ماه پایانی زمستان هرسال، ماه برگزاری «نمایشگاه بهاره» برای عرضه کالاهای عیدانه به خانواده‌های ایرانی با قیمت‌های مناسب‌تر است. شور و شوق خرید اجناس نو از یک‌سو و تناسب درآمد هر خانواده برای خرید مایحتاج ایام عید از سوی دیگر، متولیان دولتی را بر آن داشته که برای رفاه حال شهروندان و ساماندهی بازار، اسفندماه هرسال جشنواره خرید بهاره برپا کنند.
امسال نیز جشنواره بهاری تهران با هدف «تأمین نیاز عمومی بدون واسطه»، «تأمین نیاز کالاهای اساسی سبد خانوار»، «کمک به اقتصاد خانواده‌ها» و «حمایت از تولیدکنندگان داخلی» با مجوز اصناف تهران در حال برگزاری است.
در جشنواره خرید بهاره تهران، انواع پوشاک، آجیل و خشکبار، کیف و کفش، لوازم‌خانگی، مواد غذایی، مواد شوینده و دیگر ملزومات مورد نیاز آغاز سال جدید، با تخفیف ویژه‌ای بین 15تا 25درصدی، آن‌هم زیر نظر هیأت‌های نظارتی ارائه می‌شود؛ این درحالی است که گزارش‌های میدانی از تغییر نیافتن قیمت‌ها در مقایسه با نرخ‌های معمول و بازاری حکایت دارد.
متقاضیان خرید اجناس جشنواره بهاره بر این باورند که قیمت کالاهای عرضه شده در این نمایشگاه‌ها با نرخ‌های آزاد تفاوت چندانی ندارند و حتی در مواردی کالاهایی با قیمت گران‌تر به مشتریان عرضه می‌شود. محدودیت غرفه‌های امسال نسبت به سال گذشته و تنوع پایین کالاها از دیگر مواردی بود که بازدیدکنندگان نسبت به آن گلایه‌هایی داشتند و از دیگر نارسایی‌ها به‌شمار می‌رود.
از سوی دیگر در گپ‌وگفت با غرفه‌داران، تولیدکنندگان و فروشندگان گلایه‌هایی نیز مطرح شد که بیشتر رنگ و بوی اقتصادی داشت. آنان معتقدند که چرخ اقتصاد کشور، خوب نمی‌چرخد و کالاهای انبار شده یک سال گذشته‌شان که فروش نرفته را برای عرضه به نمایشگاه آورده‌اند.
بیشتر غرفه‌داران جشنواره بهاره 96، بازار فروش امسال را در مقایسه با سال گذشته کم‌رمق‌تر و بی‌جان‌تر توصیف می‌کنند؛ مقایسه‌ای که به‌باور آنان نشان می‌دهد قدرت خرید مردم با افت مواجه شده و در نتیجه متقاضیان با احتیاط بیشتری خرید می‌کنند.
برخی از آنان از اطلاع رسانی و تبلیغات محدود و اندک برای برگزاری نمایشگاه نقد داشتند و برخی دیگر خدمات ناکافی و بی‌توجهی مسئولان به تولیدکنندگان را نشانه گرفتند؛ اما مهم‌ترین دل‌نگرانی عرضه‌کنندگان کالای جشنواره‌های بهاره، افزایش قیمت 20تا 30درصدی اجاره غرفه‌ها بود که به‌گفته آنان باعث شده تخفیف‌ها و درصد سود گرفته شده را تحت‌تأثیر قرار دهد.
در این میان طیف دیگری هم به‌نوع برگزاری نمایشگاه‌های بهاره انتقاد دارند و به‌نوعی می‌توان گفت به‌طورکلی با برگزاری آن مخالف هستند. اتحادیه‌ها بارها مخالفت خود را با برگزاری نمایشگاه‌های بهاره اعلام کرده‌اند؛ به‌اعتقاد آنان واحدهای صنفی از ابتدای سال روزهای خلوت و فروش بسیار کم را تاب آورده‌اند تا بتوانند در بازار شب عید، فروش داشته باشند.
کسبه معتقدند واحدهای صنفی هزینه‌هایی همچون مالیات، عوارض، حق بیمه، حقوق کارگران و هزینه‌های سنگین حامل‌های انرژی را دارند و حالا با رسیدن به روزهایی که واحدهای صنفی می‌توانند کمی فروش داشته باشند، فروشگاه‌های بهاره گوی رقابت را از آنها می‌ربایند. حال این سؤال به‌ذهن متبادر می‌شود که آیا سازوکار تنظیم بازار شب عید چالشی برای اصناف است یا راهی برای کنترل قیمت‌ها.
گفته‌ها و ناگفته‌ها
غرفه‌داران در نمایشگاه بهاره رضایتی از وضعیت موجود ندارند. لطفی، یکی از تولیدکنندگان پوشاک مردانه است که در مصلای تهران غرفه‌ای دارد. وقتی از او می‌پرسم وضعیت نمایشگاه را چگونه ارزیابی می‌کند، با کمی تأمل می‌گوید: «نمایشگاه امسال تبلیغات خوبی نداشت و بسیاری از مردم هنوز در جریان برگزاری نمایشگاه بهاره قرار نگرفتند.
سال گذشته در تلویزیون تبلیغ نمایشگاه را کردند اما امسال اطلاع‌رسانی ضعیف بوده است.» او در ادامه می‌گوید: «تمام غرفه‌ها پر است و همه غرفه‌داران نیز فعال هستند. ما تولیدکننده هستیم و به‌دلیل اینکه امسال فروش خوبی نداشته‌ایم در نمایشگاه امسال حضور یافتیم. هیچ یک از کاسبی‌ها در شرایط فعلی خوب نیست و به همین دلیل به اجبار در نمایشگاه‌های اینچنینی مشارکت می‌کنیم. نمایشگاه شلوغ نیست و مشارکت مردم نسبت به سال‌های قبل کمتر شده است».
کریمی، فروشند کیف و کفش هم معتقد است: «برای نمایشگاه امسال نسبت به سال قبل تبلیغاتی صورت نگرفته و در سطح شهر هم خبری از بیلبوردهای تبلیغاتی نمایشگاه نیست.» او همچنین می‌گوید: «امسال با این کاسبی خراب 4میلیون و 500 هزار تومان برای غرفه‌ای به نسبت کوچک پرداخت کردم. من تولیدکننده هستم و با این شرایط هزینه‌هایم به سختی تأمین خواهد شد. خریداران امسال نیز با احتیاط بسیار بالایی خرید می‌کنند».
این فروشنده در ادامه می‌گوید: «با 20سال سابقه کار و 3جواز کسب، باید در نمایشگاه بهاره ثبت‌نام کنم تا بتوانم انبار پر خود را آن‌هم در آستانه شب عید خالی کنم و محصولاتم را بفروشم.»
سعید که در کار بازار شوینده‌هاست هم می‌گوید: «5سال است که در نمایشگاه‌های بهاره شرکت می‌کنم. نمایشگاه‌های بهاره در سال‌های قبل خوب بوده است. به‌طور مثال یکی از سال‌ها اجاره غرفه 80هزارتومان بوده، اما هم‌اکنون اجاره یک غرفه، 5میلیون تومان آب می‌خورد. با اینکه متولیان دم از حمایت از تولید می‌زنند اما اگر حمایت از تولید ملی است باید غرفه با قیمت یک میلیون به تولیدکننده‌ها و فروشندگان داده شود تا دخل و خرج کمی با هم همخوانی داشته باشد. هم‌اکنون هرچه می‌فروشیم، صرف اجاره غرفه می‌شود.»
او می‌گوید: «اجناسمان در انبارها مانده؛ به‌طور میانگین هر سال یک میلیارد جنس می‌فروشیم، اما امسال 200میلیون هم به زور فروختیم. پول‌هایمان در انبارها خوابیده، علاوه براین اجناس ما تاریخ انقضا هم دارند.»
سیدمرتضی اشرفی از صنف جوراب‌فروشان نیز می‌گوید: «2دستگاه عابربانک برای نمایشگاه درنظر گرفته‌اند؛ هر دوی آنان را تازه می‌خواهند راه‌اندازی کنند. خدمات‌رسانی به فروشندگان و خریداران باید از قبل برنامه‌ریزی و مدیریت می‌شد».
درد دل خریداران
متقاضیان کالاهای شب عید درمورد وضعیت کالاها از نظر قیمت و جنس چه می‌گویند؟ مانا که خرید زیادی هم نکرده است، می‌گوید: «قیمت‌ها با بیرون آنچنان تفاوتی ندارد، دیروز شلواری را قیمت گرفتم که همان شلوار با همین قیمت نیز در نمایشگاه عرضه می‌شود. اجناسی که در مغازه‌های محلی قیمت گرفته‌ام با اینجا تفاوتی ندارد و حتی شاید قیمت برخی کالاها در اینجا گران‌تر هم باشد.
تنها خوبی نمایشگاه این است که تمام کالاهایی که احتیاج داریم در یک نقطه متمرکز است و به‌راحتی می‌توان در یک روز خرید کرد.» خانم موسوی دیگر بازدیدکننده‌ای است که درمورد چند و چون نمایشگاه امسال می‌گوید: «فعلاً هیچ خریدی نکرده‌ام و به‌دنبال کالای با قیمت ارزان هستم؛ اما فکر می‌کنم محصولات نمایشگاه نسبت به بیرون ارزان‌تر باشد. از کیفیت کالاهای نمایشگاه راضی هستم اما پول زیادی برای خرید کردن ندارم.»
خانمی که از میدان پونک برای خرید به نمایشگاه آمده بود هم بر این باور بود که قیمت‌های محله خودش از نمایشگاه بسیار به صرفه‌تر است. به اعتقاد این خانم قیمت‌ها اینجا کمرشکن‌تر از شرایط معمولی است.
او می‌گوید: «کیفیت کالاها نیز چنگی به دل نمی‌زند.» با این حال گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد بسیاری از فروشندگان و خریداران از نحوه اجرای جشنواره‌های بهاره راضی نیستند و نه‌تنها انتظارات مصرف‌کنندگان برآورده نشده بلکه حتی انتظارات اصناف و غرفه‌داران بی‌جواب مانده است.