجه در صحن علنی مجلس به بازخورد منفی موضع دولت در مورد گزارش تفریغ بودجه95 مربوط است، گفت: یکی دیگر از دلایل رد کلیات لایحه نگرانی نمایندگان مجلس درخصوص حذف بیش از 30میلیون یارانه‌بگیر بوده است. لاهوتی گفت: بعد از آنکه نمایندگان با افزایش قیمت حامل‌های انرژی و درآمد 17هزار میلیارد تومانی مدنظر دولت مخالفت کردند کمیسیون تلفیق مصوب کرد که از محل بودجه‌های فنی عمرانی، بخشی از این درآمد تأمین شود. بر همین اساس یک نگرانی به‌وجود آمد که بودجه عمرانی محدود کشور صرف محل مصرف دیگر تحت عنوان اشتغال شود.
جدول پرحاشیه
در میان اصلاحات اقتصادی، اصلاحات بودجه‌‌ریزی نیز در این لایحه مورد توجه قرار گرفته بود. یکی از مهم‌ترین آنها نیز ضابطه‌مند شدن بودجه برخی مؤسسات و نهادها بود که از جدول شماره17 به‌عنوان سرفصل مستقل خارج و به زیرمجموعه بخش‌های قابل نظارت منتقل شده بود. نمایندگان مجلس در کمیسیون تلفیق در این زمینه از لایحه دولت، جلوتر رفتند و برخی مؤسسات بودجه‌گیر را به‌طور کلی از لایحه کنار گذاشتند. چالش مؤسسات خاص به‌عنوان پشت پرده‌ای مهم در بودجه امسال خودنمایی می‌کند. سخنگوی دولت اعلام کرده است که حذف بودجه 59مؤسسه فرهنگی خاص را با پذیرش هزینه‌های آن انجام دادیم. دیروز با رد کلیات لایحه بودجه، شوک جدیدی به این لایحه دردسرساز وارد آمد. شاید یکی از هزینه‌های حذف بودجه مؤسسات خاص، همین رد کلیات و خواسته مخالفان بازگشت این جداول به بودجه باشد. برخی نیز تعداد بالای غایبان جلسه علنی را دلیل این رویداد می‌دانند. ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی عصر دیروز در توییتی اعلام کرد: «قدرت ذینفعان نامشروع که به سواری گرفتنِ مجانی از اقتصاد معتاد شده‌اند، ازجمله موانع سختی است که سدهای چندلایه را در مسیر اقدامات اصلاحی ایجاد کرده است. برای موفق شدن، باید مقاومت و از خودگذشتگی کرد.»