حمایت ناکارآمد نظام تعرفه از تولید داخلی

نظام تعرفه‌ای کشور در نشست اخیر کمیسیون مدیریت واردات بررسی شد. این کمیسیون با توجه به آغاز برنامه ریزی های دولت برای موضوعات اقتصادی در سال 1397، موضوع تعرفه را در دستورکار قرار داد تا بتواند نظر کارشناسی خود را در اختیار دولت قرار دهد. به اعتقاد اعضای این کمیسیون، استفاده از ابزار تعرفه‌ای برای حمایت از تولید داخل، شیوه بسیار قدیمی است که دیگر کارکرد خود را از دست داده و باید به سراغ شیوه‌های جدیدتر رفت.

اعضای کمیسیون اعتقاد دارند با استفاده از تعرفه به جای حمایت از تولید به سمتی می‌رویم که صدمات جبران ناپذیری بر پیکره اقتصاد وارد می‌آید. فراموش نکنیم که مدیریت واردات به معنای توقف واردات نیست. به باور آنها برای حمایت واقعی از تولید باید استراتژی توسعه صنعتی داشته باشیم و بدانیم متناسب با ظرفیت‌هایی که داریم از کدام کالا و خدمت حمایت کنیم. متأسفانه در این رابطه نیز هیچ اجماعی وجود ندارد.

محمدرضا کلامی، مدیرکل دفتر امور اقتصادی و سیاست‌های تجاری وزارت صمت در خصوص تعرفه‌ها، گفت: رفتار دولت نسبت به تعرفه و ثبت سفارش واردات انواع کالاها از جمله خودرو نشان می‌دهد که از این طریق به دنبال مدیریت ارز است.

وی در عین حال بر لزوم ایجاد رقابت سالم در بازار تأکید کرد و گفت: بخش خصوصی باید توجه داشته باشد که با رقابت می‌تواند رشد کند. تا زمانی که رقابت شکل نگیرد، نه تولید رشد می‌کند و نه مصرف‌کننده به حق خود می‌رسد.

به باور وی تعرفه تنها راه‌حل ممکن برای حمایت از تولید نیست و باید نگرش‌ها نسبت به این موضوع متناسب با تحولات جهانی، تغییر کند.

مظفرعلیخانی، معاون فنی و امور خدمات بازرگانی اتاق ایران از نبود نقشه راه و بی‌توجهی به سیاست‌های کلان اقتصادی انتقاد کرد و گفت: در یک دوره موضوع پیوستن به سازمان جهانی تجارت مطرح می‌شود و همه بر کاهش تعرفه‌ها و ضرورت ایجاد فضای رقابتی، تأکید می‌کنند اما چندی بعد که موضوع WTO فراموش می‌شود دوباره به بهانه حمایت از تولید، دیوار تعرفه‌ها بالاتر می‌رود.

وی با اشاره به اظهارات اخیر وزیر صنعت، معدن، تجارت در خصوص تثبیت تعرفه‌ها برای حداقل 4 سال، تصریح کرد: هنوز یک ماه از این اظهارات نگذشته می‌بینیم برای بررسی افزایش چندین ردیف تعرفه‌ای، ثبت سفارش متوقف می‌شود.

علیخانی این بی‌ثباتی‌ها را عامل ضعیف شدن بنگاه‌های اقتصادی دانست و گفت: این رویه دولت موجب می‌شود، واحدهای تولیدی، واردکنندگان و حتی مصرف‌کنندگان توان برنامه‌ریزی نداشته باشند.

معاون فنی و امور خدمات بازرگانی اتاق ایران با اشاره به اظهارات کلامی در خصوص دلیل تغییر مداوم تعرفه‌ها، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه دولت برای مدیریت بازار ارز، با تعرفه‌ها و وضعیت ثبت سفارش بازی می‌کند و در نهایت منت آن را بر سر تولید داخلی می‌گذارد، متوجه می‌شویم که دولت هیچ ابزار دیگری برای مدیریت این بازار ندارد. پس انتقاد صرف از مسئله کارساز نخواهد بود و باید به دنبال راهکاری باشیم تا بر اساس آن تضاد منافع بین تولیدکننده و واردکننده را کاهش دهیم.

علیرضا اشرف، دبیرکل اتاق ایران تعیین نظام ارزش‌گذاری ارز در ایران را اقدامی مهم و ضروری دانست و تصریح کرد: باید به این سئوال پاسخ دهیم که دولت با چه اختیاری قیمت ارز را برای چند سال ثابت نگه می‌دارد که ناگهان فنر آن رها شود و شاهد افزایش چند برابری نرخ ارز باشیم؟ این رویکرد در همه دوره‌ها بوده و مدام نتایج منفی این سیاست اشتباه را تجربه کرده‌ایم اما متأسفانه از آن درس نمی‌گیریم.

وی ادامه داد: وقتی در کشور تورم وجود دارد یعنی ارزش پول کاهش یافته، چگونه در این شرایط بهای ارز ثابت می‌ماند؟ این سیاست باید تغییر کندو مانند همان کاری که ترکیه انجام داد و نرخ ارز را به صورت لحظه‌ای برآورد می‌کند.

دبیرکل اتاق ایران با بیان این نکته که مبنایی برای ارزش‌گذاری در اقتصاد نداریم، تأکید کرد: هیچ‌گاه واردات و تولید کشور به صورت هم‌زمان رشد نکرده، توجه به یکی، یعنی باخت در هردوی آنها.